Hlăm sang mkra mjing mơ̆ng Êpul hgŭm bruă lŏ hma hdră bruă mtăp mđơr Ea Tu, Khua knơ̆ng bruă Trần Đình Trọng ksiêm dlăng bi ñik grăp tono kphê asăr êlâo kơ ba ti kdrŭn ksĭ ba čhĭ ti Mi. Giăm anăn, dua čô dôk pral mbha mta, đŭng hruh kphê kpŭng čiăng jao hlue si hdră akâo blei hlăm internet. Răng đŭng mnơ̆ng dhơ̆ng, H’Ban B’Tô, tti ƀuôn Kŏ Tam, să Ea Tu, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, brei thâo, grăp hruê mă bruă ti sang mkra mjing srăng mâo tla prăk 250 êbâo prăk. Bi hruê yang đar, ñu ăt msĕ si phung mkăn hlăm êpul hgŭm bruă kƀĭn kriê dlăng đang kphê bi jăk. H’Ban B’Tô mơak brei thâo: “Kâo mă bruă hlăm êpul hgŭm bruă anei mơ̆ng thŭn 2025. Kâo ngă hlue si mnêč Êpul hgŭm bruă mtô leh. Kphê gŏ sang kâo kăn lu mơh ƀiădah ênoh yuôm anăn klei hdĭp gŏ sang pliê ƀiă mơh.”

 Klei hdĭp mnuih Êđê leh hgŭm hlămn Êpul hgŭm bruă jing klei ƀuh klă, tơdah grăp gŏ sang mâo bruă duh mkra đĭ kyar kyua mkra mjing kphê hlue si hnơ̆ng čuăn jăk. Amai H’Moan Êban, Khua êpul mkra mjing mrô 2 brei thâo, kphê mnuih ƀuôn sang čhĭ kơ êpul hgŭm bruă să Ea Tu lu hĭn 3-4 êbâo prăk/kg mkă hŏng anôk ba čhĭ. Grăp thŭn mnuih ƀuôn sang mâo hriăm kơ hdră mnêč pla mjing, klei klei hriăm truh kơ klei ngă ti đang hma. Dŭm ênoh bi liê msĕ si hbâo pruê. Êa drao krih kơ đang pla mjing… kyua êpul hgŭm bruă mkăp, leh anăn phung hlăm êpul kriê dlăng kphê hlue si hruê mmông klă klơ̆ng čiăng ksiêm dlăng hnơ̆ng jăk.

Amai H’Moan Êban lač kơ bruă kriê dlăng đang pla mjing wưng anei:“ Leh pĕ snăn phung hlăm êpul kriê dlăng, khăt adhan, tlah ƀiêng, truh leh Tết snăn krih êa, pruê hbâo. Truh yan hjan snăn ăt lŏ khăt adhan leh anăn khăt hĕ đa đa êdŭk tiu. Mâo lu đei ana kyâo bi êyui snăn kphê amâo lu ôh anăn pô khăt hĕ mơh. Kyua anăn pô yua hdră mnêč mơ̆ng mphŭn mtam. Tơdah leh pĕ čhĭ kơ êpul hgŭm bruă, kphê ksă 85-90% ênoh yuôm hĭn 3000 - 4000đồng/1kg, ƀiădah kphê brei bi mâo hnơ̆ng jăk.”

Kphê jăk jing klei mjing klei tŭ jing kơ êpul hgŭm bruă lŏ hma hdră bruă mtăp mđơr Ea Tu, anôk mâo êbeh 90% čô hgŭm jing mnuih djuê ƀiă. Khua Êpul hgŭm bruă Trần Đình Trọng brei thâo, mkŏ mjing 10 thŭn êlâo, mơ̆ng 49 čô tal êlâo, êpul hgŭm bruă mâo thiăm 260 čô hgŭm, mkra mjing kphê hnơ̆ng jăk hlăm ênhă êbeh 300ha. Êngao kơ klei bi hgŭm hŏng anôk bruă duh mkra Đăk Man mjing hdră mkra mjing kphê čhĭ kơ ala tač êngo, Êpul hgŭm bruă lŏ mkra mjing kphê kpŭng čhĭ hlăm anôk mnia blei điện tử, leh anăn mkra kphê jăk. Mrâo anei, kphê jăk mơ̆ng Ea Tu dưi ba čhĭ truh ti Mi, mâo klei wĭt lač jăk hŏng hră lŏ dơ̆ng akâo blei.

Amâo mdei mđĭ ênoh yuôm mơ̆ng kphê, ară anei Êpul hgŭm bruă dôk pŏk ngă mkra mjing 19ha kphê doh, mâo klei ksiêm dlăng kơ lăn ala mơ̆ng anôk bruă  duh mkra hgŭm. Trần Đình Trọng brei thâo, êpul hgŭm bruă čiăng pŏk mlar thiăm ênhă kphê doh hlăm kluôm să Ea Tu:

“Tơdah sa ƀuôn ngă kphê doh snăn dleh snăk ƀiădah jih să snăn ênưih hĭn. Ngă l ênưih hĭn kyua tơdah ngă lu snăn jih krĭng anei êđăp ênang. Anăn jing êpul hgŭm bruă mâo klei čiăng anăn, kyua tơdah ngă ƀiădah huĭ snăn amâo dưi ngă ôh. Msĕ si hlăk mphŭn mkŏ mjing êpul hgŭm bruă, pô lač kơ mnuih ƀuôn sang pla pluă hlăm đang kphê tiu, durian. Leh plă pluă ƀuh jăk, mă ana dih mbŏ kơ ana anei, jing sa anôk pla mjing jăk, hơĭt kơ bruă duh mkra”

Lač klei bi kƀĭn mnuih djuê ƀiă ngă bruă hlăm Êpul hgŭm bruă, Trần Đình Trọng lač, brei dưm boh tŭ êpul lu mbĭt hŏng klei tŭ kơ grăp čô snăn kơh kjăp. Mnuih ƀuôn sang mâo klei thâo mkra mjing dôk kƀah, ƀiădah găl ênưih jing klei klei bi hgŭm lu. Lač klă kơ klei tŭ klă klơ̆ng tơdah mkra mjing hlue si hdră, gĭr hlăm klei mtrŭt mjhar, ktrâo lač, phung hlăm êpul hgŭm bruă thâo hrăm mbĭt mjing asăr kphê jăk đi ti hnơ̆ng dlông rŏng lăn.

Hruê 11/12/2024, mnơ̆ng dhơ̆ng Ea Tu Café mâo mpŭ mni hlăm Knăm mpŭ mni mnơ̆ng dhơ̆ng êdah êdi mơ̆ng Êpul hgŭm bruă leh anăn mđup brei klei pah mni Mai An Tiêm tal sa thŭn 2024, kyua Êpul hgŭm bruă Việt Nam mkŏ mjing. Klei pah mni Mai An Tiêm jing klei pah mni năng hŏng mnuih Êđê hlăm Êpul hgŭm bruă Ea Tu, mpŭ kơ boh tŭ ngă bruă mbruă mơ̆ng mnuih ƀuôn sang hlăm krĭng thơ̆ng pla mjing kphê  Ƀuôn Ama Thuôt, mđing kơ hdră kñăm mđĭ kyar hơĭt kjăp kyua sa dlông rŏng lăn jăk siam hĭn./.