Añŭ hlăm klei hdĭp mơ̆ng mnuih K’ho
Chủ nhật, 00:00, 04/12/2022 VOV TAYNGUYEN VOV TAYNGUYEN
VOV4.Êđê- Hluê si mnuih djuê ana K’Ho, añŭ jing mnơ̆ng buh băk bi msiam amâo dưi kƀah hlăm klei hdĭp. Añŭ mơ̆ng mnuih K’ho kreh mkra mjing mơ̆ng boh mtâo mnga hŏng lu mta êa mĭl, wĭl amâodah msĕ hŏng boh giêt hŏng boh prŏng mdê mdê. Mnuih K’Ho amâo mâo thâo mkra mjing añŭ ôh, ƀiădah blei mơ̆ng phung Čam. Amâo djŏ knŏng jing ngăn drăp leh anăn mnơ̆n

Hluê klei mĭn mơ̆ng mnuih K’ho, añŭ jing mnơ̆ng băk bi êdah klei dưi lehanăn klei thâo mâo mơ̆ng mdê bi gŏ sang. Mnuih mdrŏng mâo bŏ sa bŭng añŭ, ƀun ƀun knŏng mâo dŭm hrĭng, đa đa dŭm asăr añŭ đuič. Khădah ƀiă amâo dah lu, păt čiăng jih sang mâo s’aĭ añŭ. Khua mduôn Liêng Hót Ha Brưng ti alŭ Dă Dâng, să Liên Hà, kdriêk Lâm Hà, čar Lâm Đồng brei thâo: Mơ̆ng đưm, añŭ amâo djŏ mơ̆ng mnuih K’ho mkra, ƀiădah diñu blei mơ̆ng mnuih Čam. Diñu ba añŭ truh ti krĭng lăn čư̆ čhiăng bi mlih hŏng mnơ̆ng dhơ̆ng, kyua anăn ênuk đưm, añŭ msĕ si prăk kăk pioh bi mlih, blei mnơ̆ng dhơ̆ng.

    “Añŭ ênuk đưm dưi mkra mơ̆ng boh tâo mnga. Añŭ anei kreh nao truh ti Phan Rang blei mơ̆ng mnuih Čam. Bi mnuih K’ho amâo thâo mkra añŭ anei ôh”.

 

Êlâo adih, añŭ dưi mkra mơ̆ng boh tâo mnga yuôm hin. Hruê anei, añŭ lu jing dưi mkra hŏng ksu, ƀiădah ăt mâo djăp 5 mta êa mil phŭn, mâo: Kô̆, jŭ, hrah, kñĭ, mtah. Mnuih K’ho mâo klei mĭn jăk siam êdi kơ djăp mta êa mil; jŭ bi êdah kơ lăn (jih klei hdĭp mơ̆ng leh kkiêng truh kơ djiê, anak mnuih drei siă suôr hŏng lăn); hrah bi êdah kơ klei čang hmăng, klei gĭr ktưn kpưn đĭ, mtah bi êdah kơ adiê, kñĭ bi êdah kơ klei mngač, jing klei bi mguôp siam plah wah anak mnuih lehanăn lăn adiê. Mơ̆ng bruă bi mguôp êa mil ti añŭ drei dưi thâo klei jing mơ̆ng pô añŭ anăn.

Añŭ anei dưi mkra hluê rup, boh prŏng mdê mdê. Añŭ prŏng mâo rup čiăng wĭl hnô ƀ’ƀiă, ânŭ điêt wĭl, điêt; dưi hrĭng bi mlih êa mil mơ̆ng asăr añŭ, mjing klei bi knar, siam êdi. Hluê khua mduôn Liêng Hót Ha Brưng, hŏng klei bi mlih êa mil hŏng klei mbruă, ruah boh prŏng asăr añŭ, mjing leh klei jăk siam mơ̆ng añŭ mnuih K’ho:

“Añŭ mâo lu mta, hlăm brô 4,5 asăr. Mâo añŭ Kĕ, añŭ Gôr Mang, añŭ Pôp, Tăp Jơ Lang. Hlăm anăn, añŭ Gôr Mang jing yuôm hĭn”.

