VOV4. Êđê - Hluê ngă hdră brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, hlăm ]ar Dak Nông, wưng leh êgao, Dhar brua\ mtô bi hriăm brua\ lo\ hma ]ar Dak Nông mâo ngă leh lu hdră đru mnuih [uôn sang mlih mnơ\ng pla, mnơ\ng rông mđ^ hnơ\ng hrui w^t, đru mguôp yuôm bhăn hlăm brua\ hlăm klei bi mlih brua\ lo\ hma kr^ng [uôn sang.

Go\ sang K’Kia ti thôn 5, sa\ Dak Som, kdriêk Dak Glong, ]ar Dak Nông ara\ anei mâo leh klei hd^p mda đ^ kyar. Klei đ^ kyar ana\n k]ưm mơ\ng leh `u mâo nao hriăm adu\ mjua\t hriăm brua\ pla mjing, rông mnơ\ng mơ\ng Anôk brua\ lo\ hma, kan hdang kdriêk Dak Glong mko\ mjing.

K’Kia brei thâo: “Sang kâo mâo 2 ha kphê, hlăk êlâo ka mâo phung knua\ druh mtô bi hriăm brua\ lo\ hma ktrâo ata\t hdră dlăng kriê, go\ sang kno\ng mâo ba w^t 2 tôn 7. Leh mâo nao hriăm du\m boh adu\ mjua\t bi hriăm, kâo jho\ng ba yua mtam kơ war kphê kâo snăn mâo ba w^t boh mnga đ^ nanao hla\m grăp thu\n. Thu\n anei go\ sang kâo mâo hrui w^t truh 7 tôn”.

Hrui w^t mơ\ng boh kphê đru leh go\ sang K’kia amâo mâo djo\ kno\ng tlaih mơ\ng klei [un [in, [ia\dah lo\ kpưn đ^ jing leh go\ sang mâo klei hd^p mda hơ^t kjăp.

Mse\ ho\ng ana\n mơh, go\ sang Phạm Trọng Tuấn ti sa\ Dak Ndrô, kdriêk Krông Knô, ]ar Dak Nông êlâo dih tuôm amâo mâo djo\ [ia\ ôh klei dleh dlan kyua k[ah klei thâo ma\ brua\, [ia\dah mơ\ng leh mâo anôk brua\ mtô bi hriăm brua\ lo\ hma ktrâo ata\t mjua\t bi hriăm brua\ pla mjing, rông mnơ\ng snăn truh kơ ara\ anei thâo leh hdră dlăng kriê wiê ênăk brua\ knua\ hla\m 2ha mkrah kphê, 4 sao tiêu, lehana\n rông du\m pluh drei êmô, u\n mnu\. Kyua kreh kriăng hlăm klei duah [ơ\ng, ba yua tu\ jing du\m hdră kreh knhâo hla\m brua\ duh [ơ\ng, snăn boh mnga mơ\ng war hma go\ sang Tuấn mâo leh klei hơ^t, ba w^t hnơ\ng hrui w^t lu.

Mơ\ng lu thu\n leh êgao, ]ia\ng đru mnuih [uôn sang ma\ brua\ mâo klei tu\ dưn, Anôk brua\ mtô bi hriăm brua\ lo\ hma kdriêk Krông Knô mđing mko\ mjing hdră bi hmô brua\ pla mjing, rông mnơ\ng ba w^t klei tu\ dưn pro\ng, djo\ guôp ho\ng lăn ala yăn adiê alu\ wa\l   lehana\n mko\ mjing du\m boh adu\ mjua\t bi hriăm, bi trông ]hai ]ia\ng kơ phung ngă lo\ hma [uh ti ana\p mta hdră ma\ brua\, mơ\ng năn srăng `e\ đue# mơ\ng du\m hdră ma\ brua\ amâo mâo djo\ êjai ba yua hdră mrâo hriăm hlăm brua\ knua\. Hlăm năn mâo du\m hdră bi hmô ba w^t leh boh tu\ dưn jăk ho\ng klei ba rah pla du\m mjeh mdiê mrâo mse\ si RVT, Kim Ưu 725, VT-NA2, ĐT-34, du\m mjeh ktơr djuê mrâo NK 7328…

