A Buôn - Mnuih kriê pioh bruă hrĭ mñam djuê ana Sedang
Chủ nhật, 00:00, 28/05/2023 VOV TAYNGUYEN VOV TAYNGUYEN
VOV4.Êđê- A Buôn, mnuih djuê ana Sêdang 73 thŭn, ti ƀuôn Kon Hrĭng, să Ea H’Đĭng, kdriêk Čư̆ Mgar, čar Dak Lak – jing pô khăp čiăng, kriê pioh bruă hrĭ mñăm mơ̆ng mnuih djuê ana Sêdang. Mơ̆ng dŭm ana đrao kram mơ̆ng dliê, hŏng kngan thâo mbruă, ñu dưi mñăm dŭm mta mnơ̆ng yua msĕ si: bung, lip, êi, knguôr…

Hlăm krah adiê hlơr knhal jih yan bhang ti lăn dap kngư, ƀiădah A Buôn, ti buôn Kon Hring, să Ea H’Đing, kdriêk Čư̆ Mgar, čar Dak Lak ăt dôk guiñ guiñ hrĭ mñam ti gah sang. Khădah thŭn êgao 70 leh, ƀiădah kriê kngan ñu ăt dôk t’thuăt hrĭ triañ hŏng klei êun juat siam pioh mñam lip knguôr.

Ti mtih sang ñu yuôl brŭng mnơ̆ng leh mñam, mâo dăp hĕ khuăt jăk ală dlăng.  A Buôn brei thâo: Mphŭn dô, hlăm klei hdĭp aguah tlam mlam hrue, mnuih Sedang amâo mâo dưi kƀah ôh mnơ̆ng yua jing dŏ hrĭ mñam mă pô sơăi msĕ si bŭng, bai, lip, knguôr, êi, krang... Boh nik bŭng piêu jing leh mnơ̆ng yua amâo mâo dưi kƀah ôh hŏng phung mniê Sedang. Bŭng nao djăt êa, mâo êa knă êsei djam, bŭng tui nao hŏng phung mniê nao hlăm hma, hlăm dliê hiu pĕ djam, čoh êbŭng, nao gui djuh, nao gui mdiê, djam mtam, hbei mtei, plei giêt... Bi lip knguôr jing mnơ̆ng pioh ƀhu mdiê, pioh kpei hdei braih mkuĕ, êi, krang pioh nao mă kan hlăm êa.

 Jih jang mnơ̆ng anei jing mnơ̆ng juăt mưng hŏng klei hdĭp aguah tlam mlam hrue hŏng mnuih ƀuôn sang, snăn hŏng A Buôn msĕ mơh tui tiŏ ñu mơ̆ng hlăk ñu dôk điêt. Amâo mâo djŏ knŏng pioh yua hlăm klei hdĭp grăp hruê, ƀiădah A Buôn mđing nanao bruă kriê pioh hrĭ mñam nanao jih jang mnơ̆ng yua anei. Ñu ktuê mđing, lŏ dơ̆ng hriăm êmuh mnuih prŏng, phung mduôn khua hlăm ƀuôn tui hriăm jih bruă hrĭ mñam. A Buôn ƀuh bruă hrĭ mñam mơ̆ng djuê ana pô năng bi kriê pioh mđĭ bi lar hĭn.

“Mnuih ƀuôn sang kreh truh kơ sang kâo, brei mñam kơ diñu đa đa hrôk suê, êi krang pioh nao mă kan, mñam brei lip knguôr, bŭng bai... Tăp năng đa đa diñu pô nao duah mă đrao m’ô mơ̆ng dliê ba kơ kâo mñam brei kơ diñu”.

Mơ̆ng klei djă pioh nanao bruă hrĭ mñam anei A Buôn mâo leh mơh prăk yua, prăk pioh kơ klei hdĭp aguah tlam mlam hrue. Msĕ si grăp boh bŭng, êi, krang, lip knguôr mâo ênoh mdê mdê sơăi. Tui si ñu brei thâo, bung bai, lip knguôr dưi mñam hŏng đrao m’ô ñu čhĭ hŏng ênoh 150 êbâo prăk/boh, bi tơdah mnơ̆ng mñam hŏng hwiê snăn ênoh čhĭ jing yuôm hĭn mơh, mơ̆ng 250 êbâo truh 300 êbâo prăk/boh.

 Pê A Ly Nghiệp ti buôn H’Ring, să Ea H’Đing, kdriêk Čư M’gar kreh nao blei mnơ̆ng mơ̆ng A Buôn mñam. Ñu djă ba dŭm awan đrao, m’ô brei mñam brei kơ gŏ sang ñu đa bŭng, đa bai, lip knguôr pioh yua:

“Tui si kâo ƀuh ară anei hlăm ƀuôn pô, mnuih adôk thâo hrĭ mñam amâo lŏ lu ôh, phung mduôn khua thâo mñam ăt ƀiă mơh, bi phung mda asei amâo mâo lŏ khăp ôh hŏng bruă anei, lehanăn ară anei dliê kăn lŏ mâo, snăn alê m’ô đrao hwiê dleh dlan snăk duah. Hlăm ƀuôn knŏng adôk mă ƀiă mnuih thâo mñam mduôn khua leh sơăi, amâodah amâo lŏ mâo klei suaih pral dưi lŏ mñam ôh”.

 Tui si A Buôn, čiăn mâo mñam sa boh bŭng, lip, knguôr siam snăn bi mâo awan đĭng đrao m’ô siam mơh jing djăp ênoh čuăn 1 thŭn, kăn yua rei mnơ̆ng khua đei, amâodah mnŭng đei. Mâo msĕ snăn kơh triañ mñam kjăp, êun mơh amâo mâo joh, lehanăn tloh ôh êjai dôk mñam.  Kdrêč tal dua hlăm bruă jing hŏng klei mdjĕ dơ̆ng mơ̆ng bruă blah triêk, hrĭ bi djŏ bi knar siam. A Buôn lač, mphŭn dô mnuih Sedang mâo lu mta mnơ̆ng kjăp snăk pioh mñam, boh nik jing mñam hŏng hwiê kjăp snăk. Boh nik mnơ̆ng anăn pioh mñam jhưng mdhô̆, lip knguôr jing kjăp lehanăn siam êdi:

“Sa boh prung mñam hŏng hwiê kjăp lehanăn siam êdi pioh yua sui thŭn mlam. Ƀiădah hlăm wưng giăm anei hlăm dliê amâo lŏ mâo ôh hwiê. Čiăng nao duah hwiê đuĕ hiu kbưi tăp năng nao truh hlăm kmrơ̆ng Êa sup dih kơh mâo, bĭ giăm anei amâo lŏ mâo ôh”.

Ară anei, hlăm sang mnia mâo čhĭ leh lu mta mnơ̆ng yua msĕ si kdô, êi, mâo mkra hŏng ksu jăk siam, lehanăn kjăp mơh, mâo lu mta mdê mdê, djŏ hŏng ai tiê mnuih yua. Ƀiădah jih jang mnơ̆ng yua anăn amâo mâo dưi hrô ôh kơ bŭng bai, lip knguôr mñam hlue knhuah gru djuê ana pô, ñu mâo mjing mơ̆ng kriê kngan mbruă hlăm mnuih ƀuôn sang pô, hlăm anăn ksŭn leh jih ai tiê klei mĭn mnuih mñam, jiă knhuah gru dhar kreh mơ̆ng grăp djuiê ana mdê mdê./.

VOV TAYNGUYEN

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC