Mb^t ho\ng klei đ^ kyar mơ\ng yang [uôn mrâo mrang sna\n klei rua\ kơ kboh [rư\ hruê [rư\ mâo lu mơh. Bohnik klei rua\ anei mâo djo\ tuôm ho\ng klei bhia\n hua\ [ơ\ng, hd^p. Hmei mâo klei blu\ hra\m ho\ng Giáo sư Huỳnh Va\n Minh, Khua Êpul brua\ kboh kwar Krah – Dap Kngư sra\ng lac\ kla\ h^n kơ klei anei:

      - Ơ Giáo sư, ara\ anei klei rua\ kboh [rư\ hruê [rư\ đ^ leh ana\n boh nik jing mnuih rua\ dôk hla\k ai [rư\ lu, mnuih rua\ kboh ti [uôn pro\ng a\t lu h^n mka\ ho\ng kr^ng wa\l [uôn sang lo\ hma. Dưi mơ\ he\ Giáo sư brei thâo ya nga\ mâo he\ klei mse\ si anei?

          . Giáo sư Huỳnh Va\n Minh: “Ara\ anei klei rua\ kboh wa\t hlăm phung mda asei ăt lu mơh, anei jing sa klei lông dlăng ho\ng dhar brua\ ksiêm hriăm mdrao mgu\n klei rua\ kboh. }ia\ng mblang kơ klei anei, mâo lu êlan drei dưi mblang. Sa hlăm du\m klei ana\n jing hlăm klei hd^p mda ala [uôn drei ara\ anei mâo klei đ^ kyar pral, lehana\n hlăm klei dôk dơ\ng [ơ\ng hua\, tăp năng mâo wưng amâo mâo lo\ djo\ ho\ng klei bhiăn ôh. Tô hmô drei yua he\ êgao hnơ\ng du\m mta mnơ\ng [ơ\ng ngă bi dleh klei bi lik, du\m mta mnơ\ng [ơ\ng ms^n, jing mnơ\ng kreh hmăi amâo mâo jăk, boh nik hlăm phung thu\n adôk hlăk ai kreh dju\p hăt lu, mnăm kpiê êsei lu, la] jing yua êgao hnơ\ng đei. S^t yơh ana\n jing klei hmăi hriê mơ\ng êngao. {ia\dah, ya mta klei djo\ tuôm mơ\ng lam, anăn jing du\m klei đ^ kyar mơ\ng du\m hdra\ kdrăp pral dưi thâo [uh, jing djăl đru kơ drei thâo kral [uh klei rua\ mơ\ng hla\k êjai thu\n adôk mda mtam, bi êlâo dih ya ngă drei ka thâo [uh ôh, tơl truh kơ mduôn mâo klei rua\ leh ana\n djiê mtam? Kyuadah hdra\ kdrăp hlăk ênuk ana\n drei adôk k[ah, ka dưi hmao ho\ng klei đ^ kyar ênuk mrâo ôh”.

      - Ơ giáo sư, dah snăn mnuih mâo klei rua\ kbo\h ti alu\ wa\l kwar krah – Lăn Dap Kngư mâo mơ\ klei mdê mka\ ho\ng alu\ wa\l mkăn hlăm kluôm ala?

           . Giáo sư Huỳnh Va\n Minh:“Kreh [uh hlăm kr^ng dlông, ya mta klei hmăi djo\ ho\ng klei rua\ kboh `u mdê mơh ho\ng kr^ng tlung. Tô hmô djo\ tuôm ho\ng hnơ\ng dlông jing asei mlei bi djo\ guôp mơh ho\ng klei hd^p k[ah oxy, ktang đ^ kơ ]ư\ dlông ktang h^n oxy êdu, kyuana\n mđ^ hnơ\ng ênoh mjing êrah. Hnơ\ng kkuih tăp, hnơ\ng êrah đ^ srăng mâo klei hmăi yơh. Tal dua, kwar Krah lehana\n Lăn dap kngư drei ăt adôk mưng kơ klei [ơ\ng ms^n, mnăm lu êa. Mơ\ng klei anei ăt hmăi kơ klei suaih pral mơh. Mâo lu klei ksiêm hriăm brei [uh, klei rua\ êrah đ^ lu mơh, klei rua\ djo\ tuôm ho\ng kboh lu mơh mka\ ho\ng du\m anôk mkăn. Snăn, tơdah drei thâo bi hnơ\ng kơ wa\l hd^p mda, bi mâo êwa doh ja\k, amâo mâo mđ^ lar lu ôh anôk tuh tia ti lăn Dap Kngư, lehana\n lui he\ ya mta klei mưng amâo mâo jăk hlăm klei hd^p, s^t nik klei rua\ duam drei kăn jăk mâo lei. Boh nik, alu\ wa\l anei klei tưp lar amâo mâo lu ôh, [ia\dah klei yuôm bhăn h^n jing klei thâo săng hlăm mnuih [uôn sang, brei mâo klei mđing lu h^n”.

       - La] jăk kơ giáo sư !

