VOV4.Bahnar –Hơ yu\h to\ ‘mi kơ păh tơ pl^h pơ yan ‘no\h j^ khei ‘năr mă hơ io\h [ônh kơ kơ đei dôm tơ drong j^ trong dui jơ hngơ\m hlo\h, yua kơ jơ hngơ\m tam mă jăng, hơ yu\h to\ ‘mi tơ pl^h ư\h kơ ê, pơ jing tơ drong hiôk ăn kơ dôm kơ loăi pơ rang to\k pran, tơ dăh ư\h kơ đei vei lăng ‘lơ\ng, hơ io\h gô [ônh kơ đei kơ j^. Hơ io\h j^ trong dui jơ hngơ\m [ônh kơ hơ nhăk tru\h j^ tơ so\h mơ\ng kiơ\ tơ drong đơ\ng păh lăp tru\h de#h tơ drong ‘nâu pơm ư\h kơ ‘lơ\ng kơ tang tru\h jơ hngơ\m jăn kơ hơ io\h. Tơ drong tơ roi “ Jơ hngơ\m pran ăn kơ rim ‘nu bơ ngai” năr ‘nâu, nhôn tơ roi tơ băt dôm tơ drong kơ tơ\ng ang găh trong tang găn păng hơ met j^ trong dui jơ hngơ\m tơ\ hơ io\h.

J^ trong dui jơ hngơ\m ‘no\h j^ tơ drong j^ đoa tơ [ơ\p tơ\ hơ io\h ie\ yua kơ ‘nâu j^ bơ ngai đei jơ hngơ\m jăn ư\h kơ jăng, [ônh kơ tơ po\h hăm tơ drong tơm pơm ăn j^. J^ ư\h kơ măh krê hơ mơt ră mă lei [ônh j^ hơ lơ\k hơ le, [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h jơ hngơ\m jăn păng tơ drong t^h vơ\ jơ\ ‘lơ\ng kơ hơ io\h. Trong dui jơ hngơ\m ‘no\h: mu\h, hơ lo\ng, xoang păng trong dăng hơ lo\ng. ‘Nâu j^ dôm an^h tơ\ ‘ngoăih tơ je# hăm hơ yu\h, đei tơ drong jang ‘no\h j^ rơ\ih io\k, pơm tơ to\ hơ yu\h vă tơ mơ\t lơ\m tơ so\h. Yua thoi no\h, dôm an^h âu tôch kơ [ônh pơm ư\h kơ ‘lơ\ng yua đơ\ng dôm tơ drong tơm đơ\ng cham char jum dăr. J^ trong dui jơ hngơ\m ‘no\h j^ 1 tơ drong ako\m j^ ‘no\h đei: j^ hơ lo\ng, trong dăng hơ lăng, j^ xoang, j^ mu\h, [ơm tơ ngie\t, mă lơ yua đơ\ng virus pơm ăn. J^ đoa đei [o#h [ơ\t khei ‘năr to\ hang dăh mă cham char, hơ yu\h lơ kial ‘nhui…hăm dôm tơ drong j^ nhen: hie\n, hơ nơ\k, kơ ch^l mu\h, kơ se\h hơ nơ\ng, yu\h de#h, j^ kơ\l, rơ mơ\n, khor hơ lo\ng… Găh lơ j^ gô klăih kơ d^h đơ\ng 8- 10 năr mă lei đei 1,2 ‘nu ư\h kơ đei hơ met [lep gô [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h trong dui jơ hngơ\m tơ\ lơ\m pơm ăn j^ tơ so\h, de#h hlo\h gô pơm ăn j^ tru\h tơ\ ‘ngok, j^ plei le\n, j^ plei nu\ih… mă loi ‘no\h j^ hơ io\h tam tru\h 1 sơ năm, hơ io\h rơ ne\h ư\h kơ tôm khei, bơ ngai đei ư\h kơ jăng.

Trong tang găn păng hơ met j^ trong dui jơ hngơ\m

Đei [o#h j^ trong dui jơ hngơ\m

Trong tơ po\h: J^ tơ po\h kiơ\ trong [ơ\r, đak hai, rôp ti păng tơ mam yua vă so\ng sa.

