Tơmăr – Klei bhiăn akâo klei pap mñai mơ̆ng mnuih djuê ana Bahnar
Chủ nhật, 00:00, 21/05/2023 VOV Tây Nguyên VOV Tây Nguyên
VOV4.Êđê- Hlăm klei mă bruă mkra mjing, mâo mmông bi êka ai tiê phung riêng gah. Čiăng bi êdah klei pap mñai kyua klei anăn, mnuih Bahnar mâo klei bhiăn akâo klei pap mñai, anăn jing klei bhiăn Tơmăr.

Mnuih Bahnar hdĭp hlăm klei thâo bi mguôp, mâo klei thâo bi đru prŏng snăk, amâo mâo čih yap ƀuôn anei ƀuôn adih ôh, kăn čih yap jing bruă mbĭt lehanăn bruă hjăn, ƀiădah ya mta bruă mâo snăn bi krăp mâo klei bi đru mtam. Msĕ si klăm klei čoh bruă ngă hma, mnuih ƀuôn sang kreh mkŏ mjing klei bi ring, kñăm bi đru hdơ̆ng găp mă bruă pral hĭn, mâo klei tŭ dưn hĭn. Êjai mă bruă mbĭt msĕ snăn, tơdah tăm čoh hĕ jơ̆ng hŏng wăng mnuih mkăn, ngă kơ pô anăn ruă êka, kbiă êrah... snăn bruă tal êlâo ngă mtam anăn jing ngă klei tơmăr. Rưm, 49 thŭn ti ƀuôn Kơtu, să krĭng 3 Kon Chiêng, kdriêk Mang Yang, čar Gia Lai, knăm Tơmăr mnuih Bahnar yap anei jing klei akâo klei pap mñai jih ai tiê, kyua klei djŏ êka hĕ anei amâo mâo djŏ jing klei čŏng ngă ôh, čăng hmăng djăl hlao mâo klei suaih pral, đăm ăl čôñ ôh;

 “Klei bhiăn Tơmăr jing klei akâo klei pap mñai, čang hmăng kơ pô drei tăm bi êka hĕ pral djăl hlao, amâo dôk ruă sui ôh. Tôhmô, êjai mă bruă mbĭt pô amâo mâo čŏng ngă ôh tăm bi êka hĕ jơ̆ng kngan hdơ̆ng găp, snăn bi mâo klei thâo akâo klei pap mñai anăn yơh pia jing klei Tơmăr. Mta kñăm kơ klei anei jing pap kyua klei ruă kơ pô êka, hmăng hmưi kơ pô êka djăl hlao, lehanăn amâo mâo klei bi ăl, bi đuôm ai ôh”.

 Tui si Lick, khua mduôn 66 thŭn, ở làng Plei Piơm, wăl krah Đak Đoa, čar Gia Lai, đưm adih, người Bahnar yap yuôm klei bhiăn Tơmăr kyuadah ñu đru kơ anak mnuih mâo klei thâo bi mguôp, thâo bi pap, thâo bi đru. Klei bhiăn anei amâo mâo luič liê mnơ̆ng mnuă ngă dŏ ôh, ƀiădah bi mâo mnơ̆ng pioh bi ala kơ klei akâo klei pap mñai bi êdah ai tiê klei akâo klei pap. Mnơ̆ng bi ala kreh tĭng hlue hŏng hnơ̆ng klei êka êkeh. Tơdah mnuih êka mâo klei ruă sui hlao, truh kbiă êrah snăn ngă Tơmăr hŏng sa drei mnŭ kpiê. Bi tơdah knŏng klôk êka mă điêt, snăn akâo klei pap mñai knŏng hŏng klei blŭ mđup brei êa drao, boh mnŭ... Klei bhiăn Tơmăr lŏ jing klei kñăm gang mkhư̆ klei duah mčhĭ klei soh kơ pô mkăn. Mâo đa đa mnuih bi lač, asei mlei pô mâo klei ruă kbiă hriê mơ̆ng pô anei ngă pô adih ngă, lehanăn duh mplĕ klei soh kơ arăng sơăi, mâo đa ngă klei anei kñăm čiăng đŭ mnuih mkăn. Kyua anăn klei Tơmăr mâo mkra kñăm gang mkhư̆ jih klei amâo mâo djŏ lač anăn hlăm yang ƀuôn. Khua mduôn Lick brei thâo:

 “Tơdah amâo mâo mkŏ mjing ôh klei Tơmăr snăn klei tăm djŏ bi êka hĕ mnuih mkăn anăn ka dưi mghaih msir hŏng klei êđăp ênang ôh, huĭdah mgi dih lŏ mâo klei djiu djuăm duam ruă lŏ bi mčhĭ klei soh hdơ̆ng găp. Bi tơdah ngă leh klei Tơmăr snăn tơdah mgi dih tăm lŏ mâo hĕ klei amâo mâo jăk snăn amâo mâo djŏ tuôm hŏng pô mkăn ôh”.

Hŏng mnuih Bahnar, klei bhiăn Tơmăr amâo mâo djŏ knŏng jing bi êdah bruă akâo klei pap mñai đuič ôh, ƀiădah klei anei lŏ jing bruă kñăm gang mkhư̆ klei duah bi čhal, klei duah čiăng bi đŭ hdơ̆ng găp hơăi mung mang, lehanăn lŏ jing klei mjuăt bi hriăm, čiăng kơ jh jang mnuih thâo hlăm klei dôk dơ̆ng ƀơ̆ng huă bi djŏ, bi ênuah ênô. Boh nik mtă mtăn kơ jih jang mnuih đăm duah ngă klei jhat kơ mnuih mkăn ôh. Suck, jing sa čô mnuih thâo săng kơ klei bhiăn djuê ana Bahnar, dôk ti kdriêk Đak Đoa, čar Gia Lai lač: Tơdah tăm mâo hĕ klei truh amâo mâo djŏ čŏng ngă ôh, ba truh klei amâo mâo jăk kơ klei suaih pral mnuih mkăn, snăn brei thâo akâo klei pap mñai, djă pioh nanao klei thâo bi mguôp, hdĭp êđăp ênang hŏng riêng gah hlăm yang ƀuôn:

 “Anôk jăk mơ̆ng klei bhiăn anei jing lŏ mta mtăn kơ jih jang mnuih bi thâo ti jing klei soh, ti jing klei djŏ, huĭdah tăm ngă hĕ kơ mnuih mkăn ruă, snăn bi thâo akâo klei pap mñai, đăm bi duah ăl čôñ hdơ̆ng găp. Wăt hŏng phung hđeh êjai dôk bi hlăp mbul hdơ̆ng găp diñu, amâo mâo yŏng răng duah m’iêk traič djŏ hĕ mnuih mkăn, amĭ ama huĭ kơ anak arăng djiu djuăm duam ruă, snăn nao akâo klei pap mñai ngă hĕ klei Tơmăr. Klei bhiăn anei amâo mâo djŏ knŏng ba yua hŏng klei tăm ngă ôh, duah bi čoh djŏ hĕ hŏng wăng kgă truh klei tuh êrah, ƀiădah lŏ jing klei lŏ mñă mñăng kơ jih jang mnuih hdơr nanao kơ klei thâo bi dôk dơ̆ng ƀơ̆ng huă bi jăk êđăp ênang hŏng jih jang yang ƀuôn”.

Ară anei, klei hdĭp mda đĭ kyar leh, dhar kreh leh, snăn klei bhiăn Tơmăr mnuih Bahnar năng lŏ bi mđing hĭn. Kyuadah anei jing knhuah bhiăn jăk siam kñăm pioh mjuăt mgô mtô bi hriăm anak aneh pô thâo bi khăp, bi mpŭ, thâo bi đru hdơ̆ng găp, tơdah tăm mâo hĕ klei bi êka mnuih mkăn thâo akâo klei pap mñai, amâo mâo ngă hmăi amâo mâo jăk klei suaih pral, klei hdĭp mnuih mkăn ôh./.

VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC