Ti čar Kon Tum mkŏ mjing lu bruă ngă dhar kreh – hiu čhưn ênguê mđing kơ êpul êya dŭm djuê ƀiă. Sa hlăm dŭm anôk nao čiăng dlăng dhar kreh – hiu čhưn ênguê êpul êya dŭm djuê ƀiă ti čar Kon Tum jing Wăl hiu čhưn ênguê ala čar Măng Đen, ti kdriêk Kon Plông. Tinei hlăm gưl knăm mdei thŭn anei mkŏ mjing lu bruă ngă lu jơr kơ mnuih ƀuôn sang leh anăn tuê, msĕ si: Rang mdah wăl dhar kreh “Anôk jăk siam Lăn Dap Kngư – Măng Đen”, Klei rang mdah bi lông “Rup jăk siam Lăn Dap Kngư – Măng Đen”, anôk rang mdah mnơ̆ng dhơ̆ng lŏ hma leh anăn rang mdah mnơ̆ng dhơ̆ng jăk kdriêk Kon Plông… Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa kdriêk Kon Plông mkŏ mjing Knăm hưn mdah Bi mklă mơ̆ng Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa čar Kon Tum kơ bruă tŭ yap Anôk hiu čhưn ênguê Vi Rơ Ngheo, să Đăk Tăng. Hŏng klei dlăng anôk jăk siam, dhar kreh mnuih Sêdang, truh anôk hiu čhưn ênguê anei gưl mnuih ƀuôn sang leh anăn tue hiu čhưn mâo mnuih ƀuôn sang hưn mthâo, dlăng lu klei dhar kreh. Ayŏng A Hiền, sa čô mnuih ƀuôn sang brei thâo:

 “Êlâo hĭn kkuh kơ jih jang ƀuôn sang jĕ giăm taih kbưi! Jing anôk hiu čhưn ênguê mơ̆ng alŭ wăl, tơdah tuê hriê dlăng tinei, phung tuê srăng hmư mnuih ƀuôn sang hưn mthâo kơ dhar kreh djuê ana, dưi dlăng lu klei dhar kreh, boh nik kơ mnơ̆ng ƀơ̆ng, klei tŭk čĭm ŭn, mnŭ ăm, kan mă mơ̆ng êa krông, ênao, djam pe hlăm dliê… Hmei amâo dưi mkra mjing ôh djam tam msĕ si ƀuôn prŏng ƀiădah mđĭ lar hdră tŭk knă hlue si klei bhiăn ti alŭ wăl.”

Jing ƀuôn hiu čhưn ênguê êpul êya tal êlâo ti Dak Lak dưi tŭ yap mơ̆ng mlan 3 thŭn anei, ƀuôn Akŏ Dhông, ƀuôn hgŭm Tân Lợi, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt ară anei ăt mâo lu klei dhar kreh mnuih Êđê msĕ si:  Dhar kreh čing char, wăl hdĭp mda êpul êya, klei mkra mjing sang dlông, pơ̆k mñam, knă kpiê čeh… Anei dưi dlăng jing ƀuôn sang siam hĭn ti Dak Lak ară anei, hŏng 32 boh sang dlông hŏng lu ring čing, kdrăp tong ayŭ, phung thâo mbruă, êpul kdŏ mmuiñ leh anăn bruă djuê ana  dưi răng kriê , răng mgang leh anăn mđiư lar mơ̆ng lu ênuk.

Y Nuel Niê (ama Jenny), Khua ƀuôn Akŏ Dhông, hlăm wưng êgao, bruă đru mđĭ kyar hiu čhưn ênguê ti ƀuôn Akŏ Dhông dưi mđing duh bi liê kơ anôk bruă nah gŭ, anôk kdrăp mnơ̆ng hiu čhưn ênguê. Ară anei, Anôk bruă kriê dlăng hiu čhưn ênguê êpul êya ƀuôn leh anăn mnuih ƀuôn sang hlăm ƀuôn rơ̆ng klei găl jăk hĭn kơ mnơ̆ng dhơ̆ng leh anăn klei găl čiăng ngă bruă duh kơ tuê hlăm ala čar leh anăn ala tač êngao.

