VOV4.Bahnar - Tơdrong tôn ch^ng chêng Tây Nguyên đe\i UNESSCO drơ\ng jing Mu\k drăm jo\h ayo\ kơdo\ soang tang măt ăn kon char gơmar hlôi pơih đe\i lơ tơdrong rơvơn vă ve\i răk tơ [a\k mong ch^ng chêng au. Mu\k drăm j\h ayo\ ch^ng chêng kơ bơngai K’Ho tơ\ dêh char Lâm Đồng jing m^nh khu\l g^t kăl kơ Tơdrong tôn ch^ng chêng Tây Nguyên.

Ch^ng chêng bơngai K’ho đe\i tơdrong g^t kăl ‘moi kiơ\ tơdrong er^h sa, jơhngơ\m đon kơ hơdre\ch hơdrung po. ‘No\h tơdrong ‘lơ\ng hơ iă lơ\m chă tôn, m^nh kơ loăi ch^ng chêng đe\i re phara d^h băl. M^nh hlak ch^ng chêng lơ\m hơmru\k ch^ng chêng đe\i [ơm tru\h tơdrong oe\i sa kơ bơngai K’Ho, nhen ch^ng me\, ch^ngh kon, ch^ng mon … Ư|h khan lăp m^nh tơdrong chă tôn, ch^ng chêng oe\i nhen m^nh gơng mơ se#h tơro\h kloh kle\ch [ar păh kon bơngai păng yang. Ch^ng chêng [o#h kang bang kơ\l đơ\ng kon bơngai ‘nao rơne\h tru\h lôch răm, adoi [o#h kang bang kơ\l lơ\m kơ\m kang kơnang gie\ng pơlei pơla, nhen: Ko\h sa kơpô, et sa jur sa, pơkong dăh mă groong [u\ …

Dru\h kiơ\ tơdrong ve\i răk jo\h ayo\ kơdo\ soang, ch^ng chêng to\k bo\k đe\i kon pơlei K’Ho tơ\ apu\ng Lâm Hà pơma hơdro# dêh char Lâm Đồng pơma atu\m to\k bo\k ve\i răk tơ [a\k mong. Nghệ nhân K’Thế , bơngai che\p pơgơ\r Khu\l tôn ch^ng chêng Koeng kơpho# Sre Nhắc, th^ trân Đinh Văn, apu\ng Lâm Hà , tơbăt: “tơring bơ\n au đe\i 2 khu\l tôn ch^ng chêng ‘no\h khu\l tôn ch^ng chêng đe dro\ kăn păng khu\l tôn ch^ng chêng đe dro\ nglo. Dôm bơngai tôn ch^ng chêng au tôn băt lơ tơdrong tôn ch^ng chêng păng sơgơ\r. Nhôn hơnơ\ng pơih lăm pơtho tôn ch^ng chêng ăn jơhnơr mơlo#h, vă kôn mon kon sau băt, ling lang che\p răk tơ [a\k ve\i tơdrong tôn ch^ng chêng hơdre\ch hơdrung bơ\n.”

Gup khu\l tôn ch^ng chêng dro\ kăn K’Ho tôn ch^ng chêng lơ\m ‘Măng pơlong tôn ch^ng chêng Tây Nguyên sơnăm 2017

