Tổng cộng có 56 hộ dân 3 xã Lao Chải, Tả Van và Hầu Thào, huyện Sa Pa, tự ý xây dựng nhà trái phép trong vùng bảo vệ trọng điểm Di tích quốc gia Ruộng bậc thang Sa Pa. Đa số các hộ là hộ nghèo, đông con, khi con cái trưởng thành phát sinh nhu cầu tách hộ, trong khi đất ở không nhiều nên đã tự ý san lấp đất ruộng do chính mình khai phá, canh tác để làm nhà ở.

Đa phần các hộ lấn chiếm Di tích Ruộng bậc thang đều là gia đình nghèo, đông con

Vốn dĩ dân cư của các xã từ bao đời đã sinh sống xen kẽ với ruộng bậc thang. Từ khi được xếp hạng di tích đến nay, các khu dân cư chưa được quy hoạch riêng rẽ. Trên thực tế, quy hoạch gặp nhiều khó khăn, điển hình như xã Lao Chải có 4 -5 dự án lớn vào chiếm hết quỹ đất, xã không có quỹ đất để lập quy hoạch nơi ở cho người dân.

Nhiều gia đình xây nhà trên đất ruộng của mình do phát sinh nhu cầu tách hộ

Mặt khác, do du lịch phát triển, kinh doanh dịch vụ mang lại thu nhập cao hơn nên nhiều gia đình nghèo đã bỏ ruộng hoặc cho người khác thuê đất kinh doanh; có những hộ đã bán phần ruộng bậc thang bám ven mặt đường cho các cá nhân từ nơi khác đến để xây dựng nhà hàng, nhà nghỉ.

Một công trình đang được xây dựng trái phép trên đất ruộng

Kết quả kiểm tra cũng cho thấy, việc tuyên truyền của chính quyền địa phương tới các hộ dân chưa được triển khai rõ ràng, cụ thể để người dân nhận thức được giá trị, cùng chung tay bảo vệ di tích. Lào Cai hiện nay đang thiếu cơ chế chính sách đặc thù cho người dân có ruộng trong vùng di tích.

Đoàn kiểm tra đã có kiến nghị với UBND tỉnh Lào Cai chỉ đạo các ngành chuyên môn phối hợp với chính quyền địa phương khẩn trương triển khai cắm mốc, khoang vùng thực tế, sau đó bàn giao cho các xã tiếp nhận, quản lý, bảo vệ lâu dài vì hiện nay tất cả mới chỉ thể hiện trên bản vẽ.

Ruộng bậc thang tại Thung lũng Mường Hoa - Sa Pa bị nhiều công trình nhà cửa xâm lấn

Tỉnh Lào Cai cũng cần ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ các hộ gia đình canh tác trên diện tích danh thắng ruộng bậc thang để cho người dân thấy rõ trách nhiệm và quyền lợi trong việc bảo vệ di tích.

Đoàn kiểm tra cũng đề nghị UBND huyện Sa Pa cần sớm hoàn thiện Quy chế quản lý Di tích danh thắng Quốc gia Ruộng bậc thang Sa Pa để nâng cao hiệu quả quản lý. Đối với các công trình nhà cửa đã và đang xây dựng trái phép trong vùng di tích, chính quyền huyện cần lập tức có biện pháp xử lý triệt để theo quy định.

An Kiên/VOV-Tây Bắc