VOV4.Bahnar - Tây Nguyên oei vă mât lơ\m pơ yan ‘mi păng j^ pơ lo\ le\ch đe roi vă to\k. J^ pơ lo\ le\ch đe tam mă đei pơ gang hơ met klăih păng vắc xin tang găn hơ drol. Kon pơ lei kăl băt kơ năl păng băt trong hơ met j^ ‘nâu vă huei krê hơ mơt. Tơ drong pơ ma nuh đơ\ng ro\ng âu hăm [ak si Phạm Hồng Lâm, Kơ dră che\p kơ\l khoa j^ tơ po\h, Hnam pơ gang đa khoa tơ ring Tây Nguyên găh dôm tơ drong kăl kơ băt mưh hơ met j^ ‘nâu.

-{ak si ăi! J^ pơ lo\ le\ch đe mưh đei j^ sư pha thoi yơ hăm dôm tơ drong j^ pơ lo\ nai?

-{ak si Phạm Hồng Lâm: Pơ lo\ le\ch đe ‘no\h m^nh tơ drong j^ yoa virus tơ po\h đơ\ng hơ nge\nh. Oei pơ lo\ yuh yoa virus ‘no\h lơ kơ loăi. Mă lei, J^ pơ lo\ le\ch đe sư đei 1, 2 tơ drong thoi âu: mă 1 yuh to\ ưh ê, hơ nơ\ng đơ\ng 2-7 năr. Thoi no\h mưh đei yuh to\ ưh ê lơ lou bơ\n athei tơ che\ng truh j^ pơ lo\ le\ch đe hloi, mă loi lơ\m pơ yan ‘mi. Mă 2 m^nh tơ drong [ôh kơ băt dơ\ng ‘no\h j^ hơ âm hơ ăm. Tơ drong j^ hơ âm hơ ăm âu hơ nơ\ng đei hăm dôm tơdrong che\p pơ lo\ yoa virus, pơ rang j^ nai. Mă lei, j^ mưh pơ lo\ le\ch đe ‘no\h đa j^ kơ\l păng hơ âm hơ ăm, j^ khơp păng j^ lơ\m măt. Mă 3 ưh gơ\h hiơt ‘no\h j^ le\ch [re [rônh. Kiơ\ kơ bơ ngai, tơ\ hơ kar le\ch [re [rônh dêh [ât lăp ‘no\h lăp ai, pham muh, păng tơ dăh j^ dêh bơ ngai j^ le\ch pham lơ\m klak, pham lơ\m pơ plei se\ch, mưh j^ ăl hlo\h ‘no\h le\ch pham lơ\m ‘ngok. M^nh tơ drong dơ\ng ‘no\h đa j^ klak chroh. Hmă hmă bơ ngai j^ đa hăk, tơ gok, so\ng xa ưh lu\, j^ tơ\ kơ pal hlu\ng, [ât klơm, [ât lăp đei bơ ngai j^ chroh hăk.

Thoi no\h, dôm tơ drong đei [ôh mưh j^ pơ lo\ le\ch đe ‘no\h yuh, j^, le\ch [re [rônh păng ich chroh. Lơ\m no\h, yuh to\ păng le\ch [re [rônh j^ 2 tơ drong [ônh băt hlo\h. Mưh [ôh 1 ‘nu bơ ngai j^ thoi no\h bơ\n jăh chơ ba bơ ngai j^ năm tơ\ dôm hnam pơ gang vă khăm hơ met hloi.

-Mưh j^ pơ lo\ le\ch đe, bơ ngai j^ hăm gơ\h hơ met kơ dih tơ\ hnam ưh? Hơ met j^ thoi yơ?

-{ak si Phạm Hồng Lâm: Sư đei 3 gru\p. Gru\p mă 1 ‘no\h j^ pơ lo\ le\ch đe Dengue (Đăng – gơ), mă 2 j^ pơ lo\ le\ch đe Dengue vă iung krê păng mă 3 ‘no\h j^ pơ lo\ le\ch đe Dengue ăl. Kiơ\ tơ drong hơ găt đơ\ng An^h tơm vei lăng jang pơ gang 2011 ‘no\h gru\p kơ so# 1 đei truh 71%, gru\p kơ so# 1 âu j^ lơ lăp đe\ch, gơ\h hơ met tơ\ hnam mă ưh ‘no\h khăm hơ met tơ\ hnam pơ gang xăh. Mă lei, tơ dăh bơ ngai j^ yuh hơ nơ\ng, ‘me\h hăk, j^ klak păng pơ ma hơ vơp hơ vônh ‘no\h athei chơ năm hơ met tơ\ hnam pơ gang hloi. Mưh j^ lơ lăp, hơ met tơ\ hnam ‘no\h athei pơm kiơ\ trong nhă đak mă lơ, đei dôm kơ loăi đak nhen: đak plei ‘long, chao đak, đak nhă păng đak oresol. Ku\m hăm nhă đak, so\ng xa tôm ‘lơ\ng, vei lăng rơ go\h hơ kâu jăn, tơ dăh bơ ngai j^ j^ dêh, yuh to\ ‘no\h gơ\h yoa pơ gang pơm rơ ngơp. Mă lei dôm kơ loăi pơ gang âu athei đei nơ\r pơ tho đơ\ng bơ ngai jang pơ gang ‘mơ\i.

Tơ dăh j^ ăl păng bơ ngai j^ ‘no\h j^ bơ ngai hơ năp, bơ ngai đei dôm tơ drong j^ đunh dăh mă bơ ngai hơ ke\ hơ kong, bơ ngai bek plên ‘no\h dôm bơ ngai âu athei jăh năm hơ met tơ\ hnam pơ gang ngăl.

-J^ pơ lo\ le\ch đe tam đei pơ gang hơ met klăih ưh? Trong jang ‘lơ\ng hlo\h vă tang găn j^ ‘nâu thoi yơ hă [ak si?

-{ak si Phạm Hồng Lâm:  Truh dang ei păng ro\ năng tơ\ hơ năp kơnh dơ\ng, j^ pơ lo\ le\ch đe tam đei pơ gang hơ met klăih mă lăp hơ met kiơ\ lơ trong găn j^ to\k dêh đe\ch. Kăl loi, j^ pơ lo\ le\ch đe sư [ơm truh tơ drong tang găn j^ , yoa sư tơ po\h đơ\ng hơ nge\nh. Kơ na nơ\r pơ ma mă bơ ngai bu ku\m athei băt ‘no\h “ưh đei klanh, ưh đei pơ lo\ le\ch đe”. Hơ nge\nh đa che\h kơ tăp tơ\ dôm an^h mong đak kơ na bơ\n athei hơ nơ\ng hơ met rơ go\h cham hnam, an^h bơ\n arih xa, ưh gơ\h le# đak lo\k tơ\ng, tơ mam mong đak athei klơ\p mă ‘lơ\ng. Tơ dăh jang ‘lơ\ng tơ drong ‘nâu ku\m nhen nơ\r pơ tho đơ\ng An^h jang pơ gang tơ le\ch ‘no\h kon lei bơ\n ưh đei tơ po\h j^ pơ lo\ le\ch đe kiơ.

-Lei a, bơ nê kơ ih [ak si hơ!

Dơ\ng: Tơ blơ\