VOV4.Bahnar - Pơma pơđơ\k jing trong pơma kơ bơngai Êđê, đei răk vei kiơ\ lơ chăl bơngai, đei lăng jing tơdrong joh ayo\ kră xơ\. ‘Nao âu, dêh char Đăk Lăk hlôi chih hla bar pơkăl Anih tơm Joh ayo\ - Tơplo\ng kơdâu păng Tơmang pơhiơ\ hơlen lăng, tơmơ\t nơ\r pơma pơtih pơto\ng pơđơ\k kơ bơngai Êđê lơ\m hơnăn Mu\k drăm Joh ayo\ xơkơ\t kơ teh đak.   

'Nâu noh nơ\r hri pơđơ\k pơtih pơto\ng đơ\ng pơmai H'Nai Niê, tơ\ pơlei Phơng, xăh Ea Tul, apu\ng Chư\ Mgar, dêh char Đăk Lăk. Pơmai to\k bo\k tơroi găh tơdrong kơ minh 'nu drăkăn hin dơnuh tơnap ta, năm tơ\ yơ duh [ơm đe pơchê pơma, mă lei yuơ pơ 'nam, đei kơdră pơlei hưch 'mêm, đơ\ng ro\ng kơ noh tơbre jing klo hơkăn, đei tơdrong erih ph^ tơto\ dơno\ 'lơ\ng.

Lơ\m 'măng rơvơn đơ\ng ro\ng kơ jơ jang tơ\ mir dăh mă ăh kơmăng đơ\ng ro\ng kơ xo\ng xa, tôm unh hnam pơmai H'Nai Niê oei ako\m dih băl. {ơ\t doh, pơmai H'Nai hri tơroi ăn đe kon mơ\ng găh dôm tơdrong hơ 'mon kră xơ\ dăh mă tơdrong hri hơ 'mon kiơ\ nơ\r pơđơ\k. Pơmai H'Nai tơroi, pơmai hlôi đei ho\k nơ\r hri pơđơ\k đơ\ng xơnăm 2004 tơ\ lăm ho\k hri hơ 'mon đei pơih tơ\ apu\ng Chư\ Mgar lơ\m 3 khei. 'Nâu jing lăm ho\k yuơ Anih hơlen Joh ayo\ kră xơ\ Việt Nam jang hadoi hăm Anih joh ayo\ apu\ng Chư\ Mgar pơgơ\r. Ưh kơ băt chư yuơ tam mă đei năm ho\k, mă lei yuơ hưch lăp noh pơmai H'Nai hlôi chih măt năm ho\k păng kơdih ho\k [ai hăm trong mơ\ng kiơ\ rim jăl nơ\r hyup, hri [oi păng rơbot lơ\m kơ\l. Pơmai H'Nai tơroi:  Nhen bơngai nai băt chư noh đe ho\k kiơ\ chư chih oei unh noh ho\k kiơ\ nơ\r hrip păng pơre kiơ\ kơmăi dôm [ai hri pơđơ\k, inh mơ\ng kiơ\ jăl păng hri [oi. Năm tơ\ yơ inh duh hri vă kơ rơbot rim jăl kơđeh vă băt hri tôm. Inh adro# rơbot hăm trong băt lơ\m kơ\l thoi ăi đe\ch, ưh kơ băt chư noh ưh gơh chih ôh. Nơ\r pơma pơđơ\k, mă hăt noh nơ\r pơđơ\k kră xơ\ noh inh gô pơtho ăn kon xâu po mơ\ng păng băt.

