Hŏng mnuih ƀuôn sang ti alŭ 5, să Mường Giàng, kdriêk Quỳnh Nhai, čar Sơn La, dŭm ênhiăng hmư̆ êdu ê’un, mâo mmông êdu, mâo mmông ktang mơ̆ng brô̆ tính tẩu mơ̆ng gŏ sang pô thâo mbruă Điêu Chính Lả jing leh klei mưng hlăm 50 thŭn hŏng anei. pô thâo mbruă Điêu Chính Lả brei thâo: Jing sa čô anak k’kiêng ti krĭng lăn bŏ hŏng knhuah dhar kreh mnuih Thái kô̆ krĭng krông Quỳnh Nhai, mơ̆ng hlăk dôk điêt ñu dưi kma mbĭt leh hŏng klei mmuñ Then, brô̆ tĭnh mơ̆ng aduôn aê, amĭ ama. Kyuanăn, thŭn 1973, êjai mrâo 15 thŭn, ñu thâo pĕ brô̆ tính tẩu leh anăn nao hlăm dŭm mmông rang mdah dhar kreh mơ̆ng alŭ wăl mkŏ mjing. Ăt mơ̆ng klei khăp anăn, ñu čŏng duah hriăm, hriăm mơ̆ng phung gưl êlâo čiăng mkra mjing brô̆ tính tẩu, kdrăp pĕ tông knhuah gru amâo mâo dưi kƀah hlăm klei hdĭp mnuih Thái kô̆ ti ƀuôn sang pô.

Hluê si pô thâo mbruă Điêu Chính Lả: čiăng dưi mkra sa boh brô̆ tính tẩu srăng ngă dŭm mta bruă phŭn msĕ si: mkra asei brô̆, boh giêt brô̆, klei brô̆…leh anăn mkra boh mnga bi msiam kơ brô̆. Čiăng mâo brô̆ tính hmư̆ jăk, yuôm hĭn srăng mâo boh giêt jăk. Đĭng brô̆ dưi mkra hŏng mkrah wah boh giêt krô. Srăng mă boh giêt khua, wil, klĭt siam leh anăn amâo mâo blŏng blŭt kơh mâo ênai siam.

Mta mnơ̆ng phŭn čiăng mkra sa boh brô̆ tính tẩu mâo kyâo ana sa păn, boh giêt wil, klei wah. Tal êlâo pô mkra mjing srăng kƀal kyâo ana sa păn čiăng ngă asei brô̆, yua măi ir (sah bi kpă, ngă rup) čiăng mkra akŏ brô̆, boh giêt krô khăt hĕ 1/3 akŏ leh anăn ƀal bi êpih hlăm lam čiăng ngă đĭng brô̆. Ăt hluê si pô thâo mbruă Điêu Chính Lả, sa boh brô̆ tính tẩu mâo ênai djŏ ăt knang lu kơ kngan pô mkra mjing, ăt msĕ hŏng dŭm klei mđing hlăm klei mkra mjing.

“Čiăng dưi mkra sa boh brô̆. Tal êlâo êjai ana kyâo krô leh, pô ngă knga brô̆, mkra kuê klei brô̆, asei brô̆, boh giêt khăt lui 1/3, ƀal hlăm lam brei bi êpih kơh dưi mâo ênai jăk kơ brô̆”.

Mnuih Thái kô̆ Quỳnh Nhai kreh yua ênai brô̆ čiăng bi êdah klei khăp, mmuñ bi kmlah, pĕ kơ klei kdŏ mmuñ knhuah gru, boh nik jing dŭm klei kdŏ khăp, klei mmuñ then amâo dưi kƀah ênai brô̆. Si srăng ngă čiăng kơ ênuk anak čô êdei anăp ƀrư̆ mâo lu mnuih thâo mkra brô̆, thâo yua brô̆, čiăng kơ brô̆ tính amâo mâo luč ram? Mĭn msĕ sơnăn, pô thâo mbruă Điêu Chính Lả lŏ jing pô ba anăp pŏk dŭm adŭ mtô mkra mjing, pĕ brô̆ tính ti sang krum gŏ sang pô, iêo jak lu phung nao hgŭm hŏng ênuk thŭn mdê mdê.

Ngă jăk mơ̆ng bruă mkra mjing, khăp kơ klei lŏ mtô, truh kơ ară anei, pô thâo mbruă Điêu Chính Lả dưi mkra mjing leh êbeh 2 êbâo boh brô̆ tính tẩu brei kơ phung mâo klei khăp čiăng msĕ, jing mnơ̆ng mđup brei amâodah êjai mâo pô akâo blei. Êbeh 100 čô mâo ñu mtô ară anei thâo mkra mjing, thâo yua raih brô̆ tính tẩu. Hlăm anăn sa čô thŭn mda hĭn ară anei mrâo 10 thŭn jing adei Hoàng Đức Huy, ti bản Phiêng Nèn, să Mường Giàng thâo pĕ leh brô̆ tính tẩu. Adei Huy brei thâo: čiăng dưi mkra brô̆, si srăng pĕ brô̆, ênai ktang, ênai điêt amâo djŏ čŏng thâo ôh, ƀiădah srăng mâo klei hriăm. Mâo pô thâo mbruă Điêu Chính Lả mtô brei, kâo thâo si ngă čiăng pĕ jăk hĭn. Anăn jing srăng ngă djŏ hŏng hdră pĕ: yua kđiêng kngan tal 2 treh brô̆. Tal êlâo pĕ treh grăp klei brô̆, leh anăn treh wĭt treh nao 3 aruăt klei, leh anăn yap grăp klei čiăng pĕ jing ênhiang. Boh nik srăng mâo kngan ê’un kơh dưi mâo ênai brô̆ jăk:

“Kâo thâo pĕ brô̆ kyua mâo pô thâo mbruă Điêu Chính Lả mtô mâo hŏng anei 2 thŭn, truh kơ ară anei kâo thâo pĕ raih 6 klei mmuñ. Hlăm wưng kơ anăp kâo srăng lŏ dơ̆ng hriăm čiăng kriê pioh knhuah dhar kreh djuê ana Thái”.

Amâo djŏ knŏng mkra mjing, mtô klei brô̆ tính tẩu, pô thâo mbruă Điêu Chính Lả lŏ hur nao hgŭm hlăm dŭm hdră bruă dhar kreh kdŏ mmuñ ti alŭ wăl, jing pô hgŭm hur har hlăm lu klei rang mdah kdŏ mmuñ hlăm leh anăn êngao čar hŏng bruă klam jing pĕ brô tính tẩu kơ klei mmuñ khắp, mmuñ then, mmuñ long tẹ…leh anăn mâo mă lu klei pah mni. Msĕ si 3 klei pah mni mrô A klei kdŏ mmuñ mnuih ƀuôn sang kluôm ala thŭn 2009, 2015, 2016, klei pah mni A klei kdŏ xoè yang ƀuôn thŭn 2015. Klei pah mni A klei kdŏ mmuñ čar Sơn La thŭn 2022. Klei hmăng hmưi mơ̆ng pô thâo mbruă Điêu Chính Lả jing ênai brô̆ tính tẩu mơ̆ng djuê ana amâo mâo luč ram, biădah dưi kriê pioh, bi lar nanao.

“Čiăng kơ ênai brô̆ tính amâo mâo luč ram, hlăm wưng kơ anăp kâo srăng lŏ mtô kơ êpul kdŏ mmuñ, sa adŭ hrăm hlăm sang hră. Ƀiădah ăt hmăng hmưi dŭm gưl, dhar bruă uêñ mĭn mkŏ mjing klei găl đru kơ phung hriăm mâo êa mnăm čiăng hriăm tŭ dưn hĭn”.

Hluê si Ayŏng Ngần Văn Ngoan, knuă druh dhar kreh să Mường Giàng: pô thâo mbruă Điêu Chính Lả mâo lu klei đru mguôp yuôm bhăn hlăm bruă kriê pioh, bi lar knhuah gru djuê ana Thái kô̆ tinei:

“Pô thâo mbruă Điêu Chính Lả jing sa hlăm phung thâo mbruă mâo ai đru mguôp hlăm bruă kriê pioh dhar kreh djuê ana Thái. Boh nik hlăm bruă mkra mjing leh anăn mtô pĕ brô̆ tính, truh kơ ară anei mâo lu gưl dưi thâo mkra mjing, thâo yua brô̆ tính tẩu. Hmei lŏ dơ̆ng mđĭ ai, mtrŭt mjhar pô thâo mbruă Điêu Chính Lả rơ̆ng kơ bruă mkra mjing, mtô klei pĕ brô̆ tính kơ dŭm gưl êdei.

Thŭn 2015, Điêu Chính Lả mâo Khua knŭk kna mđup breu klei pah mni Pô thâo mbruă êdah êdi kyua mâo lu klei đru mguôp yuôm bhăn hlăm bruă kriê pioh leh anăn bi lar knhuah dhar kreh mơ̆ng djuê ana. Anei jing klei mđĭ ai, mtrŭt mjhar ñu lŏ dơ̆ng kơ klei khăp čiăng, rơ̆ng kơ dhar kreh djuê ana pô./.