Yăn pla mjing thu\n 2014, êpul êya mâo ngă leh klei bi hmô pla mdiê djuê mrâo Kim Ưu 725, ti sa\ Nam Đàn truh kơ du\m pluh ha. Dơ\ng mơ\ng phu\n k]ưm hluê ngă hdră bi hmô, phung knua\ druh brua\ lo\ hma “dôk mb^t, hua\ [ơ\ng mb^t” ho\ng mnuih ngă lo\ hma kyuana\n kdrăn lo\ đ^ jing jăk, [ia\ klei hlua\t [ơ\ng mnơ\ng ngă, mâo boh mnga truh 7 tôn 830kg/ha.

Nguyễn Văn Phước ti thôn Nam Trung, sa\ Dak Ndrô brei thâo: “Êlâo dih, go\ sang kâo ăt rah pla lu mjeh mdiê mdê mdê, [ia\dah mboh lu êdi ăt kno\ng mil 6 – 6tôn mkrah/ha. Yăn hjan leh êgao, kâo rah pla 2 sao lo\ ho\ng mjeh Kim Ưu 725 mâo Anôk brua\ mtô bi hriăm brua\ lo\ hma kdriêk Krông Knô ktrâo ata\t, snăn kâo boh mnga lu êdi ka tuôm mâo ôh mse\ snăn. Kâo [uh sa mta klei tinei, mb^t ho\ng mjeh mdiê jăk, dưi kdơ\ng ho\ng klei hlua\t [ơ\ng mnơ\ng ngă, snăn brua\ kai ]aih, pruê hbâo, dlăng kriê wiê ênăk… lo\ lăn pô mâo boh mnga lu mse\ snăn”.

Tui si Nguyễn Quang Tuấn, Khua anôk brua\ mtô bi hriăm brua\ lo\ hma ]ar Dak Nông, snăn hlăm thu\n 2014, êpul êya mâo mguôp leh ho\ng du\m anôk brua\ mtô bi hriăm brua\ lo\ hma du\m kdriêk, wa\l krah, mko\ mjing mâo 123 boh adu\ mtô bi hriăm kơ êbeh 4.200 gưl ]ô mnuih nao hriăm.

Ho\ng brua\ mjua\t bi hriăm, êpul knua\ druh mtô bi hriăm brua\ lo\ hma du\m gưl lo\ mđ^ mơh klei thâo pô hla\m brua\ knua\, mnuih ngă lo\ hma mâo hriăm lu mta klei mrâo, đru bi mlih klei m^n hlăm brua\ duh mkra pla mjing ti alu\ wa\l. Êpul êya lo\ bi klin lu phung knua\ druh mâo klei thâo kơ brua\ kjăp ngă du\m klei bi hmô brua\ pla djam mtam doh, klei bi hmô pla ana sui thu\n mse\ si măkka, kphê, klei bi hmô rông mnơ\ng, kan hdang, lehana\n mđ^ klei thâo mơ\ng êpul knua\ druh brua\ lo\ hma nah gu\ ma\ brua\ djo\ klei bhiăn lehana\n hơ^t.

Hlăm wưng kơ ana\p, ]ia\ng kơ brua\ mjua\t bi hriăm brua\ lo\ hma mâo klei tu\ dưn, jing boh kdru\t lo\ mđ^ ai kơ mnuih ngă lo\ hma hlăm brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo,  Anôk brua\ mtô bi hriăm brua\ lo\ hma ]ar Dak Nông k]ah ]ua\n du\m hdră k`ăm kla\ mnga]. Hlăm năn, hyua h^n brua\ mtô bi hriăm, mđ^ ktang brua\ ksiêm duah, ba yua klei kreh knhâo hla\m brua\ lo\ hma, mjua\t bi hriăm ba yua kdrăp ma\ brua\ mrâo mrang djo\ guôp ho\ng mdê bi mnơ\ng pla, mnơ\ng rông hluê ho\ng hdră êlan kjăp, mđ^ hnơ\ng kjăp lehana\n klei tu\ dưn brua\ mtô bi hriăm brua\ lo\ hma hlăm [uôn hla\m sa\, lehana\n wa\l krah.

                                                                                    BTV: Y-Khem.