      Mâo lu mta ba truh klei rua\ kboh, boh nik jing kyua mơ\ng klei mưng hla\m mjua\t klei hd^p aguah tlam, kyua mơ\ng klei bhia\n hua\ [ơ\ng amâo djo\ guôp, hua\ [ơ\ng lu đei du\m mnơ\ng mâo hnơ\ng pra\i êma\, ka mâo sa klei bhia\n bi hria\m mjua\t ktang asei mlei djo\ guôp, dju\p ha\t, êmo\ng đei nga\ truh êbeh pra\i, cholestesrol đ^ hla\m êrah, mb^t ana\n klei rua\ kboh dưi jing sa hla\m du\m klei rua\ kbia\ hriê mơ\ng klei rua\ m’iêk [ê` hra. Kyua ana\n c\ia\ng ra\ng mgang klei rua\ kboh, mnuih [uôn sang drei c\ia\ng hluê nga\ du\m hdra\ snei:

      - Amâo mâo dju\p ha\t: mnuih dju\p ha\t mâo klei hu\i pro\ng djo\ mâo klei rua\ mtu\k, hnak, ung thư kso\, ung thư đo\k. Leh ana\n s^t mnuih [uôn sang drei ka thâo ôh, dju\p lu ha\t a\t nga\ truh mâo klei rua\ kboh mơh. ~u hu\i hyưt êdi ho\ng du\m êbâo mta rua\ [rư\ nga\ bi jhat rai asei mlei diih.

      - Krơ\ng kna\ng ktro\ asei mlei: hla\m du\m klei hu\i hyưt ba truh klei rua\ kboh  klei kơ boh ktro\ mơ\ng asei mlei nga\ mâo klei rua\ anei amâo điêt ôh. Mnuih [uôn sang c\ia\ng bi kriê boh ktro\ asei mlei ho\ng klei ksiêm mka\ dla\ng nnao boh ktro\ asei mlei pô, mơ\ng ana\n mâo klei bhia\n bi hria\m mjua\t ktang asei mlei leh ana\n [ơ\ng hua\ bi djo\ guôp.

      - Mjua\t hria\m bi ktang asei mlei djo\ guôp: bohnik ho\ng phung mâo leh thu\n,  klei bi hria\m mjua\t ktang asei mlei bi djo\ mguôp jing yuôm bha\n êdi. Sa klei bi hria\m mjua\t ktang asei mlei djo\ guôp sra\ng đru kơ mnuih [uôn sang drei mâo klei ktang h’^t leh ana\n suiah pral. Nga\ bi mhro\ êrah đ^ leh ana\n bi mhro\ cholesterol ba klei suaih pral kơ kboh.

      - Bi mhro\ mnơ\ng [ơ\ng pra\i, pra\i c\^m: Du\m mnơ\ng [ơ\ng mâo lu pra\i leh ana\n pra\i c\^m nga\ bi mđ^ cholesterol hla\m asei mlei, nga\ truh du\m klei rua\ kơ kboh. Mnuih [uôn sang drei đa\m [ơ\ng ôh du\m mnơ\ng mâo lu [ơr êa ksâo, pra\i mse\ si mnơ\ng đeh ho\ng êa pra\i. ~u sra\ng nga\ bi đ^ êmo\ng leh ana\n anei yơh jing mta phu\n nga\ truh klei rua\ kboh.

      - {ơ\ng lu mnơ\ng bi êdjao: du\m mnơ\ng [ơ\ng bi êdjao mâo hla\m djam mtam, boh kroh, boh hbei sra\ng đru bi mhro\ hnơ\ng pra\i hla\m asei mlei, kriê krơ\ng klei suaih pral leh ana\n hd^p sui h^n.

      - Ba yua du\m mta asa\r: C|ia\ng bi [ơ\ng lu mta asa\r mse\ si: asa\r hạnh nhân, asa\r hướng dương, asa\r plei… `u sra\ng mka\p kơ asei mlei du\m pra\i tu\ ja\k kơ klei suaih pral. 

      - Đa\m djo\ mâo stress ôh: du\m klei nga\ bi ru\ng ra\ng ai tiê ko\ dlô lu đei amâo mâo klei tu\ kơ mnuih mâo klei rua\ đ^ êrah amâo dah rua\ kboh, mta phu\n nga\ truh klei rua\ da\l êrah kboh. C|ia\ng bi ra\ng kơ asei mlei dôk hla\m klei bhui bhai ai tiê, ako\ dlô. C|ia\ng dưi nga\ klei anei, mnuih [uôn sang drei c\ia\ng nga\ bi knar ai tiê, klei m^n leh ana\n brua\ nga\ mơ\ng pô. Hd^p ho\ng klei m’ak nnao, bi m^n hluê êlan ja\k, êlưih ho\ng dja\p klei truh jhat, klei dleh dlan, s^t dưi nga\ klei anei đru leh kơ klei suaih pral asei mlei pô `u ja\k h^n, hd^p sui leh ana\n hd^p suaih h^n gra\p hruê.