Añŭ jing mta mnơ̆ng băk bi msiam kreh yua êdi mơ̆ng phung mniê K’ho. Añŭ anei dưi băk mbĭt hŏng dŭm mta mnơ̆ng buh, băk bi msiam mkăn msĕ si kông, buê, m’iêng, bi mni klei jăk siam mơ̆ng phung mniê. Khua mduôn Liêng Hót Ha Brưng ăt brei thâo: Añŭ mâo 2 mta mơh, buh ti kngan lehanăn băk ti kuê. Añŭ băk ti kuê mâo lu hĭn, pia jing añŭ Đại hàn. Añŭ anei kreh mđup brei mnơ̆ng kơ tuê čhưn ti sang amâo dah m’ak bi tuôm.

“Añŭ dưi yua ngă mnơ̆ng băk, buh hlăm grăp hruê. Tơdah buh, băk diñu khăp dŭm mta añŭ yuôm hin lehanăn đưm. Bi hlăm knăm bi êmuh ung mô̆, ya mta băk dưi s’aĭ, tui hluê hŏng klei čiăng mơ̆ng sang êkei lehanăn klei găl mâo mơ̆ng sang mniê.

Mâo sa klei mdê tơdah mđup brei kơ tuê hriê čhưn, pô sang srăng brei kơ phung mniê añŭ Chài, brei kơ êkei añŭ Đại Hàn. Lơ Mu Ha Thanh, ti alŭ 3, să Tà Nùng, ƀuôn prŏng Đà Lạt hlak mblang kơ klei anei snei:

“Mnuih K’Ho hluê klei bhiăn mă djuê tĭng amĭ, kyua anăn diñu mâo klei mĭn, phung mniê jing pô phŭn hlăm gŏ sang, bruă klam mơ̆ng phung mniê mâo bi mni, mpŭ mđĭ nanao, bi phung êkei jing pô kăp duah ƀơ̆ng, kiă kriê gŏ sang”.

Boh nik, añŭ mâo bruă klam yuôm bhăn hlăm klei hdĭp, bi dôk ung mô̆ mơ̆ng mnuih K’ho. Anăn jing bi êdah klei khăp, klei sĭt suôr mơ̆ng kruôp êkei, mniê, phung ung mô̆ K’ho leh wĭt hdĭp ti sa gŏ sang. Añŭ dưi yua čiăng bi hrô kơ klei blŭ bi êdah klei khăp, mta mnơ̆ng amâo dưi kƀah ôh hlăm hruê bi êmuh. Kyua anăn, añŭ amâo djŏ knŏng jing mnơ̆ng mâo boh tŭ yuôm, ƀiădah lŏ jing mta mnơ̆ng bi mguôp dua čô, jing klei ƀuăn rơ̆ng truh kơ jih klei hdĭp. Khua mduôn Liêng Hót Ha Brưng lŏ brei thâo:

“Hluê klei bhiăn mnuih K’ho mơ̆ng êlâo, añŭ jing mta mnơ̆ng brei mâo hlăm knăm bi kuôl ung mô̆. Mbĭt anăn añŭ lŏ jing mnơ̆ng kreh mđup brei kơ pô mkăn. Si tô hmô, čô anak nao čuă aduôn aê, di aduôn aê kreh brei añŭ kơ phung anak čô. Amuôn nao čuă êmiêt, čuă prŏng, di prŏng, amiêt ăt brei añŭ kơ phung amuôn, anak čiăng bi êdah klei khăp čiăng. Boh nik hlăm knăm bi kuôl ung mô̆ mâo s’aĭ.

Añŭ mâo bruă klam yuôm bhăn hlăm klei hdĭp, ai tiê klei mĭn mơ̆ng mnuih K’ho. Añŭ prŏng, lu jing mta mnơ̆ng bi msiam anak mnuih, boh nik phung mniê. Kyua anăn, êngao kơ bi msiam, añŭ lŏ djŏ tuôm kơ knhuah dhar kreh, knăm m’ak, klei bhiăn mơ̆ng mnuih K’ho. Hlăm klei bhiăn, bi kuôl ung mô̆, añŭ jing mta mnơ̆ng bi mlih, ƀuăn rơ̆ng, sa klei bi êdah kơ klei đăo knang, klei sĭt suôr. Bi hŏng êpul êya, anei jing “Klei kă” čiăng mđĭ hĭn klei hgŭm mguôp mơ̆ng jih jang mnuih ƀuôn sang./.

VOV TAYNGUYEN

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC