VOV4.Êđê - 5 thu\n kơ anei, kah knar hlăm grăp thu\n ]ar Kontum mâo ba w^t hlăm brô 150 êklai prăk mơ\ng brua\ dliê, lu jing mơ\ng du\m phu\n pui hlăm ]ar. Mơ\ng keh răng mgang lehana\n mđ^ kyar dliê ]ar, ênoh prăk anei mâo lo\ mbha kơ phung khua dliê, jing du\m knơ\ng brua\, Dhar brua\ răng mgang dliê ako\ êa, dliê khua, 75 knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa sa\, wa\l krah lehana\n jao kơ du\m Anôk brua\ kia\ răng dliê kyâo lo\ t^ng tla kơ êbeh 3.600 go\ êsei, lehana\n 22 êpul êya hgu\m hlăm brua\ răng mgang dliê. Klei jăk, [uh kla\ mơ\ng hdră êlan t^ng tla brua\ răng mgang dliê, mjing leh knơ\ng kjăp kơ mnuih [uôn sang, kơ yang [uôn, kơ êpul brua\ knu\k kna mâo sa ênoh hơ^t kơ brua\ răng mgang lehana\n mđ^ kyar dliê.

      Dơ\ng mơ\ng leh jing anôk bi rai dliê kjham êdi, mơ\ng leh 3.200ha dliê ti sa\ Đăk Tơ Kan, kdriêk Tu Mrong, ]ar Kontum jao kơ 5 boh [uôn mnuih djuê ana Sedang kia\ kriê răng mgang, snăn klei tle\ kyâo dliê hro\. Ti [uôn Đăk Prông, ]ia\ng răng mgang 700ha dliê mâo phăn jao, 110 go\ êsei mko\ mjing mâo 5 êpul hiu gak răng, pơ\ng nưh ktuê êlan phu\n ti mbah dliê. A Tuấn, sa ]ô mnuih [uôn sang brei thâo: “Grăp go\ êsei bi hiu suang dlăng, ]ua\ êwang hlăm du\m ]uê dliê jao kơ pô kia\ kriê. Sa ăt bi mguôp ho\ng Êpul brua\ găk răng dliê ngă klei tui duah hlăm du\m ]uê dliê kia\ kriê. Asei kâo pô ăt ksiêm dlăng jê` jê` mơh amâo mâo lui klei bi tle\ kyâo mtâo plia\ plia ôh. Snăn ara\ anei dliê hlăm alu\ wa\l dưi răng mgang kjăp leh”.

      Mâo hdră êlan t^ng tla kơ klei gak răng dliê ăt đru leh kơ ]ar Kontum ngă jăk h^n mơh brua\ phăn jao dliê kơ mnuih [uôn sang kia\ kriê. Truh kơ ara\ anei, êbeh 600 êbâo ha dliê, lehana\n ênha\ lăn dliê hlăm ]ar mâo leh pô kia\ kriê. Ho\ng ênha\ êbeh 360 êbâo ha jing knar ho\ng 60% dliê mâo hlăm kluôm ]ar. T^ng truh kơ jih thu\n 2015, mâo jao leh kơ êbeh 3.600 go\ êsei mnuih [uôn sang, lehana\n 22 êpul êya bi kia\ kriê răng mgang êbeh 45.200ha.Ho\ng du\m go\ êsei tu\ ma\ lăn dliê phăn jao mâo t^ng tla kah knhar  êbeh 4 êklăk prăk/thu\n. Ho\ng du\m êpul êya t^ng kah knar hlămbrô 18 êklăk prăk. Mâo mdul kơ klei hd^p mda mơ\ng dliê, mnuih [uôn sang sia\ suôr h^n ho\ng brua\ răng mgang dliê. A Cường, ti [uôn Đăk Vơt, sa Hơ Moong, kdriêk Sa Thầy brei thâo: “Mnuih [uôn sang mâo klei bi tu\ ư mko\ mjing êpul răng mgang dliê, lehana\n lo\ thiăm du\m go\ êsei ]ia\ng hrăm mb^t bi ra\ng mgang dliê. }ia\ng răng mgang dliê ara\ anei mnuih [uôn sang mko\ mjing sa klei bhiăn đu\ bi kmhal hlei pô ngă soh bi rai dliê ako\ êa anôk [uôn kia\ kriê”.

      Prăk mơ\ng brua\ răng mgang dliê đru leh kơ pô dliê ti Kontum, boh nik du\m knơ\ng brua\ dliê kyâo knu\k kna dưi mghaih msir klei dleh dlan kơ prăk kia\ kriê dliê. Tui si knơ\ng brua\ dliê kyâo alu\ wa\l, hlăk ka mâo ôh hdră êlan t^ng tla kơ brua\ dliê, prăk mơ\ng knu\k kna mkăp hlăm grăp thu\n pioh kơ brua\ răng mgang dliê kno\ng mâo ma\ 15 êbâo prăk/ha. Ara\ anei ênoh anei lo\ đ^ êbeh 200 êbâo prăk, mâo kr^ng êbeh 300 êbâo prăk. Lo\ mâo klei đru mdul êbeh 3 êklai prăk mơ\ng prăk t^ng tla brua\ răng mgang dliê, Đào Xuân Thuỷ, K’ia\ng khua kia\ kriê đang dliê knu\k kna mkuôm }ư\ Măng Mrai brei thâo: “Êpul brua\ hmei jih jang jing prăk mơ\ng knu\k kna mkăp hlăm grăp thu\n, snăn amâo mâo djăp ôh bi liê hlăm brua\ răng mgang dliê, boh nik hlăm klei hiu suang êwang. Leh mâo brua\ t^ng tla kơ jih jang brua\ răng mgang dliê, snăn hmei phăn jao kơ yang [uôn kia\ kriê. Mđ^ hnơ\ng hrui w^t kơ go\ êsei mnuih [uôn sang răng mgang dliê dôk tuôm ho\ng klei dleh dlan”.

      Brua\ mnuih [uôn sang, yang [uôn, lehana\n djăp êpul êya brua\ knu\k kna ti Kontum mâo dưn sa ênoh tu\ dưn mơ\ng brua\ dliê, đru mđ^ leh klei thâo săng m^n ue`` kơ brua\ răng mgang dliê. Mse\ si thu\n 2011 kluôm ]ar mâo truh 528 klei bi rai dliê soh ho\ng hdră bhiăn, snăn truh thu\n 2015 tru\n adôk ma\ 33 klei. Ênha\ dlieêjih rai mơ\ng 84ha hro\ adôk 9ha. Ênoh klei bi rai dliê soh ho\ng hdră bhiăn mơ\ng 153 klei hro\ adôk 46 klei. Ênha dliê pui [ơ\ng hlăm yan bhang không hro\ mơ\ng êbeh 300ha, tru\n adôk 34 ha. Anei jing klei bi knăl jăk, mjing knơ\ng kjăp kơ Kontum dưi kru\ w^t lehana\n mđ^ kyar dliê ho\ng klei kjăp./.

Y Khem pô ]ih hlo\ng ra\k.