VOV4.Bahnar - Tơdrong erih ‘nao hlôi pơm ăn lơ khôi kră xơ\ kơ kon pơlei kon kông tơring Tây Nguyên [ơm hiơt hiong. Hăm kon pơlei  Ê-đê tơ\ pơlei Alê B, plei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lak tơdrong erih ‘nao roi [ơm lơ tơdrong, mă lei kon pơlei adoi oei vei răk lơ um ai juăt jue ‘lơ\ng ro\. Minh lơ\m kơxo# noh đei ‘măng xo\ng xa tơklăh le#, dôm tơmam pôk tơklăh hăm bơngai hlôi lôch hơchăng (Atâo).

Hơmet pai por

Lơ\m khôi et xa tơre\k truh hnưr erih kơ kon pơlei Êđê noh ‘măng xo\ng xa tơklăh le# jing khôi et xa kăp g^t ưh kơ gơh kơ[ah kơ kon pơlei Êđê tơ\ pơlei Alê B, Phường Ea Tam plei tơm Buôn Ma Thuột.

Khôi tơklăh le# âu đei pơgơ\r lơ\m ‘năr [u\ bơngai lôch hơchăng keh đang. Adrol ki, ‘măng xo\ng xa âu jing minh păh lơ\m tơdrong et brư\, adro# đei pơgơ\r đơ\ng ro\ng minh [ar xơnăm [u\ bơngai lôch đang, hăm lơ khôi xoi tơbeh, pơgiơ\ng unh, hơxuang păng et tơdrô ge. Mă lei dang ei, tơdrong xoi tơbeh pă đei oei, kon pơlei atu\m vang ol xơ ‘ngon hăm unh hnam đei bơngai lôch hơchăng păng tơklăh le# Atâo hăm đon bơnôh po. Pơtăl kơ tơgop nhu\ng, rơmo, ier dăh mă tơdrô ge noh kon pơlei tơra to\ xe\t phe, to\ xe\t jên, dang vă akhan tơgop ăn ‘măng xo\ng xa atu\m. Kăp g^t hloh noh đe ye\t truh vă chă pơma dơnuh, hơlêm hăm unh hnam ưh kơ ‘lơ\ng, vă đe ye\t da [iơ\ kơ j^ bơnôh mă tơre\k hăm tơdrong erih po.

Yuơ đei pơgơ\r tơ\ pơxat kơtă đơ\ng ro\ng kơ [u\ đang bơngai lôch noh găh tơdrong hơmet athei tơnăp dêh. Lơ\m groong [u\ kơ unh hnam, yă H Nghiêp Niê ăn tơbăt: Tơdrong groong [u\ bơngai lôch tơ\ pơlei Alê hơnơ\ng đei pơgơ\r lơ\m 3 năr, 2 năr blu\ng noh kon pơlei truh pơjôk pơvih truh ăh ‘năr mă 3 noh pơtơm năm [u\.

Lơ\m tơdrong chă năm pơjôk, hơdruh tơdăm lơ\m pơlei năm tơchă ‘long unh, tơchă rơbua, tơm hơdret, plei tơneh, pro vă pai tơ[ăng rơbua. Ưh kơ nhen bơngai Yuăn, axong ăn bơngai lôch lơ tơmam bơ\ hăm hla bar. Kon pơlei Êđê tơ\ pơlei Alê kơdih chă bơ\ tơmam pôk kiơ\ đon kơche\ng po. Mă lơ noh tơmam pôk đei hơnăn Mnưh (hla pơi brai), đei um ai nhen kơ klang, đei bơ\ đơ\ng brai kơmâu, vă tơgu\m ăn Atâo gơh vih hăm tơring ‘nao hiôk hian hloh, ưh kơ đei [ơm yang kơne# pơrăm.

(‘Lek rơbua ăh kơmăng mă 2)

‘Lek hơdret ăh pơgê ‘năr mă 3.

Lơ\m kơmăng mă 2 adrol kơ [u\, đe xư atu\m băl ‘lek rơbua, chet tơneh (rơhu\ng), ‘lek tơm hơdret vă hơmet ăn tơdrong pai xa ăh pơgê ‘năr đơ\ng ro\ng.  Hơmet ‘nhot vă pai xa măh đ^ 2 năr vă măh ăn kơ rơbâu ‘nu bơngai xo\ng xa. Dôm tơmam xa tơm noh tơ[ăng rơbua (djam bua), kan krô (ka kro = măm), hơmre\ tu\l hăm hơplăng, dôm tơmam xa âu yuơ bơngai drăkăn lơ\m kơtum kơto\ng pai đơ\ng hrôih ăh 2 jơ pơgê ‘năr mă 3, dang ‘năr [u\ bơngai lôch păng pơhlom hloh 10 jơ noh athei keh đang, đơ\ng ro\ng kơ [u\ đang noh rim bơngai atu\m băl xo\ng xa vă tơklăh le#.

