Trong làng Mawlynnong ở miền Đông Ấn độ, dọn dẹp ngăn nắp là một nghi thức mà tất cả mọi người – từ những đứa trẻ mới tập đi tới những người già móm mém – thực hiện rất nghiêm túc. Vùng quê nhỏ này, một thị trấn với hơn 600 người ở vùng Meghalaya, nổi danh là ngôi làng sạch nhất Ấn độ.

Một phụ nữ quét rác vào một chiếc giỏ rác hình chóp nón ở Mawlynnong

Và với Ấn độ, điều đó thực sự nói lên một cái gì đó. Chai lọ vứt bừa bãi, giấy gói thức ăn quăng lẫn với phân bò, và tệ hơn nữa, là những điều thường thấy trên khắp đất nước. Chính vì thế mà Thủ tướng Shri Narendra Modi đã phải công bố khát vọng “Nhiệm vụ làm sạch Ấn Độ” vào tháng 10/2014, với mục tiêu dọn sạch những thành phố chính của đất nước trước ngày sinh nhật lần thứ 150 của cố lãnh tụ Mahatma Gandhi vào năm 2019.

Nhưng Mawlynnong thì đã đạt được điều đó rồi. Nó đã được tạp chí Khám phá Ấn Độ công nhận là ngôi làng sạch nhất châu Á vào năm 2003 và sạch nhất Ấn Độ vào năm 200 . Gần đây hơn, Modi công nhận Mawlynnong là ngôi làng sạch nhất ở Meghalaya và là một hình mẫu, trong một bài phát biểu trên đài phát thanh vào năm 2015. Tháng 5/2016, ông lại một lần nữa khẳng định đó là ngôi làng sạch nhất châu Á trong một buổi lễ của chính phủ.

Trẻ em chơi trên những con đường sạch bóng ở Mawlynnong

Vậy làm thế nào cộng đồng này trở thành hình mẫu về sự sạch sẽ và vệ sinh trong một đất nước mà điều này trở thành vấn đề? Câu trả lời dường như bắt đầu từ những người trẻ.

Tất cả những loại rác điển hình đều vắng mặt một cách kỳ diệu.

Thậm chí những sọt rác ở Mawlynnong cũng dễ thương

Deity Bakordor, cô bé hơn 11 tuổi bắt đầu một ngày vào khoảng 6:30. Công việc của cô, cùng với mọi đứa trẻ, là làm đẹp thị trấn. Với cây chổi trong tay, bọn trẻ tràn ra đường, quét sạch những chiếc lá rụng và rác trước khi đến trường. Lũ trẻ cũng chịu trách nhiệm đổ sạch thùng rác. Lá cây và những loại rác dễ phân hủy được chôn, thậm chí được dùng như phân bón; những thứ khác được mang xa khỏi làng và đốt.

Cũng có những người làm vườn tình nguyện trong thị trấn, những người trông coi đám cây cối công cộng, làm cho những con đường ở đây dễ thương đến khó tin.

Deity Bakordor, 11 tuổi, bắt đầu mỗi ngày mới bằng việc quét đường với các bạn

Tôi hỏi Bakordor rằng cô bé có hạnh phúc khi sống ở một nơi sạch sẽ như thế? Cô bé bẽn lẽn gật đầu. Và nếu có một vị khách nào đó thả rác xuống đất, cô bé sẽ làm gì? Bé trả lời rằng cô sẽ không nói gì với vị khách ấy cả. Nhưng cô sẽ nhặt mẩu rác ấy lên.

Bakordor giải thích rằng tại Mawlynnong, dọn rác là việc hàng ngày với trẻ em và người lớn, đặc biệt vào các thứ bảy, khi trưởng làng phân công công việc cho mọi người. Với cô bé, việc của em là dọn trường học của mình. Đó là một cách thức quản lý ấn tượng, nhưng thậm chí ấn tượng hơn là tại đây, việc này trở thành một quy tắc. Sự sạch sẽ ăn sâu vào lối sống tốt đẹp ở đây.

Tôi lén nhìn khu vực nấu ăn ngoài trời của gia đình cô bé. Hosana, bà của Barkordo, đã dọn sang một bên tấm màn trên đường dẫn tới ngôi nhà hai phòng của họ. Chắc chắn rồi, chỗ nào cũng sạch bong: nền nhà tinh tươm, bát đĩa sáng bóng, giường ngủ gọn gàng

Những ngôi nhà ở Mawlynnong đơn giản, được làm bằng tre và kim loại, và chúng, và những nhảnh vườn đều sạch sẽ không chê vào đâu được

Sao dân làng lại có thói quen sạch sẽ này? Không ai biết chắc, nhưng theo lời giải thích của người dẫn đường cho tôi là Shishir Adhikari, dường như mọi sự bắt đầu từ 130 năm trước. Những nhà truyền giáo Công giáo đã mang điều đó đến ngôi làng này.

"Chúng tôi là những tín đồ Công giáo hơn 100 năm nay, và sạch sẽ là bài học cha ông chúng tôi dạy lại. Chúng tôi truyền cho nhau điều này, từ tôi tới các con mình, và chúng lại dạy các con chúng điều đó" - Sara Kharymba nói.

Nói cách khác, đó không phải là thói quen, đó là một truyền thống lâu đời.

Sanjanai Kharrymba, 6 tuổi, chơi trên chiếc xích đu ngay thềm nhà

Trong khi chúng tôi nói chuyện, cô mỉm cười với cô con gái 6 tuổi của mình, Sanjanai, cô bé đang vui vẻ đung đưa trên một cái đu làm bằng những túi nhựa bỏ đi.

Câu hỏi làm gì với những rác thải nhựa vẫn là một câu hỏi lớn, vì chúng độc hại. Thường, chúng được dùng lại, hộp thì để trồng cây, túi trở thành xích đu.

“Các con tôi biết điều khác biệt ở đây”, Kharrymba nói.

Những đứa con của cô chưa từng rời khỏi làng, cô nói thêm, nhưng “thỉnh thoảng khách khứa tới đây, và họ nói chuyện”.

Cô mô tả cách làm thế nào mỗi môi nhà trong làng có 1 nhà vệ sinh (một mục tiêu chính khác của chương trình Ấn Độ sạch), và làm thế nào những đứa con mình tuân theo những quy tắc vệ sinh. Cô ngừng lời, liếc nhìn cái hồ nhỏ trong khuôn viên nhà mình, mà nước của nó trong trẻo như pha lê.

“Tôi rất tự hào được sống ở đây” – cô nói.

Kelly Phillips Badal, 8-2016/BBC