Bản Sà Dề Phìn, ƀuôn hgŭm Sìn Hồ – anôk giăm sa 100 gŏ sang mnuih Mông hdĭp ti krah čư̆ dliê tuôm jing anôk mâo lu êdi klei bi dôk ung mô̆ mơ̆ng mda. Êlâo dih, phung hđeh mniê knŏng 14 , 15 thŭn ƀă anak nao hma jing klei ƀuh nanao. Biădah nah tluôn klei anăn jing klei ênguôp ưn, êjai thŭn hđeh luč hĕ, êdei anăp kăn mâo leh leh anăn hdĭp nanao klei klei ƀun ƀĭn, klei ruă duam.

Ung mô̆ Mùa Thị So leh anăn Sùng A Chừ, ti bản Sà Dề Phìn bi dôk mơ̆ng hlăk ba bŏ 18 thŭn, tlâo thŭn êdei mâo leh 2 čô anak điêt. Klei hdĭp kƀah êwư truh hnơ̆ng yan dơ̆ng wiă knŏng adôk mă sa klŭng mdiê. Hlăm ênai sŭn êwa, amai So brei thâo: Lu blŭ kâo ƀuh lĭng kahan hruê ti sang čiăng mtrŭt mjhar amĭ ama brei phung hmei dưi nao sang hră, ƀiădah amĭ ama lač boh hră amâo bi trei tian ôh. Knŏng nao hma kơh mâo mnơ̆ng ƀơ̆ng. Mâo ung mơng hnưm, mâo anak hnưm amâo thâo rông anak, kreh mâo klei ruă nao đih sang êa drao, leh anăn phung anak ăt knap msĕ hŏng amĭ ama mơh. Kâo mtă kơ phung hlăm ênuk thŭn nao sang hră đăm tui kâo ôh, knap mñai êdi.

Amâo djŏ knŏng gŏ sang amai So, êlâo dih klei bi dôk ung mô̆ mơ̆ng mda leh anăn bi dôk anak amiêt awa mâo ti lu ƀuôn mnuih Mông ti Sìn Hồ. Ti anăp klei anăn, Êpul gĭt gai lĭng kahan alŭ wăl 1, Phong Thổ bi klă, gang mkhư̆ klei bi dôk ung mô̆ mơ̆ng mda amâo djŏ knŏng jing bruă klam kđi čar ƀiădah lŏ jing bruă klam mơ̆ng anôk bruă.

Thŭn 2015, klei bi hmô bi mguôp hâo hưn dưi hluê ngă, hlăm anăn lĭng kahan jing êpul kmeh gơ̆ng. Phung lĭng kahan thâo blŭ klei Mông, thâo kơ dhar kreh alŭ wăl, amâo mâo uêñ hruê mlam dôk mbĭt hŏng mnuih ƀuôn sang, nao hlăm grăp sang čiăng hâo hưn, hlăk mblang. Trung tá Chẻo Hữu Minh, Khua bruă kđi čar, Êpul gĭt gai lĭng kahan răng mgang alŭ wăl 1, Phong Thổ brei thâo:

Hlăm klei hâo hưn, klei thâo săng mơ̆ng mnuih ƀuôn sang dôk kƀah, ka thâo klei Yuăn, kyuanăn phŭn hâo hưn mnuih ƀuôn sang amâo mâo hmư̆, amâo mâo bi mguôp. Đa đa knuă druh lač sơnei, diñu săng sơdih, ngă truh klei sang čhuai dŭm hdră êlan mơ̆ng Đảng leh anăn knŭk kna êjai knuă druh hâo hưn.

Bruă hâo hưn amâo djŏ knŏng hlăm dŭm klei kƀĭn ƀuôn, ƀiădah wăt ti hma êjai mnuih ƀuôn sang dôk mă bruă knuă, hlăm mmông măt knhal jih hruê kăm. phung lĭng kahan msĕ hŏng mnuih hlăm ƀuôn, mâo klei bi yăl dliê, kah mbha klei mă bruă knuă, klei hriăm hră mơar… čiăng kơ mnuih ƀuôn sang thâo săng, đăo knang. Mduôn ƀuôn Sùng Giống Mua mgei ai tiê brei thâo: Čiăng kơ mnuih ƀuôn sang săng, đăo knang, diñu hmư̆ leh anăn hluê ngă, phung hđeh hlăm ƀuôn amâo mâo mă mô̆ hnưm jing dleh dleh êdi msĕ hŏng đĭ čư̆ Đá Ô, ƀiădah phung lĭng kahan dưi ngă. Ară anei ƀuh phung êdam êra hlăm ƀuôn đĭ kyar, hur har hriăm hră mơar, kâo ăt ƀuh mđao ai tiê êdi.

Leh lu thŭn kyua klei gĭr mơ̆ng lĭng kahan Awa Hồ, mnuih Mông tinei dưi bi mlih klei mĭn. Boh tŭ dưn klă hĭn jing hnơ̆ng klei bi dôk ung mô̆ mơ̆ng mda ti ƀuôn hgŭm Sìn Hồ hrŏ mơ̆ng 45% hlăm thŭn 2015, truh thŭn 2024 knŏng adôk mă 5,5%, hlăm brô 10 hlâo ung mô̆. Klei bi dôk anak amiêt awa amâo lŏ mâo ôh. Lu gŏ sang čŏng ƀuăn rơ̆ng amâo brei anak bi dôk ung mô̆ mơ̆ng mda. Dŭm sang hră ăt bi mguôp kjăp čiăng hâo hưn kơ phung hđeh sáng hră kơ bruă klam hlăm klei bi khăp, hlăm klei bi dôk ung mô̆. Nai Bùi Ngọc Hồng, khua kiă sang hră gưl 2 Sà Dề Phìn, brei thâo:

Sang hră hmei lač jăk kơ phung lĭng kahan kdriêk (ară anei jing Êpul gĭt gai lĭng kahan răng mgang alŭ wăl 1 – Phong Thổ) hriê leh ti sang hră ngă klei hâo hưn pŏk mlar kơ phung hđeh hlăm sang hră, čiăng mđĭ klei thâo săng kơ boh jhat mơ̆ng klei bi dôk ung mô̆ mơ̆ng mda leh anăn bi dôk anak amiêt awa. Hlăm klei hâo hưn phung hđeh thâo săng čiăng răng mgang pô. Hmei hơ̆k mơak kyua bruă mă mơ̆ng Êpul gĭt gai lĭng kahan dưi đru mđĭ hnơ̆ng phung hđeh nao sang hră leh anăn mđĭ hnơ̆ng jăk bruă mtô bi hriăm mơ̆ng sang hră.

Mơ̆ng dŭm mmông hâo hưn, gĭr dôk hŏng ƀuôn sang, dŭm klei bhiăn kthŭl mluk dưi msưh kdŭn. Ti ƀuôn hgŭm Sìn Hồ ară anei, hnơ̆ng phung hđeh mniê hriăm jih gưl 3 leh anăn nao hriăm bruă, hriăm gưl prŏng dưi đĭ hĭn. Nah tluôn anăn jing mâo klei sa ai, hrăm mbĭt mơ̆ng phung lĭng kahan, dôk mbĭt hŏng mnuih ƀuôn sang kyua klei hdĭp êđăp ênang, yâo mơk kơ ƀuôn sang krĭng čư̆ čhiăng.