Gơ̆ng ngă yang hlăm klei ngă yang mdiê mrâo mơ̆ng mnuih djuê ana K’Ho
Chủ nhật, 08:00, 20/11/2022 VOV Tây Nguyên VOV Tây Nguyên
VOV4.Êđê - Jing sa hlăm êpul mnuih hdĭp mda sui thŭn ti Dhŭng Lăn Dap Kngư, djuê ana K’Ho ktưn hưn kơ knhuah dhar kreh jăk siam, lu jơr. Klei lu jơr leh anăn jăk siam anăn dưi bi êdah hlăm djăp mta bruă hlăm klei hdĭp, mơ̆ng dhar kreh mnơ̆ng dhơ̆ng truh kơ dhar kreh amâo êdah klă.

Hdĭp mda hŏng bruă lŏ hma leh anăn đăo knang mâo lu yang, kyuanăn grăp blư̆ mkŏ mjing dŭm klei ngă yang bruă lŏ hma, mnuih djuê ana K’Ho kreh mdơ̆ng gơ̆ng ngă yang čiăng iêo yang wĭt hgŭm mbĭt, ktuê dlăng leh anăn mơak mbĭt hŏng ƀuôn sang.

Hlăm dŭm klei ngă yang bruă lŏ hma mnơ̆ng mnuih djuê ana K’ho kreh mâo klei ngă yang rah mjeh mdiê, ngă yang kriê dlăng mdiê, klei ngă yang mdiê mrâo diñu mdơ̆ng gơ̆ng ngă yang sơăi. Khua mduôn K’Tiếu ti alŭ Duệ, să Đinh Lạc, kdriêk Di Linh, čar Lâm Đồng brei thâo, čiăng mkŏ mjing klei ngă yang mdiê mrâo, hlăm ƀuôn sang srăng mprăp êmiêt mơ̆ng 15 – 20 hruê pioh ngă gơ̆ng ngă yang: Msĕ kâo ngă gơ̆ng ngă yang hŏng ana êdap jing pô mă phŭn ana êdap, êduk ñu pô mă ana kram amâodah ana đrao. Bruă dleh hĭn jing hrĭ ana alê, tơdah amâo mâo thâo hrĭ ñu dleh sơnăk. Dŭm mta bruă mprăp tơdah pô ngă hjăn amâodưi leh ôh, kyuanăn pô mă mbĭt hŏng mnuih ƀuôn sang hlăm ƀuôn, anăn jing bruă mbĭt hlăm ƀuôn sang, pô dưi mtrŭt mjhar phung mâo mông wăn, klei găl leh anăn thâo ngă dŭm mta bruă anăn.

 

Bruă duah anôk mă kyâo wĭt ngă gơ̆ng ngă yang ăt mâo mnuih K’Ho uêñ mĭn êdi, K’Tiếu lŏ brei thâo: “Mă kyâo ngă gơ̆ng ngă yang jing anôk amâo mâo pô tuôm nao, amâo mâo pô tuôm eh, m’iêk, amâo mâo klei čhŏ mrŏ ôh. Anăn jing čŏng kbuôn čư̆ doh hĭn čiăng nao mă kyâo ngă gơ̆ng ngă yang. Êlâo kơ pô nao mă gơ̆ng ngă yang, srăng čuh sa drei mnŭ čiăng myơr yang čư̆ anăn, yang dliê anăn brei pô mŭt mă leh anăn đru brei kơ pô. Pô akâo msĕ sơnei, akâo kơ dŭm čô yang, yang čư̆, yang êa, yang dliê brei hmei mŭt mă dŏ anei čiăng bi msiam hlăm klei ngă yang “mơak mdiê mrâo – nhô lêr bông” - Dan Yàng lòt bal mờ hi, rê bal mờ hi nhô wào sào bal- klei anăn jing ƀơ̆ng huă mbĭt hŏng ƀuôn sang hmei drông sa yan mdiê mrâom hơ̆k mơak mbĭt hŏng hmei. Leh kwưh akâo, pô khăt êrah mñŭ măl hlăm gơ̆ng ngă yang, ƀơ̆ng kđeh čĭm mnŭ êlâo kơh pô dưi koh kyâo ngă gơ̆ng ngă yang.”

