VOV4.Êđê - Thu\n 2014, ho\ng brua\ tu\ yap 2 sa\ Tân Bình, lehana\n sa\ Nam Yang hlăm kdriêk Đak Đoa, ]ar Gialai djăp ênoh ]ua\n sa\ kr^ng [uôn sang mrâo, kdriêk Đak Đoa, ]ar Gialai jing leh kdiêk tal êlâo hlăm ]ar mâo sa\ djăp ênoh ]ua\n kr^ng [uôn sang mrâo. Anei jing boh tu\ dưn mơ\ng klei bi ktưn, klei bi hgu\m mguôp, klei bi sa ai, hrăm mb^t ru\ mdơ\ng [uôn sang pô mơ\ng jih jang mnuih [uôn sang hlăm kdriêk Đak Đoa.

Sa\ Nam Yang, kdriêk Đak Đoa jing sa hlăm dua sa\ ti kdriêk djăp ênoh ]ua\n k]ah kơ brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo hla\m thu\n 2014. Mâo he\ klei tu\ dưn anei kyua klei Knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa mâo klei g^r hlăm brua\ hluê ngă bi leh ênoh ]ua\n k]ah ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo. Boh nik brua\ nah gu\ hla\m kr^ng [uôn sang.

Thu\n 2014, sang hra\ gưl sa sa\ Nam Yang mâo tu\ ma\ ana\n knăl sang hra\ djăp ênoh ]ua\n ala ]ar. Hlăm du\m thu\n êgao, sang hra\ anei mâo mđing kơ brua\ hluê ngă 5 ênoh ]ua\n mtru\n kơ klei ]ia\ng mâo tu\ yap jing sang hra\ djăp ênoh ]ua\n ala ]ar. Dơ\ng mơ\ng klei mko\ mjing lehana\n brua\ sang hra\ kia\ kriê ho\ng klei jăk mơ\ng êpul knua\ druh mnuih ma\ brua\ mâo djăp ênoh, djăp hnơ\ng thâo hla\m klei ngă brua\. Êpul phung nai mtô mâo klei thâo djăp ênoh ]ua\n 100%. Sang hra\ ngă jăk brua\ k]e\ kơ Gưl brua\ Đảng, brua\ sang ]ư\ êa, alu\ wa\l kơ klei mđ^ kyar brua\ sang hra\ mơar, lehana\n hgu\m jăk ho\ng djăp dhar brua\ djo\ tuôm, ]ia\n hâo hưn mtô mblang, mtru\t mjhar klei ma\ brua\ hrăm mb^t ho\ng yang [uôn. Nai Võ Thanh Hồng – K’ia\ng khua sang hra\ gưl sa Nam Yang, kdriêk Đak Đoa, ]ar Gialai brei thâo:“Thu\n leh êgao sang hra\ mâo klei duh bi liê ru\ mdơ\ng  6 boh adu\ hriăm sang dlông tal, ara\ anei 6 boh adu\ hriăm ana\n mâo ba yua leh, lehana\n mdơ\ng sa boh sang pioh yua kơ lu mta brua\ bi hriăm hla\m ênha\ 700m2 ho\ng ênoh jih jang truh giăm 5 êklai prăk, duh bi liê kơ du\m brua\ nah gu\, pioh kơ klei mtô lehana\n hriăm ti sang hra\”.

{uh klei yuôm bhăn mơ\ng brua\ mjua\t mjing anak mnuih, sa\ Nam Yang duh bi liê ru\ mkra sang hra\ hlăm sa\. Truh kơ ara\ anei sa\ mâo leh 3 boh sang hra\ djăp ênoh ]ua\n ala ]ar ti hnơ\ng 1, djăp ênoh ]ua\n mjua\t bi hriăm hlăm hdră ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo.

Dlăng brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo jing sa hdră kluôm, yuôm bhăn pioh kơ klei mđ^ kyar kluôm brua\ duh mkra ala [uôn, brua\ răng mgang klei êđăp ênang ti kr^ng [uôn sang ho\ng klei kjăp, sa\ mđing hâo hưn mtô mblang lehana\n mtru\t mjhar jih jang mnuih [uôn sang bi sa ai piăt mgoh pưk sang, bi mdoh êlan klông, mko\ mjing jê` jê` klei bi mdoh mnuôr mbông êa, bi mdoh êlan êa khăt, hwai bi mdoh djah djâo hlăm [uôn êlan, bi mdoh wa\l hd^p mda, bi mguôp prăk ru\ mkra brua\ knua hla\m yang [uôn.

Hlăm ênoh jih jang êbeh 19 êklai prăk ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo ti sa\ Nam Yang, prăk mnuih [uôn sang bi mguôp mâo êbeh 7 êklai prăk, ka t^ng ôh kơ ênoh bi liê kơ brua\ duh mkra pla mjing, brua\ ru\ mdơ\ng pưk sang hla\m sa\. Mơ\ng prăk anei sa\ mâo bi leh truh 0,9km mnuôr êa hlăm lo\, lehana\n êbeh 4 km êlan hlăm kr^ng [uôn sang, đru mguôp leh êbeh 280 êklăk prăk hlăm brua\ hrăm mb^t ho\ng yang [uôn mjua\t bi hriăm, ru\ mdơ\ng brua\ sang hra\ mơar, lehana\n mkra w^t mnư\ mnang, [a\ng jang sang hra\, blei mprăp jhưng mdho# kơ du\m boh sang hra\ hla\m sa\, ru\ mkra mâo 3 b^t anôk md^ mtru\n pui kmla\, 3km êlan klei pui kmla\ hnơ\ng man dưn, 4km êlan klei pui leh mtru\n pioh kơ brua\ krih mđoh mnơ\ng pla mjing.

Boh nik hluê ngă ênoh ]ua\n k]ah kơ hnơ\ng mnuih [uôn sang hrui w^t, sa\ Nam Yang, kreh lo\ bi lar djăp hdră bi hmô brua\ lo\ hma mâo klei tu\ jing, mđ^ ai mnuih [uôn sang duh mkra pla mjing hluê ho\ng hdră kjăp, dưn yua klei găl mơ\ng ana sui thu\n boh nik kphê tiêu, ba yua klei kreh knhâo ]ia\ng mđ^ boh mnga, hnơ\ng jăk mnơ\ng pla mjing. Mơ\ng năn hnơ\ng ênoh go\ êsei [un hlăm sa\ bi hro\ leh ti hnơ\ng [ia\ h^n hluê mta mtru\n kno\ng mâo 1,69%. Hnơ\ng hrui w^t kah knar grăp ]ô mnuih mâo 34 êklăk prăk sa thu\n. Klei hd^p mda kơ ai tiê mâo klei uê` mđing mse\ si: Ru\ mdơ\ng sang dhar kreh yang [uôn, alu\ wa\l mjua\t ktang asei mlei. Ara\ anei 4 thôn hlăm sa\ mâo mprăp leh djăp mnơ\ng yua hla\m sang dhar kreh, mnơ\ng mnua\ yua kơ klei mjua\t ktang asei mlei, ho\ng ênoh jih jang truh êbeh 700 êklăk prăk. Nguyễn Văn Trung, khua brua\ Đảng, Khua kia\ kriê brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo sa\ Nam Yang, kdriêk Đak Đoa brei thâo: “Leh 4 thu\n ma\ brua\ mâo bi leh truh kơ 19  ênoh ]ua\n k]ah brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo. Mâo ho\ng anei 5 thu\n la] kơ boh pia “Kr^ng [uôn sang mrâo” mnuih [uôn sang amâo mâo thâo ôh, kno\ng hmư\ lehana\n [uh hlăm tivi đu], mơ\ng truh kơ mmông k]ưm ngă, snăn sa\ ăt tuôm ho\ng lu klei dleh dlan amâo mâo dưi lo\ mka\ ôh. {ia\dah kdriêk mko\ mjing êpul nao ]ua\ dlăng du\m sa\ mko\ mjing kr^ng [uôn sang mrâo, klei jing ăt mse\ ho\ng sa\ pô mơh, mơ\ng năn leh w^t pô dơ\ng thâo [uh êlan mko\ mjing, djăp êpul dơ\ng mko\ mjing klei bi k[^n, bi trông ]hai grăp mlan mtam hlăm du\m boh thôn ]ia\ng hâo hưn, lehana\n ma\ brua\, ruh mghaih mdjăp mta klei dleh dlan gun kpăk. Hlăm thu\n 2015, sa\ jih ai tiê ru\ mdơ\ng anôk mnia mblei sa\, pioh kơ mnuih [uôn sang hlăm sa\ blei mnia mơ\ng 5 sa\ nah dưr”.

Hdră ala ]ar k`ăm brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo mâo ngă ti kdriêk Đak Đoa hlăm êbeh 16 sa\ kluôm kdriêk. Truh ti wưng anei mâo leh dua sa\ djăp ênoh ]ua\n Kr^ng [uôn sang mrâo, jing sa\ Tân Bình lehana\n Nam Yang, du\m adôk đa đa sa\ mâo bi leh truh 15/19 ]oh ]ua\n k]ah. Phạm Cường Khua adu\ brua\ lo\ hma – klam nga\ khua kia\ kriê hdră brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo kdriêk Đak Đoa la]: “Brua\ êdah êdi mơ\ng Hdră brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo ti kdriêk Đak Đoa, tal êlâo jing jih jang brua\ kđi ]ar mơ\ng kdriêk hlo\ng kơ sa\, lehana\n klei sa ai mơ\ng mnuih [uôn sang ma\ brua\ bi krăp. Du\m ênoh ]ua\n k]ah mâo klei iêu jak pro\ng mse\ si sang hra\, êlan klông, sang dhar kreh mnuih [uôn sang mâo bi mguôp leh ngăn prăk, ai tiê, mâo đa đa mnuih duh myơr wa\t lăn pioh mkra du\m brua\ kơ yang [uôn pioh kơ mnuih [uôn sang dưn yua”.

Kdriêk Đak Đoa, ]ar Gialai ktưn truh kơ knhal jih thu\n 2015, srăng mâo 3 sa\ djăp ênoh ]ua\n ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo.

                                                BTV: Y-Khem.