{o#h j^:

- Hơ io\h ư\h kơ ê yu\h de#h.

- Hơ io\h [o#h j^ kơ\l, tơ ngie\t, j^ [e\nh hơ kâu, nhơ\m.

- Hơ io\h rơ mơ\n ư\h kơ ‘me\h so\ng sa.

- Hơ io\h hie\n, dui jơ hngơ\m mơ mat, j^ hơ lo\ng.

{ơ\t lăp đei j^ klak chro\h păh lăp.

Hơ met j^ trong dui jơ hngơ\m

M^h ma duch nă kăl băt tru\h hơ to\k loi dơ\ng kơ chơ\t bek ‘lơ\ng ăn kơ hơ io\h, mă loi ‘no\h j^ dôm tơ mam đei lơ vitamin C.

Pơm rơ go\h mu\h ăn kơ hơ io\h hăm trong hiup rơ go\h đak mu\h tơ\ mu\h păng hơ lo\ng hơ io\h, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\hkơ to\h đak [o\h dăh mă dôm kơ loăi pơ gang dui hoan ăn kơ io\h.

Ba hơ io\h tru\h tơ\ hnam pơ gang tơ dăh đei [o#h roi de#h nhen yu\h de#h, dui jơ hngơ\m mơ mat dăh mă đei [o#h hơ mơt kơ j^ tơ so\h, j^ phe# kuan…

Tang găn j^ trong dui jơ hngơ\m

Rim đe me\ [a\ kăl kơ chăng lơ\m tơ drong jang tang găn j^ ăn kơ hơ io\h hăm trong: ư\h kơ ăn hơ io\h sa tơ mam tơ ngie\t, ư\h kơ [^ch đunh tơ\ hơ năp kuat păng kơ măy pơm tơ ngie\t, vei tơ no\ hơ kâu ăn kơ hơ io\h, ‘ne\ kơ gan ăn hơ io\h năm tru\h tơ\ an^h lơ bơ ngai păng ‘ne\ kơ gan ăn hơ io\h năm glơi tơ\ dôm an^h glơi đak tơ pôl dăh mă dôm an^h ngôi pơ chơt tơ\ hơ la đak. Gom mu\h măt ăn kơ io\h mư\h năm le\ch tơ\ trong. Ve\h ver dôm tơ drong tơm pơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h trong dui jơ hngơ\m kơ hơ io\h nhen ‘nhui, ‘mui, ‘nhui hơ\t…

Tơ mơ\t dơ\ng tôm kơ chơ\t bek ‘lơ\ng ăn kơ hơ io\h

Kăl kơ ăn hơ io\h sa tôm dôm kơ chơ\t bek ‘lơ\ng vă hơ to\k jơ hngơ\m pran. Hơ dai hăm ‘no\h, rim đe me\ [a\ hơ io\h kăl kơ ôp ti rơ go\h ăn kơ hơ io\h hăm sơ [o\ng đei kơ chơ\t pơ lôch pơ rang. Tơ\ kơ pal âu ‘no\h dôm trong tang găn păng hơ met j^ trong dui jơ hngơ\m tơ\ hơ io\h mă rim ‘nu bơ\n kăl kơ băt. Mư\h đei [o#h dôm tơ drong j^, đe me\ [a\ athei băt hơ dăhđei [o#h j^ ‘no\h liơ vă kơ băt j^ hro#ih, đơ\ng no\h đei trong hơ met j^ tro\ [lep, ư\h kơ gơ\h chă răt kơ d^h pơ gang bro\k hơ met mă kăl kơ ba hơ io\h năm tru\h tơ\ hnam pơ gang vă kơ đei khăm. Mă lei tơ drong g^t kăl ‘no\h j^ đe me\ [a\ kăl kơ băt trong vei lăng kon hơ ‘lơ\p ve\h hơ tăih dôm tơ drong hơ mơt tơ po\h j^, tang găn j^ ‘no\h trong ‘lơ\ng hlo\h vei lăng jơ hngơ\m pran hơ io\h.  

Thuem tơ blơ\