Duh jing bơngai ho\k kiơ\ lăm hri hơ 'mon âu, 'nho\ng Y Dhin Niê, tơ\ pơlei Triă, xăh Ea Tul, apu\ng Chư\ Mgar noh pu\n ai hloh kơlih đei tơmơ\ng hri hơ 'mon đơ\ng oei 'la#p. {ơ\t kơtơ\ng đei lăm ho\k găh hri hơ 'mon đei pơih tơ\xăh, 'nho\ng Y Dhin năm chih măt ho\k hơlen. 'Nho\ng pơkăp kho\m mă ho\k rơbot tôm [ai hri hơ 'mon đei pơtho. Pơtôch lăm ho\k xư oei năm truh rim hnam đe kră kloh kle\ch găh tơdrong hri hơ 'mon lơ\m xăh, tơmơ\ng đe xư hri păng hri [oi vă kơ rơbot dôm jăl hiôk. Truh dang ei,  Y Dhin gơh hri dôm [ai hri hơ 'mon nhen: Y Gung Y Dang, tơdăm Dam Yi. 'Nho\ng duh jing minh nge# nhơ\n mơlôh vang ako\m lơ tơdrong pơdăh kră xơ\ lơ\m păng 'nguaih kơ dêh char. Y Dhin Niê ăn tơbăt, 'nho\ng 'meh vă gơh pơtoi răk vei păng pơdjoi dôm tơdrong hơ 'mon kră xơ\ kơ bơngai  Êđê păng dôm nơ\r pơđơ\k pơtih pơto\ng âu ăn kon xâu:  Inh đei tơmơ\ng dôm [ai hri hơ 'mon kră xơ\ kiơ\ nơ\r pơđơ\k pơtih pơto\ng đơ\ng yă [ok, dôm tơdrong tơroi hơ 'mon kră xơ\ noh inh đei dôm tơdrong hưch lăp kăp g^t păng 'meh vă răk vei. Nhen kơdih po inh noh đei đe [ok nge# nhơ\n 'lo\ xơnăm pơtho ăn to\ xe\t đe\ch, 'meh ho\k hơlen lơ hloh  mă lei pă đei bơngai pơtho ăn bơih. Inh 'meh vă răk vei dôm nơ\r pơđơ\k âu vă ning mônh kơnh kon xâu duh 'meh ho\k hơlen păng răk vei nhen nhôn to\k bo\k oei jang dang ei, vă vei răk tơ[ăk mong păng pơdjoi dôm tơdrong tơroi hơ 'mon kră xơ\, tơdrong pơma pơđơ\ng pơtih pơto\ng đơ\ng yă [ok răk ăn.

Nơ\r pơma pơđơ\k, nơ\r Êđê krao noh “Klei duê”, kiơ\ kơ noh, “Klei” dang nơ\r pơma, “Duê” noh tơroh pơđơ\k. Adrol ki, nơ\r pơma pơđơ\k đei [ôh lơ lơ\m tơdrong erih jang xa kơ bơngai Êđê. Nơ\r pơma pơđơ\k hăm dôm chư kơđeh kơjung đei pơdjoi dih băl hăm nơ\r pơđơ\k  hơ iă, tơgu\m ăn bơngai mơ\ng hlôh vao tenh păng băt đunh. Trong mă âu đei [ôh lơ lơ\m tơdrong joh ayo\ kră xơ\ nhen: Tơdrong hơ ‘mon (klei đưm), nơ\r xơkat hăm yang (riu yang), nơ\r pơđă (klei mđăo), khan, kứt, eirei. Nơ\r pơma pơđơ\k ưh đei pơkăp anih pơma pơđơ\k, gơh chă pơre ăh jơ pơdơh pơdơi đơ\ng ro\ng kơ jang mir [a, ăh năm văk đak, ăh et tơdrô [ơ\t ‘nho\ng oh bôl boăl oei tơjra#m băl dăh mă bơngai kră pơtho kon xâu. Bơngai pơre nơ\r Klei duê kiơ\ kơ đon bơnôh, tơdrong tơroi, tơdrong erih mă tơle\ch nơ\r pơma, chih pơjing dôm tơdra, vă bơngai mơ\ng [ônh hlôh vao [ônh băt hloh.

