Hát Then – văn hóa liêm pr’hay âng ma nưih Tày, Nùng, Thái âi bơơn UNESCO xay moon năc C’kir văn hóa phi vật thể pa căh đoọng ha coon ma nưih. Tu ting cơnh bâc đha nuôr da ding ca coong n’đăh Bắc, đợ bhr’ươr Then ty đhị bêệ n’jưl Tính priêng grờm vêy cơnh t’đang t’pâh la lay cơnh. Tu cơnh đêêc, bh’rợ zư đơc lâng pa choom đoọng hát Then ta luôn năc râu căh yêm ăt tơt âng apêê nghệ nhân Then.

Cr’chăl, Ban k’đhơợng zư Chùa Bét Tôn, chr’val Phú Mỹ, chr’hoong Mỹ Tú, tỉnh Sóc Trăng ta luôn pa dưr bh’rợ gương mẫu âng zâp sư sãi, zâp apêê cóh Ban k’đhơợng zư chùa, manứih ma bhưy chr’nắp t’bhlâng pấh bhrợ zâp bh’rợ zêl cha groong apêê mốp lết, chrooi pa xoọng têêm ngăn an ninh cóh vel đông đhị vel đông.

Đoọng zooi acoon p’niên vêy p’xoọng bâc râu bơơn năl bhrợ cha ơh bhui har, bh’rợ bhui har, bơơn năl văn hóa apêê acoon coh đhị đêêc coh tỉnh Đăk Lăk âi bơơn bhrợ têng. Đhị apêê bh’rợ n’nâu apêê a đhi vêy p’xoọng bâc pr’đơợ chơơc lêy năl ooy văn hóa apêê acoon coh cơnh lâng đợ c’leh liêm pr’hay la lay.

Xa nâp âng ma nưih pân đil dzợ moon năc cr’van chô đơơng ooy đong k’diic bêl ma nưih pân đil Pa Dí lươt pay k’diic. Nâu câi, xa nâp n’nâu năc muy dzợ bơơn lêy coh apêê bhiêc bhan, têt toc hơớ.

Đha lum bêl c’xêê 7 zâp c’moo, đha nuôr Tày Nùng coh tỉnh Lạng Sơn năc chô bha k’rong dh’rưah đoọng cha Tết “ Pay tái”- Tết pa bhlâng chr’năp cơnh lâng đha nuôr coh đâu. Đh’rưah lâng Tết Nguyên đán,“Pây tái” năc muy coh bơr Tết chr’năp bhlâng coh c’moo âng đha nuôr, chroi đoọng bhrợ p’xoọng pa liêm c’leh văn hóa âng ma nưih Tày, ma nưih Nùng đhăm k’tiêc Lạng.

Chr’hoong Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam vêy bâc đhanuôr acoon coh Ca Dong, Xê Đăng, Mơ Nông ăt mamông. Văn hoá ty đanh âng pazêng acoon coh đhị đâu bâc pa bhlâng, coh đêêc, vêy văn hoá chiing goong. Đoọnh zư lêy lâng pa dưr râu chr’năp văn hoá chiing goong, chr’hoong Nam Trà My ơy vêy đợ bh’rợ liêm choom năc bh’rợ bhrợ têng Bhiệc bhan nghệ thuật chiing goong.

AAR VEH CÂN ĐƯH, món ăn độc đáo của người Pa Kô- Nguồn: QuangtriOnline

Đhị chr’hoong Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai, ma nuyh Nùng bấc k’nặ 13% đhanuôr prang chr’hoong, ma mông k’rong đhị apêê chr’val: Nàn Sán, Bản Mế, thị trấn Si Ma Cai lâng Quan Hồ Thẩn. Jưah lâng bấc j’niêng cr’bưn cung cơnh văn hóa ty đanh, xọoc đâu, ma nuyh Nùng dzợ zư liêm đong ặt vêy za dêr bhậ lâng k’tiếc tệêt. Đhr’nong đong âng apêê căh muy năc đhị ặt ma mông, năc dzợ đơc bấc rau chr’năp j’niêng cr’bưn…

Lâng rơơm kiêng zư lêy lâng pa dưr chr’năp văn hóa acoon coh Thái, bấc c’moo hay, diic điêl pa căn Hoàng Thị Mai lâng t’cooh Quàng Văn Hặc ặt coh thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La ơy pa zay pa choom đh’riêng p’rá, chữ xrặ, apêê pr’hay ty đanh đoọng ha lang p’niên. Diic điêl t’cooh Hặc,pa căn Mai ơy vaih năc pr’loọng đong ta nih liêm, tr’haanh bhlầng coh bh’rợ zư lêy chr’năp văn hóa acoon coh đhị vel đong.

Năc c’la xưởng lâng công năc ma nưih pa bhrợ bha lâng muy xưởng mộc k’tứi, a noo Dương Doãn Quảng, n’niên 1992 ăt coh vel Đon Riệc 1, chr’val Bắc Quỳnh, chr’hoong Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn k’rong pa lưch z’hai c’rơ ha bh’rợ bhrợ têng apêê bêệ n’jưl tính lâng bâc râu. Cơnh lâng loom chăp kiêng apêê bhr’ươr then, bhr’ươr liêm cha ngoor âng n’jưl tính, đha đhâm ma nưih Tày âi chroi đọong căh hăt coh bh’rợ zư đơc, pa dưr đợ râu chr’năp âng văn hóa acoon coh đay.