Akŏ yan mnga mrâo, mnuih ƀuôn sang djuê ana Hre ti să Ba Thành, kdriêk Ba Tơ, čar Quảng Ngãi bi kƀĭn djiêu sang dlông, hlăm ênai čing, êdu êun hlăm ênuang mmuñ djuê ana Ka choi, mnăm kpiê čeh. Knăm mơak, drông yan mnga, ênai amâo dưi kƀah anăn jing čing ba. Čing ba mâo leh hlăm kleo hdĭp mda sui  thŭn hŏng mnuih Hre hlăm klei hdĭp grăp hruê, knăm mơak, knăm huă êsei mrâo, đĭ dôk sang mrâo… Phạm Văn Sây lŏ brei thâo, êngao kơ ênai čing ba, mnuih Hre lŏ ktưn hưn kơ ênai jăk siam mơ̆ng brô Brook, čing Hla, buôt Ta lía, Tà vổ, brô̆ Ra ngói, ênhiang mmuiñ Ta lêu, Ka Choi. Thŭn 2201, klei rang mdah čing ba mnuih Hre mâo Phŭn bruă dhar kreh, mjuăt ktang asei mlei leh anăn hiu čhưn ênguê yap jing dhar kreh amâo êdah klă ala čar, ênai čing kwang kbưi hĭn.

 “Grăp blư̆ mdah čing čhar, kâo mơak snăk, ktưn hưn. Ai tiê khăp snăk grăp blư̆ djă čing. Ară anei ăt msĕ êdei anei, kâo ktrâo lač kơ phung anak hdră tông čing si ngă čiăng kwang, ngăt êwa čing đung kbưi hĭn.”

 Amâo djŏ knŏng hjăn mnuih Hre ôh ƀiădah dŭm ƀuôn sang mnuih Cor, Ka Dong krĭng čư̆ čhiăng Quảng Ngãi ăt mơak mñai hlăm ênai čing. Grăp djuê ana mâo hdră bi êdah ênai čing mdê mdê, jiă kma knhuah dhar kreh djuê ân pô. Mnuih Hre mdah ênai čung hlue si ênhiang čŏng čiăng leh anăn hlai mbĭt hŏng ênai čing čiăng mjing ai êwa jăk mơak. Tơdah mkŏ mjing knăm ƀơ̆ng kbao, ngă yang, mnuih ƀuôn sang Hre tông čing hlue si ênai čing msĕ si: Túc H’lay (ênai drai kdâo), Túc Tuguốc (ênai čim iêô adiê hjan); Túc K’oa (ênai ajik krac mñê) …

 Ti kdriêk Trà Bồng, čar Quảng Ngãi, mơ̆ng đưm đă, klei kdŏ mmuiñ tông čing mâo mnuih Cor răng mgang, kriê pioh leh anăn mđĭ lar truh hruê anei. Hlăm grăp gưl Tết Ngã Rạ, thŭn mrâo, phung êkei mnuih Cor hơ̆k mơak hlăm ai êwa knăm mơak hŏng ênai čing kwang hlăm čư̆ dliê. Phung mniê Cor hơ ô kdrăp djuê ana êdu êun hŏng klei kdŏ Cà Đáo. Mơ̆ng Khua mduôn truh kơ phung mda asei khăp kơ klei kdŏ Xà ru, A giới, ênai brô̆ A máp, ênai buôt Ta lía... čiăng kơ ênai čing kwang nanao, phung khua mduôn mnuih Cor ti Trà Bồng duah, krie epioh mnơ̆ng dhar kreh djuê ana pô. Lu thŭn êgao, khua mduôn Hồ Ngọc An, ti să Trà Thủy, kdriêk Trà Bồng mtô kơ phung mda asei mnuih Cor klei tông čing, kdrăp tông ayŭ djuê ana, bi hriăm ênhiang mmuñ djuê ana…

“Kâo jing mnuih bi hriăm phung hđeh tông čing leh anăn kdrăp tông ayŭ mkăn, Boh nik klei tông čing. Ênai čing mnuih Cor amâo dưi luč ôh yua anăn jing mngăt mnuih Cor.”

Ayŏng Hồ Văn Phi ti să Trà Thủy, kdriêk Trà Bồng, čar Quảng Ngãi brei thâo, dŭm thŭn giăm anei, phung hđeh ktưn hưn hriăm tông čing, kdŏ cà đáo, hriăm mmuiñ ênhiang djuê ana.

“Kâo ƀuh dhar kreh djuê ana pô jăk snăk, khăp snăk. Kâo čiăng hriăm čiăng răng kriê dhar kreh mnuih Cor pô. Phung awa bi hriăm hmei lu ênhiang. Kâo gĭr hriăm čiăng lŏ ktrâo lač kơ phung êdam êra.”

Ti kdriêk Sơn Tây, čar Quảng Ngãi, êngao kơ čing čhar, mnuih Ca Dong lŏ ktưn hưn kơ ênai brô̆ Kloong put, Vrook, Vrook tru, Krâu leh anăn ênhiang mmuiñ Ta lêu, Ra nghế, Dê ô dê… hŏng mnuih Ca Dong, mnuih Hre amâodah Cor ti kwar Yŭ čar Quảng Ngãi, ênai čing, ênai brô̆, đinh buôt, mâo mngăt soăi. Hjăn čing čhar jing mnơ̆ng yuôm bhăn yang brei, mnơ̆ng yuôm mnuih ƀuôn sang. Čing dưi pioh hjăn hlăm sang, knŏng ba yua tơdah mâo knăm mơak mơ̆ng ƀuôn sang. Êlâo kơ yua, mnuih ƀuôn sang khăng mkŏ mjing ngă yang čing. Grăp blư̆ ênai čing kwang ba klei akâo kơ yang đru klei jăk siam, răng mgang kơ ƀuôn sang êđăp ênang, trei mđao.

 Hruê anei, dŭm kdriêk čư̆ čhiăng čar Quảng Ngãi mkŏ mjing lu êpul bi hriăm tông čing, mmuiñ ênhiang djuê ana, kdŏ mmuiñ leh anăn tông kdrăp djuê ana. Hlue anăn, ênai čing, ênai brô̆, dŭm ênhiang djuê ana kwang nanao ti krah dliê kmrơ̆ng. Dŭm ênoh yuôm hƀuê ênuk dhar kreh mnuih ƀuôn sang krĭng čư̆ čhiăng dưi kriê pioh, hưn mdah lar ƀar, leh anăn mâo mnuih ƀuôn sang thâo lu hĭn mơ̆ng bruă rang mdah, knăm mơak mguôp hŏng hiu čhưn ênguê êpul êya. Amai Trần Thị Thu Thảo, ti ƀuôn prŏng Quảng Ngãi khăp snăk tơdah mơak Tết Ngã rạ hŏng lu bruă dhar kreh, hlăp lêñ djuê ana mnuih Cor.

 “Anei jing tal êlâo kâo nao hlăm knăm mơak mnuih Cor. Kâo ƀuh ktưn hưn leh anăn mơak kyua dưi hriăm thiăm lu klei thâo leh anăn lông ngă lu klei êlâo dih pô ka thâo.”

Čar Quảng Ngãi mâo 5 kdriêk čư̆ čhiăng hŏng bruă dhar kreh djuê ana lu jơr mơ̆ng dŭm djuê ana Hre, Cor, Ca Dong… Hlăm wưng êgao. Lu alŭ wăl pŏk ngă leh dŭm hdră bruă kơrŭ wĭt, răng kriê, mđĭ lar dŭm ênoh dhar kreh djuê ana krĭng čư̆ čhiăng. Phạm Xuân Vinh, K’iăng Khua knơ̆ng bruă sang čư̆ êa Ba Tơ, čar Quảng Ngãi brei thâo: Hdră kdŏ mmuiñ rang mdah čing Ba mnuih Hre leh anăn pơ̆k mñam Ƀuôn Teng, să Ba Thành mâo Phŭn bruă dhar kreh, mjuăt asei mlei hiu čhưn ênguê tŭ yap jing mnơ̆ng kriê pioh amâo êdah klă ala čar, pŏk klei găl mrâo kơ alŭ wăl mđĭ kyar hiu čhưn ênguê:

   “Wưng 2023 – 2025, êngao kơ bruă răng kriê leh anăn mđĭ kyar dhar kreh lŏ mguôp hŏng mđĭ kyar hiu chưn ênguê. Anei jing bruă klam yuôm bhăn. Alŭ wăl ăt dăp leh sa kdrêč ênoh bi liê mơ̆ng prăk knŭk kna kdriêk leh anăn prăk bi liê Hdră kñăm ala čar mơ̆ng gưl dlông čiăng mjing dŭm boh sang dlông, pŏk thiăm lu adŭ mtô bruă, mđĭ kyar ênoh yuôm djuê ana mơ̆ng mnuih Hre luč ram leh.”

    Dua thŭn sa blư̆, dŭm êtuh čô thâo mbruă dŭm djuê ana Hre, Cor, Ca Dong ti dŭm kdriêk krĭng čư̆ čhiăng lŏ bi kƀĭn glăm Klei bi lông tông čing, kdŏ mmuiñ ênhiang mmuiñ djuê ana čar Quảng Ngãi. Ênai jăk siam čing čhar, kdrăp tông ayŭ, ênhiang mmuiñ djuê ana dŭm djuê ana dưi mdah. Jih jang hlai mbĭt, hyuă kjăp klei bi hgŭm plah wah dŭm djuê ana ayŏng adei leh anăn hrăm mbĭt răng kriê, mđĭ lar dŭm ênoh dhar kreh dŭm djuê ana./.