Dôk pĕ kphê ksă, ayŏng Y-Thuyên, ƀuôn Dak Sak, să Dak Sak, kdriêk Dak Mil, čar Dak Nông hơ̆k kdơ̆k brei thâo, thŭn anei kphê djŏ boh mnga. Đang kphê êbeh 1ha, pla pluă lu mta ana boh kroh msĕ si boh durian, boh ƀơr, kneh jing boh tŭ mơ̆ng bruă bi mlih mnơ̆ng pla hlăm dŭm thŭn giăm anei. Ayŏng brei thâo, kyua dưi čan prăk hŏng ênoh prăk mnga hdjul mơ̆ng knơ̆ng prăk đru ba yang ƀuôn hlăk 6 mlan êlâo ară anei ayŏng mâo klei găl dưi bi mlih bruă pla mjing lehanăn ƀrư̆ mđĭ klei hdĭp. Mơ̆ng sa gŏ sang ƀun êdi hlăm ƀuôn, ară anei gŏ sang ñu tlaih leh mơ̆ng ƀun: “Kyua dưi čan prăk mơ̆ng knơ̆ng prăk đru ba yang ƀuôn, gŏ sang kâo mâo klei găl čiăng pla mjing. Êbeh 1ha ară anei dưi pla kphê lehanăn lu mta ana boh kroh, mâo hnư hrui wĭt h’ĭt kjăp, klei hdĭp đĭ kyar mơh, dưi rông ba anak čô nao sang hră. Gŏ sang kâo srăng gĭr čiăng tlaih kơ ƀun”.

Hluê Y Tơn, Khua ƀuôn, Khua êpul brei čan prăk ƀuôn Dak Sak, să Dak Sak, kdriêk Dak Mil, čar Dak Nông, phŭn mkăp prăk čan hŏng ênoh prăk mnga hdjul jing boh kdrŭt yuôm čiăng mnuih ƀuôn sang hlăm ƀuôn mâo klei găl pla mjing lehanăn mkra mđĭ klei hdĭp. Hlăm ƀuôn mâo 205 gŏ sang snăn mâo truh 70 gŏ sang ƀun lehanăn 93 gŏ sang giăm ƀun, truh 80%. Hŏng boh klei snăn, prăk brei čan mđĭ kyar bruă pla mjing, mnuih ƀuôn sang knŏng dưi mă čan hluê knơ̆ng prăk đru ba yang ƀuôn lehanăn păt čiăng jih gŏ sang ƀun, giăm ƀun dưi čan s’aĭ. Prăk čan ăt mâo êpul kriê dlăng, dŭm anôk bruă hlăm ƀuôn ktrâo lač čiăng mnuih ƀuôn sang ba yua tŭ dưn hlăm hdră bi mlih mnơ̆ng pla, mnơ̆ng rông. Mơ̆ng anăn, lu gŏ sang dưi mđĭ hnư hrui wĭt, klei hdĭp h’ĭt kjăp hĭn: “Mâo knơ̆ng prăk đru ba yang ƀuôn, mnuih ƀuôn sang dưi čan hŏng ênoh prăk mnga hdjul čiăng duh bi liê, dlăng kriê ana kphê, rông êmô, rông ŭn. Mnuih ƀuôn sang čan prăk ti knơ̆ng prăk anei hră m’ar găl ênưih mơh, knuă druh ktrâo lač jih ai tiê. Lu gŏ sang hlăm ƀuôn ƀrư̆ tlaih ƀun, mâo gŏ sang ngă bruă kpưn đĭ kơ mdrŏng”.

Trần Thanh Hải, Khua anôk bruă sang čư̆ êa să Dak Sak, kdriêk Dak Mil, čar Dak Nông brei thâo, prăk čan hŏng ênoh mnga hdjul đru mguôp prŏng hlăm bruă mkra mđĭ klei hdĭp mnuih ƀuôn sang lehanăn đru mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo:  “Knơ̆ng prăk ăt mjing klei găl kơ jih jang mnuih ƀuôn sang mă čan kñăm msir klei ư̆ êpa, bi hrŏ klei ƀun knap, mđĭ kyar bruă duh mkra krĭng dleh dlan. Truh ară anei, jih jang dưi mă čan, lei hdĭp dưi mkra mđĭ, să ăt mâo djăp hnơ̆ng čuăn mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo”

Phạm Hoà, Khua knơ̆ng prăk đru ba yang ƀuôn kdriêk Dak Mil, čar Dak Nông brei thâo, knơ̆ng prăk lehanăn bruă sang čư̆ êa alŭ wăl mâo klei bi hgŭm kjăp. Kyua anăn, bruă ksiêm dlăng, brei čan hŏng gŏ sang ƀun, giăm ƀun dưi hluê ngă pral, djŏ guôp. Mbĭt anăn, bruă ksiêm dlăng alŭ wăl ăt đru ksiêm dlăng prăk brei čan lehanăn đru kơ gŏ sang ƀun jăk hĭn: “Knuă druh mă bruă brei čan ti alŭ wăl să bi hgŭm hŏng Anôk bruă sang čư̆ êa să, khua ƀuôn, êpul mnuih ƀuôn sang dôk, êpul brei čan hưn pô čiăng čan lehanăn ênoh čan mâo bi mklă êlâo anăn. Hluê phŭn mkăp prăk čan, dŭm êpul êya bruă srăng ktrâo lač kơ diñu ba yua prăk čan djŏ guôp. Hluê hŏng klei găl mâo mơ̆ng grăp gŏ sang, srăng ktrâo lač kơ hdră pla mjing ba wĭt klei tŭ dưn”.

Hluê knơ̆ng prăk đru ba yang ƀuôn čar Dak Nông, hluê ngă Hdră mtrŭn 78, truh ară anei, êpul dôk brei čan 18 hdră bruă mdê mdê, đĭ 15 hdră bruă mkă hŏng ênuk mrâo mkŏ mjing hlăk thŭn 2004. Ênoh hdră bruă đĭ mđrĭng hŏng prăk brei čan đĭ hlăm grăp thŭn. Truh krah thŭn anei, nư prăk brei čan hŏng ênoh prăk mnga hdjul ti Knơ̆ng prăk đru ba yang ƀuôn čar êbeh 3.500 êklai prăk. Hluê prăk brei čan anei, lu gŏ sang ƀun lehanăn mnuih knŭk kna dlăng ba mâo klei găl duh bi liê, mđĭ kyar bruă duh mkra, kpưn đĭ tlaih kơ ƀun h’ĭt kjăp. Truh jih thŭn 2021, ênoh gŏ êsei ƀun ti alŭ wăl Dak Nông knŏng dôk 11,19%, hrŏ 44,81% mkă hŏng thŭn 2004. Kluôm čar mâo 35/61 să djăp hnơ̆ng čuăn krĭng ƀuôn sang mrâo. Mơ̆ng sa čar mâo ênoh gŏ êsei ƀun lu, Dak Nông dưi tlaih leh mơ̆ng êpul dŭm čar ƀun, amâo đĭ kyar./.