Tơ[ăng rơbuă – tơmam xa tơm lơ\m năr tơklăh le#.

‘Măng xo\ng xa tơklăh le# duh kiơ\ kơ tơdrong ke\ đei kơ rim unh hnam mă pơgơ\r tih dăh mă ie\. {uh kơpô, rơmo păng lơ tơdrô ge noh tơ ‘ngla unh hnam ke\ đei. Oei hăm dôm unh hnam mă ưh kơ ke\ đei noh [uh nhu\ng, ier, păng đei đak ‘ngam vă jong ăn kon pơlei et xa, kon pơlei atu\m xo\ng xa vă pơyăm tơdrong he\l xơ ‘ngon hăm ‘nho\ng oh unh hnam bơngai lôch hơchăng.

Kiơ\ kơ yă H’Jhao Knul, bơngai mă lơ ‘măng năm xo\ng xa tơklăh le# tơ\ pơlei A Lê akhan: Mă xo\ng xa tơ\ pơxat, mă lei ‘măng xo\ng xa âu hơnơ\ng kơ ‘lơ\ng [ăt, kơlih âu jing tơmam xa juăt jue adro# đei lơ\m ‘năr ưh kơ ‘lơ\ng hơkâu đe\ch, đei hơmet tôm tơmam păng yuơ dôm bơngai rơgei găh pai xa io\k jang. Kăp g^t hloh noh, âu jing ‘măng xo\ng xa mă ano# đ^ đăng, tơbang đon bơnôh đơ\ng kon pơlei hăm bơngai hlôi lôch, đe ye\t vih tơ[lo\k păng hmach bơnê kơ dôm tơdrong kiơ mă bơngai lôch hlôi jang ăn đe xư. Atu\m hăm noh tơbang đon bơnôh vang glơng tơdrong j^ bơnôh, hơlêm hăm unh hnam đei bơngai lôch da [iơ\ kơ j^ ai păng adrin yak hloh vă pơtoi erih jang xa.

Pai tơ[ăng rơbua ăn ‘năr xo\ng tơklăh le#.

Đơ\ng ‘măng xo\ng xa tơklăh le# oei tơ[ôh đon lui găh tơdrong lôch noh ưh kơ đei tôch mă pơtơm ăn minh jăl trong ‘nao kơ bơngai lôch hơchăng. Kiơ\ Tiến sĩ Buôn Krông Tuyết Nhung, bơngai Ê-đê ho\k kơjung hlôh vao, oei pơtho tơ\ hnam trưng Đại học Tây Nguyên, noh adrol âu ki, ‘măng xo\ng xa tơklăh le# jing ‘măng mă ano# đ^ đăng đơ\ng ro\ng kơ pơgơ\r brư\. Mă lei, âu jing minh tơdrong pơgơ\r tơklăh le# đơ\ng bơngai oei erih păng bơngai lôch đơ\ng dang ei gô tơklăh jing 2 apu\ng plenh teh phara băl noh anih bơngai lôch păng anih bơngai oei erih, [ơ\t âu bơngai lôch gơh pu\ jing hơ ioh păng âu jing kăp g^t kơ tơdrong lôch păng erih. Khôi brư\ pơxat dang ei pă đei răk vei noh ‘măng xo\ng xa tơklăh le# jing minh tơdrong tơchơ\t đơ\ng tơpôl hăm unh hnam Atâo, noh jing vơng glơng tôm tơdrong jang lơ\m groong [u\, tơgop jơhngơ\m kơdih po hăm tơdrong groong [u\ gơh keh đang tơnăp xơđơ\ng, vă Atâo xơđơ\ng jơhngơ\m đon vih hăm yă [ok dơnơm păng ưh kơ đei pơrăm kiơ hăm bơngai oei erih.

Duh kiơ\ kơ tiến sĩ Buôn Krông Tuyết Nhung, ‘Măng xo\ng xa tơklăh le# athei pơtoi vei răk tơ[ăk mong lơ\m tơdrong erih kon pơlei Ê-đê, kơlih hăp đei tơdrong ‘lơ\ng lơ\m tơguăt đon bơnôh đơ\ng bơngai oei erih păng bơngai lôch păng đơ\ng rim bơngai lơ\m tơpôl pơlei pơla. Đơ\ng kơ lơ tơplih, tơdrong erih đon lui ‘lơ\ng ro\ âu duh oei tơgop tơroh tơpôl kon pơlei, atu\m vang glơng tơdrong he\l xơ ‘ngon, hơlêm pơyăm păng tơgu\m băl hơyak truh minh tơdrong erih ‘lơ\ng ro\ hloh.

Lan chih păng rapor