Leh akâo kơ yang, pô dưi ruah jing pô koh gơ̆ng ngă yang jing pô mâo klei đăo kang hĭn, ênuah ênô hĭn. Leh pŭ gơ̆ng wĭt kơ sang, gơ̆ng anăn srăng dưm ti anôk ƀiă mnuih êrô hiu hŭidah tăp mâo mnuih knhuang êgao gơ̆ng ngă yang. Hluê si K’Tiếu ti alŭ Duệ: gơ̆ng ngă yang mơ̆ng mnuih K’Ho mâo lu mta hluê si grăp klei ngă yang, mâo boh prŏng mdê mdê:Boh tŭ mơ̆ng gơ̆ng ngă yang hlăm klei ngă yang mdiê mrâo jing mdjiê kbao, anăn jing klei ngă yang prŏng, tơdah klei ngă yang mkăn ngă mă điêt amâo mâo mdơ̆ng gơ̆ng ngă yang ôh, kăn dưi ngă lei. Tơdah mâo gơ̆ng ngă yang srăng mâo kbao, mdjiê kbao pioh ngă yang, klei ngă yang čiăng mdjiê kbao, êlâo dih mnuih ƀuôn sang ngă pưk hma guôn 3 thŭn, 4 thŭn, mmông anăn kreh mâo klei đuê̆ ƀuôn mơ̆ng anôk anei truh kơ anôk dih, čuê hma anei truh kơ čuê hma dih, djŏ 3 thŭn srăng ngă yang mdiê mrâo, mmông anăn kơh mdjiê kbao leh anăn ngă gơ̆ng ngă yang. Anăn jing gơ̆ng ngă yang điêt, bi tơdah gơ̆ng ngă yang prŏng, sa mta gơ̆ng ngă yang mâo dhan, gơ̆ng anăn yang dlông mơ̆ng 7 truh kơ 8 met.

Dŭm klei ngă yang mâo gơ̆ng ngă yang dlông mơ̆ng 7 truh 8 met anăn, mnuih ƀuôn sang kreh mă ana kyâo dliê kpă leh anăn kjăp, ti dlông gơ̆ng ngă yang dưi bi msiam hŏng dŭm mta boh mnga. Khua mduôn K’Tiếu lač, sa hlăm klei êdah hĭn mơ̆ng gơ̆ng ngă yang mnơ̆ng mnuih K’Ho jing klei bi msiam leh anăn măl êa mil, hŏng 3 êa mĭl phŭn jing jŭ, hrah leh anăn kô̆. Êa jŭ bi hmô kơ lăn, êa kô̆ bi hmô kơ adiê leh anăn êa hrah bi hmô kơ pui.Tơdah tlŏ kbao gơ̆ng ngă yang anăn mâo anăn pia jing Gnơng, Bi kơ Ndah, gơ̆ng ngă yang anei dlông hĭn gơ̆ng ngă yang Gnơng hlăm brô 30 met. Kyuanăn hmei mpŭ êdi kơ gơ̆ng ngă yang, tơdah amâo mâo gơ̆ng ngă yang, klei ngă yang amâo mâo boh tŭ ôh, yang čư̆, yang dliê, yang êa amâo mâo wĭt ôh, kyuanăn hmei amâo mâo ngă ôh gơ̆ng ngă yang anei. leh mdơ̆ng gơ̆ng ngă yang, êlâo kơnăn hmei srăng hrĭ, kuêh bi siam, tơdah gơ̆ng ngă yang joh amâodah amâo dưi mdơ̆ng, amâodah êjai mdơ̆ng gơ̆ng ngă yang mâo pô êngoh duam, tăm mâo klei truh amâo mâo jăk jing klei amâo mâo hŏng ƀuôn sang.

Ăt hluê si khua mduôn K’Tiếu, êjai mdơ̆ng gơ̆ng ngă yang, mnuih K’Ho kreh mă mnơ̆ng ngă yang jing bê, kyua: “Mnuih K’Ho kreh pia “Sa sur pas he sa be pas yàng, sa rpu pas klàng bòn” jing sơnei tơdah pô mdiê sa drei ŭn knŏng mdrŏng mă kơ pô, bi kơ bê jing yang khăp êdi tơdah myơr bê, anăn jing pas yàng (mdrŏng yang), sa rpu pas klàng bòn jing tơdah ih tlŏ kbao srăng bi mdrŏng kơ ƀuônm ƀuôn mâo klei hing ang, arăng srăng thâo hlăm ƀuôn anăn mdrŏng sah, čuh ƀơ̆ng kbao mơak mñai, ñu mâo sơnăn leh, kyuanăn arăng srăng čuh ƀiă êdi sa drei ŭn, ŭn jing pô mă bruă hlăm sang pô, bê myơr hlăm gơ̆ng ngă yang leh anăn truh kơ kbao.”

Bi kơ klei đăo knang jing anôk mnuih K’Ho ngă yang, iêo yang wĭt hlăm klei ngă yang čiăng ktuê dlăng leh anăn hrăm mbĭt hơ̆k mơak hŏng ƀuôn sang.

VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC