Êbŭng ăm - mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk êdi mơ̆ng mnuih M’nông
Chủ nhật, 00:00, 04/12/2022 VOV TAYNGUYEN VOV TAYNGUYEN
VOV4.Êđê- Êbŭng jing mta mnơ̆ng ƀơ̆ng kreh mâo hlăm klei huă ƀơ̆ng aguah tlam hŏng dŭm djuê ana mnuih djuê ƀiă ti krĭng Lăn Dăp Kngư. Hlăm dliê mâo lu mta êbŭng mdê mdê msĕ si: êbŭng drao, êbŭng kram, êbŭng alê, êbŭng mơô…Êbŭng dliê kreh dưi mkra mjing dŭm mta mdê mdê msĕ si đeh, k’ŭl, ngă msăm…Ƀiădah hŏng mnuih djuê ana M’Nông, êbung čuh jing mta

Kram êruê kreh čăt djiêu hnoh êa, êbŭng kram jing mnơ̆ng juăt êdi hŏng phung ƀuôn sang Mnông hlăm grăp blư̆ huă ƀơ̆ng ti kdriêk Ƀuôn Đon, čar Daklak. Tui hlue mdê bi êbŭng, mâo êbŭng kram, êbŭng alê, êbŭng jŭt, thâo mkra tŭk đeh, ăm amâodah bi msăm... Mjing lu mta djam mtam ƀơ̆ng jăk. Siămdah, êbŭng ăm jing mta djam dưi yap jing mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk êdi hlăm knhal jih yan, jing hlăm brô mlan 11 amâodah jih thŭn. Djam anei, lu snăk mnuih khăp ƀơ̆ng, ƀiădah dleh yơh duah. Amĭ Siwon, ti ƀuôn Trĭ B, să Krông Ana, kdriêk Ƀuôn Đon, čar Daklak lač: Čiăng kơ êbŭng kram ăm snăn bi tui duah truh hlăm kmrơ̆ng dih mơh mâo:

“Dah êbŭng mda đei kăn jăk rei ăm. Êbŭng pơr jing jăk ăm lehanăn ênưih mơh mkra, leh ăm srăng mâo mnâo ƀâo mngưi jăk snăk. Êbŭng čăt mơ̆ng lăn, mâo boh dlông hlăm brô 2 kgam mkrah jing man drei đăk, dah khua đei dleh mơh mkra. Mta êbŭng anei dưi tŭk, đeh, mkra lu mta djam tui si drei čiăng ƀơ̆ng, ƀiădah amâo mâo dưi mâo ôh klei ƀâo mngưi jăk msĕ hŏng êbŭng ăm. Lehanăn êbŭng m’ô jăk mơh ăm, ƀiădah jing jăk hĭn anăn jing êbŭng kram êruê”.

 

Ti lăn dap Kngư, leh hjan akŏ yan, mâo dŭm phŭn kram dơ̆ng pluh yơh êbŭng. Tơdah čiăng ƀơ̆ng êbŭng mda mrâo pluh, snăn bi kuai klei mơ̆ng gŭ lăn hlăm phŭn kram, srăng mâo êbŭng mda ƀơ̆ng jăk lehanăn đrêñ. Êjai anăn čiăng dưi mâo êbŭng ăm snăn dôk guôn mă êbŭng pơr kơh mâo, tăp năng duah hlăm phŭn krăm mâo êbŭng ksuă truh sa met leh. Wưng anei asei êbŭng ƀuh jing kñĭ leh, asei êbŭng mâo ƀăng êrŏng mơh. Mnuih Mnông mâo klei mưng mkra djam anei bi yăl dliê: Tơdah êbŭng ka djăp pơr ôh, êbŭng ka jăk mâo ƀăng êrŏng mơh snăn drei čuh ăm srăng dleh mơh ksă tar, phĭ hĭn lehanăn kăn mâo mnâo ƀâo mngưi rei. Tơdah nao đăk êbŭng anei, khăt ti krah awan, amâodah drei êyuh êbŭng ƀrŏng êbŭng srăng joh, ti kdrêč joh anăn jing kdrêč adôk mda, jing jăk yơh drei čuh ăm. Anôk kdrêč mda anei mâo boh dlông hlăm brô 2 kgam.

Amĭ Sivon ở ti Buôn Trí B, să Krông Na, kdriêk Buôn Đon, čar Daklak lač: Čiăng mâo ăm êbŭng, drei kruh pui bi trơ̆ng, lehanăn čuh êbŭng anăn bi ksă tar, tơl tiê êbŭng ƀuh jing kñĭ lehanăn mâo mnâo ƀâo mngưi. Leh drei ăm, alôk hĕ tôk kơ êngao jih khiă pui ƀơ̆ng, ba rao bi doh, leh kơ anăn mă dhŏng trueh bi aruăt điêt man ƀơ̆ng:

“Êbŭng čăt mơ̆ng gŭ lăn dah prŏng hĭn mâo mơ̆ng 4 -5kg. Tơdah drei ƀơ̆ng amâo mâo jih ôh snăn drei ăm êlâo kơh snăn thâo pioh. Êbŭng leh drei čoh drei hlŏng ăm mtam hlăm hrue anăn, tơdah lŏ lui đăm mlam êbŭng srăng khua hĕ, kruôt hĕ, ăm ksă amâo mâo srăng tar ôh. Drei ăm jing čuh hŏng pui bi khiă jih tôk kơ êngao. Dah ăm êbŭng amâo mâo ksă ôh srăng bi krăt, dleh mơh srăng trueh, ƀơ̆ng srăng phĭ hĭn. Êbŭng ăm mkra mjing mbĭt hŏng kăn ăm, mâo djam ƀâo djăp mta, mâo djăp mnơ̆ng bi ƀăt, kpŭng boi ƀăt lehanăn amrêč. Snăn drei ƀơ̆ng lŏ mâo mbĭt hŏng djam hla rơ̆k jing jăk hĭn”.

Êbŭng kram bi êruê leh drei ăm, srăng dưi mkra dŭm mta djam mtam mdê mdê, thâo dah lŏ tŭk, amâodah ƀơ̆ng pioh tak kan brŭ, đeh mbĭt hŏng čĭm amâodah kan. Ƀiădah jing jăk hĭn jing ngă êbŭng lŭk. Mnâo ƀâo mngưi mơ̆ng mta êbŭng anei mbĭt hŏng mnâo ƀâo mngưi bi lŭk hŏng djăp mta mnơ̆ng drei bi lŭk mjing sa mta mnơ̆ng ƀơ̆ng jing jăk snăk, knŏng hŏng êbŭng pơr kơh dưi mâo mnâo djuê anăn. Amĭ Sivon ti ƀuôn Trĭ, să Krông Ana, kdriêk Ƀuôn Đon, čar Daklak lač:

 

Djam anei jing ênưih mkra mjing, mâo mbĭt hŏng mnâo bâo mngưi hjăn ñu mơh, snăn lu snăk mnuih khăp ƀơ̆ng. Hlăm krĭng anei jih jang mnuih bi tui duah sơăi wĭ mkra amâodah blei wĭt ƀơ̆ng. Ară anei wăt mnuih djuê lar ăt khăp mơh ƀơ̆ng êbŭng ăm. Mta djam anei huă mbĭt hŏng êsei, thâodah ƀơ̆ng măng ăt jăk mơh, khădah thâo mkra bi djăp mnơ̆ng bi ƀăt”.

Êbŭng ăm jing mnơ̆ng ƀơ̆ng kreh ƀơ̆ng jêñ jêñ hlăm mnuih djuê ana Mnông, jiă mƀăl hŏng klei hdĭp hma pưk. Hŏng hdră mkra mjing mâo mă hjăn pô, hŏng mnâo mnañ jăk êdi, jih jang mnơ̆ng ƀơ̆ng mâo mkra mơ̆ng êbŭng ăm mnuih djuê ana Mnông jing leh sa mta mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk snăk mâo lu mnuih khăp. Êbŭng ăm ară anei jing leh mnơ̆ng lŏ bi čhĭ mnia. Leh mkra mjing, grăp kg êbŭng ăm leh trueh mâo ênoh mơ̆ng 60 êbâo truh 80 êbâo prăk/kg. Tơdah ka tuôm ƀơ̆ng ôh êbŭng ăm hlăm hma, snăn phung tue ăt dưi ƀơ̆ng êbŭng ăm anei mâo mkra mjing ti anôk hiu čhưn ênguê kdriêk Ƀuôn Đon, čar Daklak./.

 

VOV TAYNGUYEN

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC