Yan pĕ kphê ti Dak Lak klă sĭt mphŭn kčưm mơ̆ng knhal jih mlan 10, ƀiădah kphê khăng ksă hlăm krah mlan 11 truh jih mlan 12 hlue si mjeh, krĭng pla mjing.  Dŭm thŭn giăm anei, mbĭt hŏng bruă yua klei kreh knhâo mrâo mrang hlăm bruă mkra mjing, lu ƀĭng lŏ hma yua leh mjeh mrâo mâo lu klei jăk msĕ si: ksă mdrăng, hnui hĭn hŏng mjeh hđăp, bi hrŏ klei dleh dlan kơ yan  adiê. Klei adôk jing wưng hrui pĕ čiăng mâo asăr kphê jăk hĭn. Lê Xuân Thuỷ ti să Ea Na, kdriêk Krông Ana, čar Dak Lak brei thâo:

“Pĕ amâo ruăt kuăt msĕ si êlâo ôh, ksă snăn pĕ yơh jing amâo pĕ mda, mtah ôh ana jhat hĕ. Ti ana ksă snăn pô pĕ ana anăn yơh. Pĕ ksă jih snăn lŏ wĭt pĕ mơ̆ng mphŭn jing man dưn”.

 Leh dŭm pluh thŭn mâo ênoh 30.000 – 40.000 prăk/kg kphê asăr, hlăk êjai ênoh blei mnơ̆ng bi liê, mưn mnuih mă bruă đĭ ngă kơ ƀĭng lŏ hma êdu ai  hŏng pla kphê. Dua thŭn hŏng anei, ênoh kphê đĭ 50.000-60.000 prăk/kg hlăk thŭn dih (2023), thŭn anei đĭ 100.000 prăk/kg, mâo hruê đĭ truh 150.000 prăk/kg, ngă kơ phung pla kphê ti Dak Lak mŭt hlăm yan hrui pĕ hlăm ai êwa hơ̆k mơak. Khădah snăn, hlue si Trịnh Đức Minh, Khua Êpul hgŭm kphê Ƀuôn Ama Thuôt, ară anei, ênoh kphê đĭ brei mâo klei bi mlih lu mta čiăng rơ̆ng hnơ̆ng jăk kphê, mơ̆ng anăn rơ̆ng anôk ba čhĭ ti ala tač êngao hơĭt kjăp leh anăn sui. Hlăm anăn, klei yuôm bhăn hĭn jing pĕ kphê brei mâo 85% kphê ksă leh anăn ƀhu krô, mkra mjing, rơ̆ng djŏ hlue si hnơ̆ng čuăn hnơ̆ng jăk. Klei anei brei mâo klei gĭr leh anăn wưng sui ƀiădah  bi mlih hnơ̆ng jăk kphê brei dưi mkra mđĭ klă mngač, hnơ̆ng jăk hrui pĕ ăt jăk hĭn, yuôm bhăn hĭn jing ngă djŏ klei čiăng mơ̆ng anôk bruă hrui blei. Trịnh Đức Minh lač, ƀĭng lŏ hma Dak lak hlăk ƀrư̆ mđing kơ bruă anei.

“Ƀĭng lŏ hma mâo klei thâo săng jăk kơ bruă krơ̆ng hnơ̆ng jăk, amâo djŏ knŏng hlăm bruă mkra mjing ôh ƀiădah wăt hlăm klei hrui pĕ. Hlăm hdră mkra kphê doh, kphê hơĭt kjăp, kphê jăk kơ wăl hdĭp mda, ƀĭng lŏ hma amâo lŏ tui tiŏ hlue si hnơ̆ng mkra mjing ôh ƀiădah mđing kơ klei hơĭt kjăp mơ̆ng đang pla mjing, Sui hŏng anei hnơ̆ng boh mnga mơ̆ng Dak Lak hlăm brô 3ton/ha leh anăn gĭr mâo nanao snăn amâo tui tiŏ kơ hnơ̆ng lu ôh”.

 Dak Lak dưi dlăng jing anôk pla kphê lu hĭn kluôm ala hŏng ênhă êbeh 210 êbao ha, hnơ̆ng mâo grăp thŭn êbeh 550.000 ton kphê asăr. Kphê jing mnơ̆ng lŏ hma phŭn hlăm klei mkra mjing bruă duh mkra čar, hmăi kơ ênoh hrui wĭt mơ̆ng lu mnuih ƀuôn sang hdĭp mda ti alŭ wăl. Čiăng mđĭ kyar bruă kphê hơĭt kjăp, Nguyễn Văn Hà, K’iăng Khua Knơ̆ng bruă lŏ hma leh anăn mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang čar Dak Lak brei thâo, čar mkŏ mjing leh lu hdră bruă djŏ tuôm kơ bruă kphê leh anăn mâo dŭm hdră msir mđĭ hnơ̆ng jăk mnơ̆ng dhơ̆ng kphê mơ̆ng bruă mkra mjing, hrui pĕ leh anăn ba čhĭ kphê. Hlăm anăn, hrui pĕ kphêk ksă lu jing sa hlăm klei yuôm bhăn bi mklă hnơ̆ng boh mnga, hnơ̆ng jăk kphê Dak Lak.

“Hmei dôk mtă kơ mnuih ƀuôn sang amâo dưi pĕ ôh mtah, brei rơ̆ng hnơ̆ng ksă. Tal dua jing msir mgaih leh hrui pĕ čiăng rơ̆ng kơ kphê mâo hnơ̆ng jăk. Tal tlâ, dôk mtă kơ dŭm anôk bruă ba čhĭ kơ ala tač êngao hnưm bi hgŭm hŏng dŭm êpul hgŭm bruă, anôk bruă mkŏ mjing mơ̆ng ƀĭng lŏ hma čiăng kơ mnơ̆ng dhơ̆ng ƀĭng lŏ hma leh hrui pĕ srăng dưi mkra mjing pioh kơ bruă ba čhĭ ti ala tač êngao čiăng rơ̆ng hnơ̆ng jăk leh anăn tŭ dưn”.

 Pĕ kphê ksă djăp hnơ̆ng ksă amâo djŏ knŏng mđĭ hnơ̆ng jăk kphê ôh ƀiădah lŏ jing bruă ngă kjăp hĭn đru mkŏ mjing anăn knăl kphê Việt Nam hlăm anôk ba čhĭ dlông rŏng lăn. Ƀĭng lŏ hma Dak Lak hŏng ai tiê gĭr mơ̆ng pô dôk ƀrư̆ hruê đru bi mklă bruă klam yuôm bhăn hlăm bruă mnơ̆ng dhơ̆ng kphê Việt Nam./.