VOV4.Êđê - Leh 5 thu\n ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, êlan klông hlăm sa\ Ia Rtô, wa\l krah Ayun Pa, ]ar Gialai mâo mkra djăp ênu\m, đru leh kơ sa bi lêh ênoh ]ua\n êlan klông ala ]ar ]ua\n kơ kr^ng [uôn sang mrâo. {ia\dah mrâo leh mkra ka yo\ng sui ôh, jih jang êlan ana\n hlo\ng jhat rai jih. Boh s^t klei anei, mâo klei êmuh pro\ng kơ hnơ\ng kjăp klei mkra êlan, klei êmuh kơ brua\ klam mơ\ng brua\ sang ]ư\ êa alu\ wa\l hlăm brua\ pô kia\ kriê, leh mâo klei jhat rai anei, snăn mblang la] jing klei aguah tlam leh, lehana\n klei soh le\ kơ mnuih [uôn sang.

Êlan Betong ti Bon Phu Ama Miêng, sa\ Ia Rtô, mko\ êlan dơ\ng pro\ng mrô 25 ho\ng alu\ wa\l êbeh 100 go\ êsei hlăm [uôn duh mkra pla mjing. Mrâo leh mkra mâo 4 thu\n ho\ng anei, [ia\dah [o# êlan jhat rai leh jih, ngă [hu\l mtu\k mtu\l hlăm yan bhang, lehana\n ksak hlăm du\m hruê hjan. Amai Rahlan Chuyt, mnuih Bon Phu Ama Miêng brei thâo:

“Kâo kreh nao kơ hma, snăn nao nanao êlan anei yơh, mdiăng hbei [lang, mdiăng ktơr mnơr. Ara\ng mkra êlan amâo mâo kjăp ôh, amâo mâo boh tâop, kno\ng ]uah mmang, ngă m]ah leh jih, ya do\ mdiăng kreh le\ buh nanao, hruê hjan ]ho\ snăk, hruê mđia\ le\ [hu\l snăk”.

Êlan klông mrâo leh mkra hlo\ng jhat mtam, mâo hla\m jih 4 boh [uôn, 2 thôn hlăm sa\ Ia Rtô, wa\l krah Ayun Pa, dlăng mse\ snăi jih jang betong m]ah [h^, kno\ng êdah ]uah mmang, ba hriê klei amâo mâo êđăp ênang hlăm êlan klông.

        Hnơ\ng kjăp êlan “kr^ng [uôn sang mrâo” ti sa\ Ia Rtô êdah jih simăng - ]uah kpal ka bo\ mơh 10cm.

{ia\dah bi kngăr mơh, leh bơ\k bâo kơ klei anei, sa hlăm du\m phung bi ala mơ\ng pô duh biliê, Phan Tấn Sỹ, K’ia\ng khua knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa sa\ Ia Rtô, hlo\ng dê] đue# kơ klei s^t, lehana\n la], êlan amâo mâo jăk đei jhat ôh. Tơl leh phung ]ih klei mrâo ba mdah đơ rup ma\ êlan jhat jing mnơ\ng bi knăl, snăn `u la], klei soh anei mơ\ng mnuih [uôn sang sơăi:

“Mâo he\ klei êdah ]uah mmang, kyuadah mnuih [uôn sang yua êdeh kai đ^ ho\ng pông msei ngă m]ah jih simăng nah dlông. Ana\n jing mnuih [uôn sang hlo\ng amâo mâo klei uê` kia\ kriê.Tơdah djo\ ênoh ]ua\n dưn mse\ snăn ăt m]ah mơh. Êrô mơ\ng thu\n anei truh thu\n êdei, snăn êlan ăt jhat”.

Đơ êlan mơ\ng brua\ sang ]ư\ êa jing pô duh bi liê, lehana\n jing pô ksiêm dlăng brua\ mkra êlan, kyuana\n sa kdrê] êlan klông amâo jing ang. Bi mnuih [uôn sang mâo nanao yơh klei êmuh kơ hnơ\ng kjăp mse\ snei mơ\ng êlan klông. Thon, mnuih [uôn sang, mâo sang je\ ho\ng êlan nao kơ Bon Phu Ama Anher, la]:

“Êlan jhat sa jing di`u amâo mâo mbo\ ôh lăn dua nah êlan, leh truh hjan êa kur lăn, kdluh, simăng dua nah m]ah. Bi tơdah êdeh điêt găn êrô amâo mâo dih anei ôh, [ia\dah êdeh kai mdiăng ktro\ he\ [‘[ia\ hlo\ng m]ah mtam yơh betong. Klei anei kbia\ hriê mơ\ng phung mkra êlan ana\n yơh, mkra êlan amâo mâo kjăp ôh”.

Bi dôk guôn leh dhar brua\ djo\ tuôm wa\l krah Ayunpa amâodah ]ar Gialai nao mghaih msir, snăn kơh dưi w^t la] jih ya ngă êlan klông kr^ng [uôn sang mrâo ti sa\ Ia Rtô djăl mmang m]ah rai, djo\ mơ\ kyuadah mkra êlan amâo mâo kjăp.

                                       Hlăm kdrê] êlan betong, [o# êlan kno\ng sa tal simăng ]uah êpih.

Kha\ mse\ snăn, klei kia\ kriê, klei ba yua êlan kăn mâo klei uên klam ăt jing êdah leh mơh. Hlăm klei m^n phung khua kia\ kriê sa\, êlan jhat snăn lo\ mkra. Êlan mnuih [uôn sang ba yua jhat he\ snăn mnuih [uôn sang lo\ bi mguôp prăk yơh. Pham Tấn Sỹ, K’ia\ng khua knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa sa\ Ia Rtô la]:

“Hdră anei jing hmei srăng lo\ w^t mkra yơh. Bi prăk mkra srăng iêu mnuih [uôn sang bi mkrum đu]. Prăk mơ\ng knu\k kna lehana\n mnuih [uôn sang hrăm mb^t bi ma\ brua\ yơh, ăt mơ\ng mnuih [uôn sang yơh mâo. Knu\k kna kno\ng đru sa kdrê] đu], knu\k kna amâo mâo lo\ dơ\ng bi liê ôh, snăn kno\ng mtru\t mjhar mnuih [uôn sang bi mguôp pioh lo\ mkra w^t. Mbha bi knar jih jang, hlăm sa boh [uôn du\m go\ êsei mâo, du\m ]ô mnuih mâo, du\m ]ô mnuih ma\ brua\, bi mbha kơ jih jang hrăm mb^t lo\ w^t mkra êlan anei. Mnuih [uôn sang bi rai brei mnuih [uôn sang yơh lo\ w^t ngă, ]ia\ng mâo êlan êrô êbat”.

                           Êlan mrâo ba yua, [ia\dah jhat rai mse\ ho\ng êlan du\m pluh thu\n leh.

          K`ăm lo\ bi msiam alu\ wa\l, bi leh djăp ênoh ]ua\n mkra êlan klông, dôk hlăm hdră ala ]ar k`ăm ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, mơ\ng thu\n 2005 truh kơ ara\ anei, ho\ng prăk mơ\ng knu\k kna, lehana\n mnuih [uôn sang bi mguôp, sa\ Ia Rtô mkra leh du\m pluh km êlan betong truh hlăm [uôn, ho\ng prăk bi liê du\m pluh êklai prăk. Truh kơ ara\ anei, sa\ mâo bi leh 11/19 ênoh ]ua\n k]ah kơ kr^ng [uôn sang mrâo, hlăm năn, mâo ênoh ]ua\n kơ êlan klông. {ia\dah, leh mkra êlan klông hlo\ng phưi tha kơ mnuih [uôn sang, amâo mâo hdră kia\ kriê, ba yua ho\ng klei jăk, mse\ si găn leh ti sa\ Ia Rtô, wa\l krah Ayun Pa, ]ar Gialai, snăn s^t nik amâo srăng mâo ôh êlan mkăn dưi ba yua kjăp h^n. Lehana\n ho\ng klei m^n lư jih kơ mnuih [uôn sang mse\ snăn, snăn amâo mâo thâo ôh êla be\ srăng mâo s^t sa kr^ng [uôn sang mrâo djo\ klei bhiăn mâo ru\ mdơ\ng ti sa\ anei.

                                                            Y-Khem pô ]ih mkra.