VOV4.Bahnar  -  Kră sơ\ đe\i nơ\r pơma: “Sơne\nh, so\k ‘noh klo\k kơ kon bơngai” ‘nau găh ‘ngoăih vă bơ\n băt hơdăh jơhngơ\m jăn kơ m^nh ‘nu bơngai. Kơ yuơ sơne\nh ‘lơ\ng gô tơgu\m ăn kơ bơ\n kơ kă sa tơmam drăm ‘lơ\ng hơ iă; sơne\nh ‘lơ\ng oe\i tơgu\m ăn kơ bơ\n hoei chă kơdơ\ akau mư\h chă pơma dơnu\h hăm đe.

Lơ\m chăl er^h kơ rim bơngai sơne\nh đe\i chăt lơ\m 2 chăl: chăl mă blu\ng blu\h sơne\nh ‘lơ\p păng chăl chăt bluh sơne\nh tơpă. Sơne\nh ‘lơ\p đe\i 20 to\, đe\i đơ\ng nge, mư\h hơ io\h tru\h 6 khe\i ‘no\h sơne\nh ‘lơ\p mă chăt păng tru\h 24 khe\i ‘no\h jing 2 sơnăm hơ io\h đe\i tôm sơne\nh. Păng sơne\nh hmă đe\i pơ jing đơ\ng mă hơ io\h tru\h 6 khe\i păng lơ\m mă hơ io\h 6 khe\i ‘no\h sơne\nh hmă mă chăt tơ pl^h sơne\nh ‘lơ\p. Tru\h 12 sơnăm ‘no\h hlôi chăt tru\h 28 to\, hơdro# sơne\nh tơ ‘ngam hăp chăt lơ\m mă bơ\n lơ\m 18 sơnăm – 25 sơnăm.

Ve\i lăng sơne\nh ‘lơ\p: Lin sơne\nh ‘lơ\p đe\i pơ jing đơ\ng mă khe\i hơtuch kơ tơpu\ nge tru\h nge hơnhơl m^nh [ar khe\i. Kơ yuơ lơ lo\h lơ\m khe\i ‘năr hơnăp păng ăn kon mo\m bơngai me\ kăl kơchăng tru\h tơdrong ‘lơ\ng hơ iă kơ sơne\nh đe nge chăt blu\h ‘lơng, kăl chă sa tơmơ\t dôm tơmam drăm đe\i kơ chơ\t canxi. Hơnhăk nge năm khăm sơne\nh vă ve\i lăng năng tông jơhngơ\m jăn đe sư hloi.

Vă sơne\nh ‘lơ\p nge hoe\i gren sa ‘no\h bơngai me\ ăn kon mo\m, ư\h kơ ăn tơmo\m đak to\h rơmo đunh, ‘ne\ gan chă ‘me nge sa dôm tơmam drăm đe\i s^k lơ. Ve\i lăng rơgo\h [ơ\r sơne\nh nge hăm io\k che rơgo\h pôn tơ\ hơnglau păng sut mă rơgo\h sơne\nh lăp đơ\ng ro\ng nge mom păng sa vă pơ jing tơdrong joăt ăn hơ io\h lơ\m chă ôp sone\nh đơ\ng ro\ng au kơnh. Hơ io\h đơ\ng 2-3 sơnăm pơ hrăm ăn đe sư chă chho sơne\nh.

Hăm sơne\nh hmă: Pơ hrăm joăt chă chho sơne\nh lăp đơ\ng ro\ng so\ng sa păng hơdrol vă tep. To\ se\t hloh chă chho sơne\nh hơdrol vă tep păng iung t^l pơgê. Đơ\ng ro\ng chă sa tơmam drăm au to kăl nhă kơlo\ng đak vă sơne\nh hăp lin rơgo\h. Dăh chho sơne\nh hăm [rôih rơv^nh, ư\h kơ jăng: chho sơne\nh găh ‘ngoăih găh lăm . ‘Ne\ chho sơne\nh kơtang dêh hnang hơmơt pơm ăn sơne\nh kơ hrưih, tơhek lin. Chho sơne\nh mă ‘lơ\ng vă sơne\nh bơ\n rang ‘lơ\ng. Dôm sơne\nh chăt cheng chong kăl hơmet pơ ‘lơ\ng kơ yuơ sơne\nh cheng chong [ônh pơm ăn tơmam drăm sa đom, pơm ăn hơmơt đe\i gren sa sơne\nh. ‘Ne\ gan ăn chă sa tơmam drăm đe\i s^k lơ lơ\m gơmăng. Io\k đak đe\i kơ chơ\t flo, đak chho sơne\nh đe\i kơ chơ\t flo gô pơm tơ jur 30% gren sa sơne\nh.

Hmă hmă bơ\n joăt bơ\n joăt io\k ‘long chơlo\h sơne\nh vă chơlo\h ‘nhot ‘nhe\m đom tơ\ sơne\nh. Tơdrong io\k ‘long chơlo\h sơne\nh kăl ‘mơ ‘me\ng, mư\h chă chơlo\h sơne\nh mă ‘lơ\ng vă hoe\i pơm ăn lin rơka. 3-4 khe\i kăl tơ pl^h [rôih chho sơne\nh m^nh ‘măng. Năm khăm sơne\nh kư\ 6 khe\i 1 ‘măng vă [ônh [o#h sơne\nh gren sa păng ming hơmet tơtom.

‘Ngoăih pơm rơgo\h sơne\nh hăm lin kăl pơm rơgo\h pie\t. Kơ yuơ rơpie\t ‘me# gô đe\i lơ sơmach j^ kơnh pơm ăn gren sa sơne\nh păng pơm ăn [au ôm [ơ\r.

Hăm hơ io\h, kăl kơchăng tru\h đe hơ io\h vă tang găn dôm tơdrong joăt pơm kơne# tru\h sơne\nh, pơm kơne# tru\h jơhngơ\m jăn păng pơm kơne# tru\h mu\h măt. Dôm tơdrong joăt ư\h kơ ‘lơ\ng nhen chă ‘mo\m hơnglau, lie\l rơpie\t; dôm tơdrong joăt au pơm ăn tơngam kơpal hre\ng păng kăp sơne\nh ư\h tơ [ư\h. Dăh mă dui jơhngơ\m hăm [ơ\r gô pơm ăn hre\ng dăng hơlo\ng, pơm ăn sơne\nh che\h cho\h păng [ônh đe\i tơdrong j^ dăng hơlo\ng. Dôm tơdrong joăt chă pơ jră kang, iôp sơku\ng kơpal, kăp hơnglau ti, kăp sơne\nh, chă kăp tơmam hơra\ng ... je\i pơm kơne# ăn kang [ơ\r, pơm ăn sơne\nh pơchăh.

Bơngai tơblơ\ nơ\r: Amazư\t