Mă kăl ‘no\h khu\l tôn ch^ng chêng đe dro\ kăn kơ Koeng kơpho# Bồ Liêng, th^ trân Đinh Văn, hlôi pơ jing đunh kơ au 10 sơnăm. ‘Nau jing trong jang hơ iă kơ apu\ng Lâm Hà, mư\h sơ\ ch^ng chêng lăp đe dro\ nglo chă tôn đe\ch. Dang e\i, khu\l tôn ch^ng chêng dro\ kăn chă tôn tôch kơ gơ\h băt tôn lơ tơdrong, vă le\i lăi đe dro\ nglo đe\ch. Ư|h khan chă tôn ch^ng chêng kơtă lơ\m pơlei, khu\l tôn ch^ng chêng đe dro\ kăn Lâm Hà hlôi lơ ‘măng hơnhăk ch^ng chêng bơngai K’Ho ang jơva jơ\p pơlei pơla lơ\m dêh char Lâm Đồng păng tru\h hloi dêh char anai, păng tơ je# au mă kăl vang năm Pơlong tôn ch^ng chêng Tây Nguyên sơnăm 2017 tơ\ pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Daklak.  Nghệ nhân K’ Thế tơbăt: “ Khu\l tôn ch^ng chêng kơ đe dro\ kăn đe\i 6 ‘nu, nhen khu\l dro\ nglo mơ\n păng m^nh ‘nu dro\ kăn tôn sơgơ\r. Lơ\m [ai ch^ng chêng kơ hơmru\k ch^ng chêng 6 hlak, bơngai tôn sơgơ\r ‘no\h kăl hlo\h hăp ve\i kơ jăp tơdra vă 6 hlak ch^ng chêng to tôn kiơ\, [lep [ai, hoe\i chă sơlang au to”.

Lâm Hà ‘no\h m^nh lơ\m dôm tơring lơ\m dêh char Lâm Đồng jang ‘lơ\ng tơdrong ve\i răk tơ [a\k mong păng ato\k tơ iung tơdrong chă tôn ch^ng chêng, gơnơm băt tơgoăt kơ jăp rim trong bơ\ jang đơ\ng te\h đak hăm tơdrong jo\h ayo\ kơ kon pơlei. Ch^ng chêng hơnơ\ng đe\i chă io\k tôn lơ\m năr kơ\m kang kơnang gie\ng g^t kăl kơ u\nh hnam nhen: ko\h sa kơpô, et jur sa, pơkong u\nh om păng brư\ yang đang pơsat … Tơdrong chă pơtho tôn ch^ng chêng ăn jơhnơr mơlo#h ling lang đe\i pơgơ\r hơnơ\ng. Hre\i au, tơ\ tơring ‘nau oe\i chă pơtho tôn tơdrong so, mă rim tơring anai lơ\m dêh char nhen le\ pă băt ngăl bơih. Nghệ nhân K’ Thế tơbăt: “Ư|h khan đơ\ng kơ d^h mư\h rơne\h tru\h t^h vơ\ je\i băt chă tôn ch^ng chêng ôh, mă le\i ch^ng chêng ‘no\h gơnơm đơ\ng đe kră đe [a\ đe [ok chă pơtho ăn. Tôn ch^ng chêng ư\h kơ nhen chă re\h bơ\n đơn tôn sơgơ\r đe\i rim tơdra đô, rê, mi, fa, sol, la..; mă le\i tôn ch^ng ch^ng chêng kiơ\ ‘moi [ai ch^ng chêng. Nhen [ai  wă rò nác (Sơng tơmoi), [ai ch^ng chêng ding biăp ding gòl,  [ai ch^ng chêng lô- na, dăh mă [ai ch^ng chêng pep tồr jùn … ‘No\h dôm [ai tôn ch^ng chêng đơ\ng kră sơ\ chă pơsư\ ăn. Bơ\n j^ jơhnơr kôn mon kon sau se, kơna băt ve\i răk tơ [a\k mong păng hơnơ\ng chă pơtho ăn kôn mon kon sau đơ\ng ro\ng bơ\n dơ\ng”.

Đơ\ng pơgơ\r khu\l tôn ch^ng chêng, tru\h che\p răk tơ [a\k ve\i, pơtho tơbăt rim [ai tôn ch^ng chêng kră sơ\, păng hơnhăk ch^ng chêng v^h hơlơ\k dơ\ng hăm tơdrong er^h sa kơ u\nh hnam, rim Nghệ nhân K’ Ho oe\i tơ\ apu\ng Lâm Hà, dêh char Lâm Đồng, hlôi păng to\k bo\k ato\k kơtang tơdrong jo\h ayo\ joăt joe hơdre\ch hơdrung po, tơgop ve\i răk tơ [a\k mong tơdrong tôn ch^ng chêng Tây Nguyên – m^nh tơdrong mu\k drăm jo\h ayo\ kơdo\ soang kơ kon char gơmar.

Bơngai ch^h: K’ Brọp

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt