Djam đŭng hŏng hla – mta mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk, jing êa drao đưm mơ̆ng mnuih Êđê
Chủ nhật, 06:00, 17/08/2025 VOV TAYNGUYEN VOV TAYNGUYEN
VOV.Êđê- Djam đŭng hŏng hla jing sa mta mnơ̆ng ƀơ̆ng aguah tlam jiă knhuah čư̆ dliê Lăn dap kngư. Hŏng mnuih Êđê, djam dưi đŭng hŏng hla ăt jing sa mta êa drao, bi êđăp asei mlei lehanăn lŏ thiăm mta tŭ jăk kơ asei mlei.

Djam đung hŏng hla mkra mơ̆ng dŭm hla djam dliê. Anei jing klei hriăm mâo mơ̆ng dŭm gưl mnuih Êđê ti Lăn Dap Kngư. Kreh yua lu hĭn jing hla knŭng- kreh mâo ti djiê hnoh êa, hlăm dliê. Hla mda ƀơ̆ng ƀăl, ƀiădah ƀơ̆ng nao êdi, jăk kơ klei suaih pral.

          Čiăng mkra djam đŭng hŏng hla, mnuih Êđê kreh yua lu mta hla dliê msĕ si: hla hra, hla đinh lăng, hla ktŭt hbia, hla truôl dliê, hla soai mda, hla phĭ kgâo... đŭng mbĭt. Grăp mta hla mâo mnâo mnañ mdê mdê – ƀăl, mmih, hăng, msăm đa đa mâo mnâo phĭ. Knŏng phung thâo kơh dưi thâo lrak ti hla pĕ, ti hla amâo mâo pĕ. Kyuanăn yơh, phung thâo mkra djam đung dưi dlăng msĕ si phung thâo mbruă mơ̆ng čư̆ dliê.

          H'Rưm Êban, ti Buôn Kŏ Tam, čar Dak Lak brei thâo:

          “Mkra djam hla đŭng amâo djŏ knŏng duah pĕ hla đuč ôh. Srăng thâo dliê, thâo ana, thâo yan. Hla knŭng srăng mda, pĕ êjai aguah dôk mâo êa mguôm kơh ƀơ̆ng êđăp. Ya hla phĭ srăng đŭng mbĭt hŏng hla mmih. Anăn ăt jing êa drao đưm mơ̆ng aduôn aê drei.”

          Djam đŭng lŏ mâo mnơ̆ng hlăm lam jing kđeh čĭm tŭk, kăn êa amâodah kđeh čĭm ŭn ăm, dưi bi mƀăt hŏng êya, plăng, hla êč… kđeh čĭm khăt bi êpih leh anăn dăp ti krah êi hla.

          Leh anăn klei jăk djam hla đŭng ăt hluê hŏng êa tak – sa mta mnơ̆ng bi ƀăt dưi mkra hŏng hra tlê hŏng amrêč, plăng, kuaih leh anăn djiêt ƀiă êa boh kruê̆ amâodah êa măm hŏng amrêč toi. Êa tač srăng dlik, msĭn man dưn, mâo msăm ƀơ ƀiă, hăng leh anăn mâo mnâo ƀâo mngưi. H’Rưn Êban brei thâo, êa tac jing mnơ̆ng bi mguôp jih jang mnâo mnañ dŭm mta hla dliê, mkŏ mjing mnâo mnañ jăk êdi:

          “Ea tak msĭn đei amâodah ka ƀăt amâo mâo jăk ôh. Ƀơ̆ng man dưn, jiă kma, leh pô đŭng dŭm mta hla ñu mâo mnâo mnañ. Hlei pô ƀơ̆ng srăng hdơr nanao.”

Êjai ƀơ̆ng djam hla đŭng, mnuih Êđê amâo yua awak amâodah giê dưh ôh. Diñu đŭng hŏng kngan dŭm mta hla mbĭt hŏng kđeh čĭm amâodah kan, tak hŏng êa amrêč. Grăp blư̆ ƀơ̆ng srăng ƀuh sa mnâo mnañ mrâo, hluê si hla pô ruah, mnâo srăng mdê mơh. Êjai ƀơ̆ng djam hla đŭng jing mmông bi kkuh kŭm, bi yăl dliê, blŭ tlao. Hlăm dŭm knăm mơak, klei bi kuôl ung mô̆, amâodah drông tuê, djam hla đŭng dưi mdơ̆ng msĕ si klei tŭ drông mơ̆ng mnuih Êđê. H’Loan Niê, ti ƀuôn Kŏ Tam, ƀuôn hgŭm Tân An, čar Dak Lak brei thâo:

          “Êlâo dih, hlăm klei đĭ dôk sang amâdah bi kuôl ung mô̆, amâo mâo djam hla đŭng jing kla kluôm ôh. Djam hla đŭng bi êdah klei drông tuê, bi mguôp hŏng čư̆ dliê. Mta mnơ̆ng ƀơ̆ng anei lŏ mâo wăt klei khăp, dhar kreh ƀuôn sang.”

          Hŏng mnuih Êđê, djam ƀơ̆ng anei lŏ jing êa drao, lu mta hla hlăm anăn dưi bi hlao mta ruă, bi êđăp, jăk kơ prôč tian…Amai H’Jen Êban, ti Ƀuôn Kŏ Tam, ƀuôn hgŭm Tân An, čar Dak Lak yăl dliê: Djam đŭng anei yơh jing mnơ̆ng čiăng bi êđăp asei mlei, msưh kdŭn klei ruă”.

“Aduôn aê drei lač leh – ƀơ̆ng djam đŭng jing doh tiê, mngač klĭt, jăk kơ tian. Phung êngoh ƀơ̆ng hla đŭng 2 3  hruê hlao yơh. Ƀiădah amâo djŏ ƀơ̆ng djăp hla ôh, hla srăng doh, hla jăk mơ̆ng dliê khua.”

          Djam hla đŭng dưi dlăng msĕ si mta mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk êdi, mnâo mnañ mơ̆ng čưl dliê, mơ̆ng lăn, mơ̆ng kngan mnuih Êđê leh anăn klei khăp kơ phung tuê. Hlăm grăp pŏk hla, grăp kđeh čĭm, grăp blư̆ tak jing sa klei yăl dliê kơ čuĕ dliê, kơ klei thâo djuê ana, klei bi khăp leh anăn klei kah mbha. Hlei pô tuôm ƀơ̆ng leh djam anei srăng hdơr nanao, amâo djŏ knŏng mnâo mnañ, ƀiădah lŏ hdơr kơ klei klei thâo khăp, mngăt êwa mdê hjan mơ̆ng mnuih Êđê ti Lăn Dap Kngư.

VOV TAYNGUYEN

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC