VOV4.Bahnar - Khei ‘năr tơ pl^h jing ‘năr tơ ngie\t, hơ yu\h ku\m tơ jur gô pơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h jơ hngơ\m jăn kon bơ ngai mă loi ‘no\h j^ hăm dôm bơ ngai đei jơ hngơ\m ư\h kơ jăng nhen bơ ngai kră, hơ io\h păng dro\ kăn oei hơ năp.

Hmă hmă mư\h ‘năr tơ pl^h pơ yan, dôm tơ drong j^ găh tơ pl^h trong dui jơ hngơ\m nhen pơ lo\ tơ ngie\t, hie\n păng j^ hơ lo\ng, hơ nơ\k gô đei [o#h. Dôm bơ ngai jang khoa ho\k tơ băt akhan dôm kơ loăi yo\ng j^ đei [o#h pơm ăn tơ drong pơ lo\ tơ ngie\t hăm bơ ngai chek lar păng iung lanh ‘lơ\ng hlo\h lơ\m hơ n^h rơ ngơp. Tơ drong ‘nâu hơ dai hăm tơ drong lơ\m khei ‘năr pơ yan ră rak ‘no\h dôm kơ loăi yo\ng j^ pơm ăn tơ drong j^ gô đei [o#h lơ tơ pl^h yua kơ ar^h sa lơ\m trong hlak hơ yu\ih. Mă loi ‘no\h j^ hơ bu\h Covid 19 to\k bo\k đei [o#h krê hơ mơt, yo\ng j^ [ônh kơ lanh, chek lar lơ\m hơ n^h âu.

Yu athoi no\h, vei lăng jơ hngơ\m pran pơ yan tơ ngie\t bơ\n kăl kơ chăng vei tơ no\ hơ kâu jăn, hơ to\k tơ drong pran hăm trong pơ tâp hơ kâu jăn păng tơ mơ\t dơ\ng lơ chơ\t bek ‘lơ\ng kăl hlo\h.

Dôm nơ\r tơ tă lơ\m tơ mơ\t dơ\ng kơ chơ\t bek ‘lơ\ng:

Tơ pă yan âu, tơ mam sa tơm ‘no\h j^ tơ mam pơ tru\h tơ drong pran kăl hlo\h vă vei tơ no\ hơ kâu lơ\m pơ yan tơ ngie\t. Tơ dăh ‘me\h vei tơ no\ hơ kâu ‘no\h bơ\n kăl kơ sa tôm ‘măng păng tơ mơ\t tôm kơ chơ\t bek ‘lơ\ng mă hơ kâu kăl. Kơ so# tơ mam sa pơ tru\h kăl hlo\h ăn kơ kâu jăn gô tơ gu\m tơ drong pơ hoach calo đei [o#h 1 trong hiôk hlo\h păng pơm tơ drong ‘lơ\ng pơ jing hơ yu\h to\ hơ nơ\ng lơ\m hơ kâu. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, tơ mam sa tơ gu\m pơ tru\h tơ drong pran kăl hlo\h ‘moi kiơ\ kơ so# s^k đei tơ mơ\t pơm hơ to\k tơ drong vei tơ no\ mư\h ‘năr tơ ngie\t.

Gơ\h tơ mơ\t thim ăn hơ kâu jăn 1,2  kơ loăi tơ mam sa nhen rơ ya, toi,... ‘no\h j^ trong vei tơ no\ hơ kâu ‘lơ\ng hlo\h. Athei sa tơ mam sa to\ păng pơm tơ no\ hơ kâu jăn tơ gu\m vei lăng tơ drong pran ư\h kơ đei j^ 1 trong ‘lơ\ng hlo\h.