Jih jang Anôk bruă kriê dlăng, khua mduôn khua ƀuôn leh anăn phung ayŏng adei hlăm anôk kriê dlăng hiu čhưn ênguê êpul êya čiăng mkra mđĭ prăk hrui wĭt, mđĭ klei tŭ dưn ngă bruă hiu čhưn ênguê. Mbĭt hŏng anăn snăn Anôk bruă kriê dlăng hiu čhưn ênguê êpul êya ăt čang hmăng gưl čar, bruă dhar kreh mâo thiăm klei bhiăn lŏ dơ̆ng đru prăk bi liê hlăm 2 thŭn kơ anăp čiăng mâo prăk ba yua, mđĭ lar ngă bruă tŭ dưn hĭn.

Hlue si wưng, mnuih ƀuôn sang čar Gia lai mđing kơ lu mnuih hĭn truh kơ bruă răng mgang, mđĭ lar ênoh dhar reh djuê ana leh anăn mă anăn jing klei găl mđĭ kyar hiu čhưn ênguê êpul êya.  Bruă hiu čhưn ênguê dưi mđing pŏk ngă ti ƀuôn Ôp, ƀuôn prŏng Pleiku, ƀuôn Stơr, ƀuôn Mơ Hra-Đáp, kdriêk Kbang, ƀuôn Ia Gri, kdriêk Chư Păh, čar Gia Lai.  Knơ̆ng bruă dhar kreh mjuăt ktang asei mlei leh anăn hiu čhưn ênguê ăt đru kơ bruă mtô bi hriăm, hâo hưn mtô mblang mđĭ klei thâo săng mơ̆ng mnuih ƀuôn sang ti 15 ƀuôn ti dŭm kdroêk, wăl krah kơ hiu čhưn ênguê êpul êya čiăng grăp knhuang mkŏ mjing hiu čhưn ênguê êpul êya, pŏk adŭ hriăm mjuăt klei thâo hiu čhưn ênguê. Ayŏng Hoàng Duy Cương, Khua sang mnia Plei Cồng Chiêng, ƀuôn Ốp, ƀuôn hgŭm Hoa Lư, ƀuôn prŏng Pleiku.

 “Dhar kreh čing char jing dhar kreh amâo êdah klă, mâo knŭk kna yap mơ̆ng thŭn 2005, kyua khăp, leh anăn hĭn mơh čiăng răng mgang mđĭ lar ênoh dhar kreh kyua anăn kâo pŏk sang mnia Plei cồng chiêng.  Čiăng iêô jak tuê hiu čhưn snăn grăp hruê kăm hlăm knăm năm hdơr knga kơ tuê leha anăn mdah lu kơ dhar kreh čing char, čuh dram pui, brô̆ tơrưng, mmuiñ ênhiang djuê ana… kyua anăn kâo ciăng si ngă čiăng mjing klei găl kơ ƀuôn, mjing bruă mă kơ phung thâo mbruă, răng kriê leh anăn răng mgang dhar kreh”

Hŏng dŭm ƀăng k’ưp čư pui lu jơr leh anăn dleh mâo- wăl kriê pioh mnơ̆ng gŭ lăn UNESCO, mbĭt hŏng ênao Tà Đùng – Kplang Hạ Long điêt ti Lăn Dap Kngư”, čar Dak Nông dôk mtrŭt mđĭ bruă hiu čhưn ênguê, mđĭ kyar bruă duh mkra. Leh klei ruă tưp Covid-19 dưi ksiêm dlăng, hlăm wưng êgao, phung tuê hiu čhưn ênguê hriê hŏng alŭ wăl anei ƀrư̆ hruê ƀrư̆ lu. Hlăm wưng dŭm hruê mdei thŭn anei, dŭm anôk bruă hiu chưn ênguê ti čar Dak Nông čŏng pô mprăp kơ klei drông tuê. Ayŏng Nguyễn Công Bằng, pô kiă kriê Đùng farm, ti ƀuôn hgŭm Nghĩa Tân, ƀuôn prŏng Gia Nghĩa, čar Dak Nông brei thâo:

Bi kơ hlăm wăl tač hmei lŏ pla thiăm ana kyâo mtah, mkra thiăm jhưng mdhô BBQ (mdhô̆ ăm kđeh čim nah tač). Bi kơ anôk mdei mdăn lŏ mmâo thiăm 3 boh sang bugalo čiăng bi djă ênŭm klei čiăng mdei msăn mơ̆ng phung tuê. Êngao kơnăn lŏ mâo dŭm bruă waih mran, bi msiam ktuê hang ênao êa kơ phung tuê mñăm kphê mmông aguah. Bi kơ mmăt ngă klei čuh pui, mnăm kpiê čeh leh anăn klei kdŏ mmuñ dŭm djiê ana mnuih djuê ƀiă.

