VOV4.Êđê - Ti ]ar Lâm Đồng, mnuih djuê ana Mạ dôk hd^p lu ti du\m kdriêk Da\ Huai, Da\ Teh, Cát Tiên lehana\n [uôn pro\ng Bảo Lộc. A|t mse\ ho\ng mnuih djuê ana K’tu, Tà Ôi, Pakô, Vân Kiều… ti kr^ng kwar Krah lehana\n mnuih djuê [ia\ mka\n ti kr^ng ]ư\ ]hia\ng Yu\ Dưr lehana\n La\n dap kngư, mnuih Mạ a\t dôk kriê pioh lu knhuah dhar kreh ja\k siam, hla\m ana\n, brua\ pơ\k m`am dưi dla\ng jing brua\ mâo mơ\ng đưm êdah kdlưn êdi. Hla\m wa\l anôk Festival brua\ djuê ana mâo mơ\ng đưm ti Huế gưl 8 thu\n 2019 mko\ mjing mơ\ng hruê 26/4 truh kơ hruê 2/5 mrâo êgao, sa blư\ dơ\ng, brua\ pơ\k m`am mơ\ng đưm mnuih Mạ dưi hưn mthâo lehana\n mpu\ mni.

Hlăm sang hluê knhuah gru đưm tuê hnoh krông Hương Giang siam ê[a\t mơ\ng lăn ala [uôn pro\ng đưm Huế, lu mnuih [uôn sang lehana\n tuê hiu ]hưn [uh klă phung thâo mbruă Mạ bi lông pơ\k m`am djiêu khung pơ\k m`am. Mâo 3 ]ô mniê êra Mạ g^t g^t dôk kpih kpaih k]aih mrai,  kngan pơ\k m`am pral kdal ngă lu phung tuê hiu ]hưn mpu\ mđ^. Lu mnuih ruah blei du\m mta mnơ\ng pơ\k m`am siam lehana\n khăp ]ia\ng h^n. Nao kơ Huế hiu ]hưn hlăm wưng knăm mdei m’ak, amai Nguyễn Ngọc Hà ti ]ar Bình Dương ăt ruah blei lu mta mnơ\ng pơ\k m`am kơ pô lehana\n kơ [^ng găp, djuê găp:

“Kâo khăp êdi kơ mnơ\ng pơ\k m`am kyua `u jiă [a\l knhuah gru djuê ana, jiă [a\l knhuah dhar kreh. Lehana\n mnơ\ng pơ\k m`am `u rơ\ng, mâo lu mta êa siam. Kyua ana\n, wưng anei hriê kơ Huế hiu ]hưn gơ\ [uh mâo kâo blei yơh”.

Bruă pơ\k m`am mơ\ng mnuih Mạ mơ\ng be\ mphu\n mâo sơnăn amâo mâo hdơr ôh. Kno\ng thâo sơnei, phung mniê êra Mạ truh 9, 10 thu\n mâo aduôn, am^ mtô hdră pơ\k m`am. }ia\ng m`am 1 mta mnơ\ng dlăng siam, mnuih Mạ bi hluê ngă lu kdrê] bruă, mơ\ng pla kpaih, êwei mrai, bi m`uôm, giêng kpa` lehana\n pơ\k m`am. Kpaih ti kr^ng mnuih Mạ Lâm Đồng grăp thu\n hrui pe\ 1 blư\. Bi khung pơ\k m`am mơ\ng mnuih [uôn sang êlưih mkra mjing mkă ho\ng khung pơ\k m`am mơ\ng mnuih [uôn sang lăn Dap kngư, Yu\ Dưr. Kno\ng ho\ng khung m`am mâo lu kdrê] kyâo lehana\n alê, hdjul, [ia\dah mnuih Mạ dưi pơ\k m`am du\m mta mnơ\ng ho\ng lu gru grua dhar kreh, lu mta êa dlăng siam. Hdră bi m`uôm mrai mơ\ng mnuih Mạ ăt lui] lu ai tiê hruê m’mông. Mnuih [uôn sang bi nao hlăm dliê duah mta kyâo mâo hla, boh mâo mta êa ba w^t tlê đơđiêt amâo dah sah jing kpu\ng amlơ\k pioh bi m`uôm mrai. Mta êa mâo mnuih [uôn sang ba yua lu hlăm mnơ\ng pơ\k m`am jing mta êa ju\, ko#, mtah, hrah, uê, k`^, hlăm ana\n, mta êa mtah jing mta êa yap jing tur. Hlăm mnơ\ng pơ\k m`am, mnuih [uôn sang khăng đê] m`am du\m mta rup mâo mă hjăn păn mơ\ng mnuih [uôn sang mse\ si: kyâo, ]^m ]ap, hlô mnơ\ng, sang krum, gơ\ng ngă yang… Hruê anei, khă gơ\ mrai ênuk mrâo mrang mâo lu jơr, [ia\dah mnuih [uôn sang ăt kriê pioh hdră pla kpaih, k]aih mrai, hdră bi m`uôm mta êa lehana\n đê] m`am gru grua đưm mơ\ng aduôn knuê êa hđăp lui pioh.

