Vừa thực hiện gần 200 phiếu khảo sát lấy ý kiến của bà con về việc ghi tên họ dân tộc M'nông theo yêu cầu của UBND tỉnh Đắc Nông, chị H’Oanh Buôn Krông, ở bon U3, thị trấn Ea Tling, huyện Chư Dút, cho biết bà con rất phấn khởi:

"Việc ghi họ tên thuận lợi như vậy thì rất có ý nghĩa cho bà con. Khi ta biết được dòng họ của mình thì sau này con cháu kết hôn sẽ tránh được việc kết hôn cận huyết thống. Có họ tên đầy đủ thì ta cũng dễ tìm gặp nhau. Như tại 3 bon ở thị trấn thì đã có rất nhiều dòng họ, như B’Krông, Ya, Ktul, Knul, Ayun, Preng, Kpơr… Một số dòng họ thì lấy theo địa hình, một số thì viết theo các hiện tượng sự vật… Bà con rất là vui".

Đến nay, tại thị trấn Ea Tling, đã có hơn 300 trường hợp người Mnông được ghi họ, chủ yếu là trẻ đăng ký khai sinh, và một số trẻ em (mang họ bố hoặc mẹ là người dân tộc khác) xin đổi lại họ dân tộc M'nông.  Ông Lê Quang Ngọc, cán bộ tư pháp hộ tịch thị trấn Ea Tling, cho biết không có gì khó khăn trong việc ghi tên dòng họ cho người Mnông ở địa phương, vì chủ trương này rất hợp với mong muốn của bà con: "Họ nói rằng việc này là rất phù hợp với đồng bào, để ghi tên tuổi cho rõ ràng".

Lễ sum họp của người M'nông ở Đắc nông. Ảnh: baomoi.com

Việc ghi tên họ cho người M'nông đã được tỉnh Đắc Nông triển khai từ năm 2010. Trước đó, tỉnh đã thực hiện đề tài nghiên cứu “Xác định cơ sở khoa học làm căn cứ cho việc ghi tên dòng họ M’Nông”. Theo đề tài, dân tộc M'nông có khoảng 40 họ. Mỗi họ gắn liền với những câu chuyện, truyền thuyết, lịch sử, được gọi theo sự vật hiện tượng tự nhiên, hoặc tên con vật, cây cỏ, địa danh.

Theo thống kê chưa đầy đủ, đến nay đã có hơn 1000 người M'nông ở tỉnh Đắc Nông thực hiện việc ghi rõ họ tên. Đối tượng chủ yếu là trẻ em mới sinh và học sinh đến tuổi đi học.  Với người lớn, do việc thay đổi họ tên liên quan đến các loại giấy tờ pháp lý, nên số người thực hiện chỉ đếm trên đầu ngón tay, dù có rất nhiều người mong muốn được ghi rõ họ của mình.  Ông Điểu Kré, đại biểu Quốc hội tỉnh Đắc Nông, cho biết các con của ông đều đã được ghi họ tên đầy đủ. Nhưng bản thân ông và bà con M'nông ở địa phương thì chưa thể đổi họ tên cho đúng, vì giấy tờ thủ tục quá nhiều, tốn kém cả về thời gian và tiền bạc.

Ông Điểu Kré giãi bày: "Mỗi dòng tộc có một họ khác nhau. Thì chúng tôi chưa có họ, dù đã có chương trình rồi, nhưng mà thay đổi khó vì nhiều giấy tờ liên quan, hộ khẩu, bằng cấp… Muốn thay đổi là phải đổi hết giấy tờ từ người bé đến người lớn. Như tôi là Ya Kré, không phải Điểu Kré, ví dụ như thế".

UBND tỉnh Đắc Nông đang thực hiện cuộc khảo sát, lấy ý kiến đánh giá của bà con ở các buôn, bon trong toàn tỉnh về việc ghi tên họ dân tộc M'nông, để có những biện pháp thực hiện sát thực, cụ thể hơn trong thời gian tới.  Tỉnh xác định việc ghi tên họ cho người M'nông cũng là một trong những giải pháp nhằm bảo tồn, củng cố và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc ở địa phương, đồng thời bảo hộ quyền và lợi ích của người M'nông theo quy định của Hiến pháp, pháp luật.

Minh Huệ/VOV-Tây Nguyên