‘Năr tơ ngie\t, kơ ‘năr gô kơ đe\h păng gơ măng đunh [iơ\ kơ na hơ kâu hui đei tơ je# hăm măt ‘năr kơ tă, tơ drong ‘nâu pơm tơ jur kơ so# vitamin D lơ\m hơ kâu. ‘Nâu j^ tơ drong tơm kăl pơm hơ năp jang g^t kăl lơ\m tơ drong vei ăn tơ drong pran ư\h kơ đei j^ păng ke\ tơ jră ư\h kơ đei tơ drong j^. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, vitamin D oei tôch kơ kăl ăn tơ drong tơ pl^h băl tơ mam sa jing tơ drong pran, ư\h kơ măh vitamin D hơ kâu jăn gô ư\h kơ tơ mơ\t dôm kơ chơ\t bek ‘lơ\ng đơ\ng tơ mam sa, tơ drong ‘nâu pơm ăn tơ drong hơ kâu jăn lap rơ mơ\n, ư\h kơ đei pran.

Lơ\m tơ drong bơ\ jang tơ roi tơ băt “ Tơ drong lui jơ nei” đei An^h tơm vei lăng găh jang pơ gang tơ le\ch jang vă hơ to\k ‘lơ\ng đon hlo#h vao đơ\ng kon pơ lei kăl hơ nơ\ng jang kiơ\ tang găn j^ hơ bu\h COVID-19 lơ\m tơ drong hiôk hmă ‘nao, tơ drong so\ng sa kơ chơ\t bek ‘lơ\ng tro\ [lep đei tơ tă nhen tơ\ hơ la âu:

Pơm kiơ\ trong pơ kăp kơ chơ\t bek ‘lơ\ng 4–5-1 hăm trong so\ng sa hơ to\ 4 tơ drong kăl:

- Pơm hơ to\ đơ\ng 3 gru\p kơ chơ\t pơ jing tơ drong pran lơ\m trong so\ng sa (Carbohydrate; protein; lipid)

- Pơm hơ to\ găh protein (đơ\ng đạm kon tơ rong păng plei ‘long)

- Pơm hơ to\ găh lipid (đơ\ng lipid kon tơ rong păng lipid plei ‘long)

- Pơm hơ to\ găh vitamin hăm khoáng chất.

‘Măng so\ng sa kăl kơ đei to\ se\t hlo\h 5 gru\p lơ\m 8 gru\p tơ mam sa

+ Gru\p phe, [ôt mi

+ Gru\p găr rim kơ loăi

+ Gru\p đak to\h păng dôm tơ mam pơm đơ\ng đak to\h

+ Gru\p ‘nhe\m rim kơ loăi, ka păng tơ mam ‘nhe\m đak

+ Gru\p kơ tăp ie\r bip păng dôm tơ mam đơ\ng kơ tăp ie\r bip

+ Gru\p [um, plei ‘long kơ mâu jơk, ‘nhot dreng

+ Gru\p ‘nhot [um plei ‘long nai

+ Gru\p đak kho, rơ mă rim kơ loăi

Nhă tôm đak

Lơ bơ ngai tă khan mư\h ‘năr tơ ngie\t ‘no\h hơ kâu kăl to\ se\t đak [iơ\ yua ư\h kơ le\ch đa pơ u\h. Mă lei, tơ pă ‘no\h tơ băt akhan mă đơ\ng tơ ngie\t dăh mă to\, pơ yan he dăh mă pơ yan tơ ngie\t păng kơ tă hloi [ơ\t bơ\n ư\h kơ đei le\ch đak pơ u\h păng bơ\n [o#h ư\h kơ đei hal kơ đak ‘no\h hơ kâu jăn oei kăl kơ pơ tru\h tôm đak.

Pơ tâp hơ kâu hơ nơ\ng

‘Năr tơ pl^h tơ ngie\t, hơ kâu đa hơ lăh păng ư\h kơ gan chă nơ năm [iơ\. Yua thoi no\h tơ drong pơ vei pơ tâp hơ kâu jăn rim năr tôch kơ mơ mat. Mă lei, ‘me\h vei lăng jơ hngơ\m pran bơ\n athei vei tơ drong tơ joăt pơ tâp hơ kâu jăn hơ nơ\ng rim năr yua mư\h pơ tâp hơ kâu jăn gô tơ gu\m hơ kâu jăn pơm hiôk, hơ to\k tơ drong pran ‘lơ\ng, tang găn tơ drong j^.

Thuem: Tơ blơ\