Amai Ka Thoa, ti [uôn Dạ Nghịch, să Lộc Châu, [uôn pro\ng Bảo Lộc, ]ar Lâm Đồng, thu\n anei 35 thu\n, sơnăn 26 thu\n hluê ngă bruă pơ\k m`am. Amai Ka Thoa la] sơnei, phung mniê êra Mạ đ^ pro\ng amâo mâo pơ\k m`am hê` mlâo êdi, bi hriăm pơ\k m`am mnơ\ng bi siam ]ia\ng tă k]oh ao, abăn, anal ko\, kdô … kơ pô, djuê găp lehana\n go\ sang, sang ung. Ti [uôn Dạ Nghịch, să Lộc Châu mâo 345 go\ êsei mnuih Mạ, sơnăn jih jang mâo sơa^ khung pơ\k m`am lehana\n hluê bruă pơ\k m`am: “Hriăm adu\ 4 kâo mâo am^ mtô pơ\k m`am. Ara\ anei kâo thâo m`am leh, bi du\m kdrê] lui] lu ai tiê hruê m’mông sơnăn tui hriăm ho\ng phung khua thu\n, phung mduôn khua. Kyua dah bruă djuê ana đưm pô amâo dưi lui ôh, bi kriê pioh bruă mơ\ng aduôn knuê aê hđăp lehana\n knhuah gru mơ\ng djuê ana pô. Mơ\ng Festival tal anei, jih jang mnuih srăng thâo kơ bruă pơ\k m`am mơ\ng hmei, ]ia\ng phung [uôn sang hmei mâo bruă mă”.

Khă gơ\ dưi kru\ w^t lehana\n kriê pioh, [ia\dah ti ana\p klei đ^ kyar ktang mơ\ng yang [uôn ênuk mrâo, bruă pơ\k m`am mơ\ng mnuih [uôn sang Mạ ana\p lui] ram, phung hlăk ai amâo đei khăp ]ia\ng ôh ho\ng bruă pơ\k m`am. Kyua ana\n, Festival bruă đưm Huế grăp thu\n jing wưng ]ia\ng ]ar Lâm Đồng hâo hưn bruă pơ\k m`am mơ\ng mnuih Mạ truh ho\ng phung [^ng găp hlăm ala ]ar lehana\n ala ta] êngao.

Kbiă mơ\ng klei mâo lu mta êa, lu jơr gru grua mjing leh knhuah mâo mă hjăn păn hlăm kdrăp ]u\t h’ô mơ\ng mnuih [uôn sang Mạ. Anăn ăt jing knhuah siam ê[a\t mâo mă hjăn păn mơ\ng mnơ\ng pơ\k Mạ mkă ho\ng mnơ\ng pơ\k m`am mơ\ng du\m djuê ana mkăn hlăm kluôm ala./.