Kiơ\ nge# nhơ\n Y Wang Hwing, tơ\ pơlei  Triă, xăh Ea Tul, apu\ng Chư\ Mgar, tơdrong tơm kơ nơ\r pơma pơđơ\k duh oei đei yua vă pơma kơđeh hăm dôm tơdrong hlôh vao đei ako\m lơ\m tơdrong hơto\k tơ iung kơ bơngai Êđê. Noh jing tơdrong hlôh vao găh cham char, nhen tơdrong hơlen hơyuh to# ‘mi, ‘nhe\t ‘long, xem bri brăh vă băt găh pơyan choh jang, pe\ yua, hơlen ‘năr ‘lơ\ng dăh mă ưh. Duh đei pho\ tơdrong hlôh vao găh tơpôl kon bơngai nhen tơdrong oei xa lơ\m unh hnam păng tơpôl, khôi juăt kơ pơlei pơla.

Nge# nhơ\n Y Wang Hwing tơroi, [ok hơnơ\ng yua nơ\r pơma pơđơ\k vă tơbăt, pơtho akhan hăm kon pơlei băt jang kiơ\ tơdrong ‘lơ\ng, tơdrong tro\, athei băt truh tơm a hla chă kơ hơdrung hơdre\ch, xơnong jang kơ rim bơngai lơ\m pơlei păng xơnong pơlei pơla hăm rim bơngai. {ok io\k um ru\p hơnăn đak glung đak krong vă tơroi găh tơdrong tơguăt tơguăl păng jơhngơ\m pran kơ pơlei pơla, dăh mă io\k um hơkă, jo\ng jat, pơkao vă tơroi kơ tơdrong tơhưch hơdruh tơdăm, unh hnam: Ba athei băt chă tơguăt, tơroh, rơih io\k dôm jăl ‘lơ\ng mă lei athei kơđeh, [ônh vao kơlih đe mơlôh hrei âu ưh kơx^ bơngai yơ duh vao dôm nơ\r pơđơ\k xo xơ\ ôh. Yuơ noh athei tơguăt dôm khôi xo hăm khôi luơ\t ‘nao, tơroi găh tơdrong erih unh om, tơdrong erih unh hnam, hơto\k mu\k drăm jing tơdrong tơm kơ nơ\r hri pơđơ\k, vă nơ\r pơre, nơ\r pơtho đei tơdra mă lei [ôh hlôh vao păng tro\ [lep kơluơ\t.

Kiơ\ tơdrong hơlen đơ\ng Anih Joh ayo\, Tơplo\ng kơdâu păng Tơmang pơhiơ\ Đăk Lăk, apu\ng Chư\ M’gar dang ei đei 318 nge# nhơ\n băt pơre nơ\r pơma pơđơ\k, hri tơdra kră, ako\m mă lơ hloh noh tơ\ xăh Ea Tul. Khei năr âu ki, xăh Ea Tul duh hăt hot vei răk tơ[ăk mong kơloăi joh ayo\ âu lơ\m tơpôl. Yuơ noh, lơ\m khei 8 xơnăm âu, Anih Joh ayo\, Tơplo\ng kơdâu păng Tơmang pơhiơ\  Đăk Lăk hlôi rơih xăh Ea Tul jing anih chă chih ako\m, hơlen tơpă păng chih hla bar pơkăp khoa ho\k găh nơ\r pơma pơđơ\k, pơtruh ăn Anih tơm Joh ayo\, Tơplo\ng kơdâu păng Tơmang pơhiơ\ hơlen lăng păng tơmơ\t lơ\m hơnăn Mu\k drăm joh ayo\ kơ teh đak. Tơdrong mă âu gô tơgop pơm trong hiôk vă Đăk Lăk tơle\ch trong jang hơdăh vă vei lăng păng che\p răk nơ\r pơma pơđơ\k kơ kon pơlei Êđê roi năr roi tơnăp hloh lơ\m khei năr tơdrong joh ayo\ hrơ hrau nhen dang ei.