TRONG XO|NG SA PĂNG HƠ MET J& GUT KIƠ| Y HỌC CỔ TRUYỀN

Yơ\ng âu ki, Bộ trưởng Anih tơm jang găh trong nơnăm hlôi tơbang tơchơ\t kxo# 48/2014 đei tơplih, hơmet minh [ar tơdrong kăl lơ\m tơchơ\t kxo# 46 pơkăp găh pơtho, ho\k vă hơlen io\k hla bar phep vơ\r gre vih vơ\t kiơ\ trong nơnăm. Kiơ\ kơ noh, bngai  đei hla bar phep vơ\r gre tih kiơ\ xkơ\t B1(dang jing dôm bngai ưh kơ đei jang vơ\r gre) ưh kơ đei tơplih hla bar phep vơ\r gre lơ ‘măng.

Tơ drong tơm pơm ăn j^ kiơ\ kơ yuăn krao Gut ‘no\h j^ yua đơ\ng j^ jăn, đei [ơm tru\h trong xo\ng sa yua đơ\ng nồng độ acid uric lơ de#h hnang lơ\m pham hơ nhăk tru\h tơ\ng kơ chơ\t urat.

Tơ dăh tơ\ng tơ\ rim kơ ting gô pơm ăn kơ rim tơ ting đei j^, pơm ăn j^ jăn, mư\h đunh gô pơm ăn tơ pl^h kơ ting, rơ răng kơ ting…kơ l^h thoi no\h sư pơm ăn tơ drong ar^h sa, oei sa kơ buăl jing mơ mat tat.Tơ dăh tơ\ng tơ\ plei le\n pơm ăn j^ plei le\n ( tơ mo plei le\n, j^ plei le\n…). Dôm tơ mam xo\ng sa rim năr đei [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng t^h tru\h tơ drong j^. Vă hoei kơ đei j^ yua đơ\ng j^ goutte pơm ăn, dăh mă pơm tơ jur hơ mơt kơ j^, buăl athei ‘ne\ kơ gan sa dôm kơ loăi tơ mam sa tơ\ hơ la âu:

Tơ mam sa ‘nhe\m đak: ‘Nhe\m đơ\ng rim kơ loăi ‘nhe\m đak tôch kơ lơ tơ chơ\t purin, mư\h mơ\t lơ\m akâu jăn gô ôm hach jing acid uric. Kơ l^h thoi no\h, tơ dăh sa lơ gô roi pơm hơ to\k hơ mơt kơ j^ gut dăh mă pơm ăn de#h dơ\ng tơ dăh to\k bo\k oei j^.

{ier, tơ drô:: Huch [ier pơm hơ to\k hlo\h 2 ‘măng hơ mơt kơ j^ gut, yua kơ sư ư\h khan lăp pơm hơ to\k nồng độ acid uric lơ\m akâu jăn, mă oei pơm ăn kơ akâu jăn hơ nat kơ hach ku\m nhen hu\t le# kơ chơ\t âu le\ch đơ\ng akâu jăn.

‘Nhe\m kơ mâu [rê: ‘Nhe\m kơ mâu [rê ( ‘nhe\m triu, ie\r lai, rơ mo, nhu\ng…) mă loi ‘no\h j^ ‘nhe\m ie\r lai đei lơ purin hlo\h kơ rim kơ loăi ‘nhe\m nai, kơ na gô pơm hơ to\k acid uric lơ\m pham. ‘Nhe\m kơ mâu kok ‘no\h j^ ‘lơ\ng hlo\h pơ têng hăm ‘nhe\m kơ mâu [rê, mă lei [ơ\t lăp buăl oei gơ\h sa ma\ ư\h kơ s^ khan e\nh pơ đ^ hloi o#h.

Tơ mam huch đei x^k: Dôm tơ mam ‘ngam, mă loi ‘no\h j^ dôm tơ mam ‘ngam pơm kơ d^h gô pơ tru\t akâu jăn pơm tơ le\ch lơ acid uric hlo\h, kơ na ư\h kơ ‘lơ\ng ăn kơ bơ ngai j^ dăh mă bơ ngai đei hơ mơt kơ j^ gut.

Tơ [a\ng tây, súp lơ, ‘nhot bina, pơ mâu: ‘No\h j^ dôm kơ loăi ‘nhot đei purin lơ hlo\h kơ rim kơ loăi ‘nhot nai, kơ na ku\m gô [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng hăm bơ ngai đei j^ gut.  

Hơ doi hăm dôm tơ mam sa kăl kơ sa to\ xe\t, ku\m đei 1,2 tơ mam sa ‘lơ\ng hăm j^ gut nhen: đak to\h dă [iơ\ kơ blơch, che\h phe, hla che, plei ‘long nhen táo, pia đak, mă loi ‘no\h j^ dôm kơ loăi plei ‘long kam, kuich, ‘nhot sa. ‘Ngoăih kơ ‘no\h sa tơ\h găm tôch kơ ‘lơ\ng hăm bơ ngai j^ gut, yua kơ lơ\m tơ\h găm đei tôch kơ lơ kơ chơ\t anthocyanin tơ gu\m pơm tơ jur dôm tơ drong j^ đơ\ng gut, hơ doi hăm ‘no\h tơ gu\m pơm hach rim kơ chơ\t acid uric lơ\m akâu jăn, tang găn tơ drong ako\m kơ chơ\t acid uric. Buăl ku\m kăl kơ nhă lơ đak rim năr, yua kơ đak tơ gu\m hơ met ‘lơ\ng acid uric rơ kăh păng ăn sư le\ch đơ\ng akâu jăn kiơ\ trong đak hơ yô.

Hơ met j^ gut kiơ\ y học cổ truyền: 

Dôm trong ư\h kơ yua pơ gang nhen: Uh tơ pe\t dăh mă châm kư\u. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, gơ\h yua pre\l u\h kơ tă, dăh mă tăh lơ\m kơ du\ng u\h tơ\ an^h kơ ting đei j^ pơ ‘nge\h, tơ gu\m pơm dă [iơ\ kơ j^. Tong jơ\ng hăm đak tơ to\ đei to\ xe\t [o\h ku\m tôch kơ ‘lơ\ng hăm bơ ngai j^ gut.  

Tơblơ\: Thuem