Kdriêk Lạc Dương, čar Lâm Đồng dôk mkŏ mjing klei mjuăt ktang asei mlei bi lông seh amâo mâo ưn mơ̆ng mnuih djuê ana K’Ho jing sa mta mnơ̆ng thơ̆ng hiu čhưn ênguê đru kơ phung tuê leh anăn êngao ala čar. Mbĭt hĭng dhar kreh tông čing čhar, mnơ̆ng ƀơ̆ng huă leh anăn kpiê čeh, Kdriêk Lạc Dương, čar Lâm Đồng dưi leh anăn dôk mkŏ mjing klei mjuăt ktang asei mlei bi lông seh amâo mâo ưn mơ̆ng mnuih djuê ana K’Ho jing sa mta mnơ̆ng thơ̆ng hiu čhưn ênguê jak yâo iêo jak phung tuê hiu čhưn ênguê. Hluê si Čil Poh, K’iăng khua bruă sang čư êa kdriêk Lạc Dương, mơ̆ng sui alŭ wăl bi klă bruă kriê pioh, bi lar knhuah dhar kreh djuê ana, mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê jing sa hlăm dŭm hdră kñăm leh anăn phŭn kčưm dưi mâo boh tŭ dưn. Knŏng ti thŭn 2022, Lạc Dương dưi iêo jak êbeh 2 êklăk 400 êbâo gưl tuê hiu čhưn ênguê, ba wĭt hnư hrui wĭt kơ mnuih ƀuôn sang alŭ wăl. Čil Poh brei thâo

 “Kdriêk Lạc Dương mkŏ mjing leh êpul gĭt gai mkŏ mjing klei bi lông aseh amâo mâo ưn jing dŭm să, wăl krah hlăm kdriêk. Jih jang dŭm anôk bruă nao hgŭm hlăm 2 mta phŭn jing bi lông aseh amâo mâo ưn leh anăn mnơ̆ng ƀơ̆ng huă. Hŏng bruă anei, hmei hưn mdah bi lar rup, klei găl leh anăn anak mnih krĭng lăn Lạc Dương, hưn mdah dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng bruă hiu čhưn ênguê mơ̆ng alŭ wăl čiăng mtrŭt mđĭ klei đĭ kyar bruă duh mkra.”

Amai Y Sim, k’kiêng thŭn 1992, ti ƀuôn Đe Gôh, Đăk Sơ Mei, kdriêk Đăk Đoa, čar Gia Lai brei thâo, hlăm klei hdĭp mơ̆ng mnuih Lăn Dap Kngư, lu ênuk hŏng anei, êbŭng jing mta mnơ̆ng ƀơ̆ng hlăm grăp hruê, amâo mâo dưi kƀah msĕ si: êbŭng tŭk, êbŭng ăm, êbŭng tlê, djam kpŭng hŏng êbŭng…Bi klă anei jing mta mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk yâo, mâo mnâo mdê, hlăm wưng êgao, mnuih ƀuôn sang ti dŭm să Đăk Sơ Mei, Kon Gang bi mguôp pla mjing leh anăn mkra mjing êbŭng krô, mkŏ mjing mnơ̆ng dhơ̆ng Ocop, ba čiih dŭm tôn hlăm sa thŭn. Djam êbŭng ƀơ̆ng hlăm grăp hruê ba wĭt leh prăk kăk leh anăn ăt jing hdră čiăng mnuih ƀuôn sang hưn mdah hŏng phung tuê hiu čhưn ênguê kơ mnâo mñañ mdê hjăn mơ̆ng êbŭng Lăn Dap Kngư. Amai Y Sim brei thâo:

“Mơ̆ng đưm đă leh, êbŭng alê jing mnơ̆ng amâodưi kƀah ôh hlăm klei hdĭp grăp hruê mơ̆ng grăp čô, grăp sang. Ară anei hmei mâo bruă sang čư êa mtô brei ngă êbŭng krô čiăng čhĭ kơ phung tuê. Klei hmăng hmưi hĭn jing phung tuê mơ̆ng ƀuôn jaih tiah kbưi hriê ti nei ksiêm hriăm, lông ƀơ̆ng êbŭng krô leh anăn hưn mdah mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk yâo anei mơ̆ng mnuih ƀuôn sang Bahnar hmei truh kơ krĭng mkăn.