VOV4.Êđê - Hla\m 9 sa\ dja\p hnơ\ng ]ua\n kr^ng [uôn sang mrâo mơ\ng ]ar Kontum, sa\ Tân Cảnh, kdriêk Đak Tô mâo lu klei tu\ êdah kdlưn êdi, mse\ si dưi bi leh hnơ\ng ]ua\n mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo hnưm h^n 5 thu\n mka\ ho\ng hdra\ k]ah, mâo iêu m[^n leh phu\n ai, nga\n pra\k hra\m mb^t hluê nga\  mnuih [uôn sang mâo leh klei bi mlih pral hla\m hdra\ m^n duh [ơ\ng nga\ brua\... G^r ktưn kpưn đ^ mơ\ng sa kr^ng la\n tu\ lu klei lui] liê mơ\ng boh [om, boh min nga\, klei jhat rai kyua êa drao rua\ nga\, mnuih [uôn sang ti sa\ Tân Cảnh ktưn hưn êdi ho\ng du\m brua\ pô dưi nga\ leh êbeh 6 thu\n hgu\m kngan mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo.

Hlăm wưng thu\n 2011, leh brua\ sang ]ư\ êa sa\ hluê ngă hdră brua\ ala ]ar k`ăm ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo kruak knăl leh klei bi mlih pro\ng mơ\ng mnuih [uôn sang Tân Cảnh, boh nik ho\ng mnuih djuê ana Sedang ti 3 boh [uôn nah Dhu\ng krông Pôkô. Bi kla\ mơ\ng mnuih [uôn sang jing klia\ng kơ klei tu\ jing, amâodah kruh djăp mta brua\ k`ăm, sa klei mtru\t mjhar mâo mđing m^n, ]ia\ng bi mlih klei thâo săng, mâo hlo\ng ngă mtam. Mơak ho\ng sa boh sang roong mâo mdơ\ng kjăp, mduôn [uôn A Sê` la]: Tal êlâo kâo dôk bi m^n lu, [ia\dah ara\ anei thâo săng leh jih, mnuih [uôn sang Đăk Ri Peng 1 anei amâo mâo lo\ kmang kơ klei hua\ mnăm ôh, amâo mâo lo\ ]hua ho\ng klei mnăm hua\, klei bi kuôl ung mo#, klei djiê bru\ lehana\n hruê mlam kpiê rua\ ]ua\ êba. Ăt kyua dơ\ng duh m^n kơ klei duah [ơ\ng mko\ mkra kr^ng [uôn sang sơăi:

“Mnuih [uôn sang Đăk Ri peng 1, thâo kpưn đ^ tlaih leh mơ\ng klei dleh dlan. Mâo lu mnuih thâo pla leh kphê ksu mtah siam. Thâo rông êmô, kbao war, amâo mâo lo\ phưi tha mse\ si êlâo ôh. Jih jang mnuih duh m^n ]ia\ng kơ đ^ nao kơ sah mdro\ng sơăi”.

}ia\ng truh kơ anôk k]ah ru\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, êbeh 5 thu\n mka ho\ng thu\n mphu\n k]ưm, Êpul brua\ kia\ kriê mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo sa\ Tân Cảnh djăp leh 19 ênoh ]ua\n kr^ng [uôn sang mrâo, sa\ mâo iêu mkrum leh êbeh 110 êklai prăk, pioh ru\ mkra brua\ nah gu\, lehana\n du\m mta brua\ mkra mjing mkăn. Hjăn hla\m wưng thu\n 2014 truh mlan 5 thu\n 2015, mnuih [uôn sang hlăm sa\ ]o\ng myơr lăn, lehana\n đru mguôp du\m êbâo hruê ai ma\ brua\, lehana\n mkrum mb^t ho\ng brua\ sang ]ư\ êa ngă êbeh 5km êlan betong; ngă mrâo, mkra w^t truh kơ 4 boh sang roong, lehana\n sang k[^n [uôn, 8 tall mjua\t ktang asei mlei… A Ri Ben, ti [uôn Đăk Ri Peng 2 ho\ng klei mơak la]:

“Êlâo dih lu mnuih [uôn sang hd^p hlăm sang hlang mtih kđuh, go\ êsei djăp hua\ [ơ\ng kno\ng [ia\, lu le\ hlăm klei k[ah êsei hua\. {ia\dah ara\ anei lu go\ êsei thâo pla leh kphê, ksu, hbei [lang, ngă lo\, kno\ng ka truh kơ mdro\ng đu]. Êlan klông êlâo dih kdlu\t kdlăt, yan hjan amâo mâo dưi găn êrô. Ara\ anei mâo leh êlan betong mko\ mơ\ng [uôn anei truh kơ [uôn adih. Anak aneh nao sang hra\ mơar. Jih jang mnuih ]ia\ng snăk mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo”.

Ho\ng klei g^r sa ai tiê mnuih [uôn sang sa\ Tân Cảnh mâo leh boh tu\ dưn pro\ng ru\ mjing kr^ng [uôn sang Đăk Tô jho\ng ktang. Dơ\ng mơ\ng sa\ mâo ma\ sa ênoh ]ua\n mrô 8 kơ dăng kông đu] dưi djăp, leh 5 thu\n Tân Cảnh mâo djăp leh 18 ênoh ]ua\n adôk hlo\ng bi leh. Êdah êdi jing êbeh 50km êlan hlăm sa\, hla\m [uôn mâo mkra hlo\ng truh kơ êlan nao kơ hma ho\ng betong sơăi, hla\m sa\ amâo lo\ mâo ôh sang t^ rư] hluh [rô], phung knua\ druh sa\ djăp 100% ênoh ]ua\n, hrui w^t kah knar grăp ]ô mnuih êbeh 26 êklăk prăk, hnơ\ng ênoh go\ êsei [un kno\ng adôk ma\ 6,3%. Năng mơak h^n êdi jing klei mnuih [uôn sang mâo klei ]ia\ng kpưn đ^. Jih jang mnuih mâo sơăi brua\ đua klam mđ^ kyar klei hd^p mda ala [uôn. Ho\ng ai êwa mơak m`ai ako\ thu\n mrâo, A Rưng, ti [uôn Đăk Ri Peng 2 la] snei:

“Klei kâo ]ang hmăng êdi jing mâo brua\ sang ]ư\ êa, dhả rbrua\ lo\ hma kdriêk Đăk Tô mko\ mjing adu\ mjua\t bi hriăm hdră pla mjing, rông mnơ\ng, }ia\ng rông u\n, rông êmô djăl pro\ng, pla mjing mâo bioh mnga jăk snăn bi thâo ma\ brua\. Mơ\ng ana\n kơh dưi mđ^ hnơ\ng ba w^t, klei hd^p srăng trei mđao đ^ kyar”.

Dôk bi m^n kơ klei lo\ mko\ mjing, bi leh djăp mta ênoh ]ua\n mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo ho\ng kleikjăp h^n, bi pral dưi bi leh ênoh ]ua\n êlâo kơ 5 thu\n mka\ ho\ng hdră k]ah, A Chiến, Khua sa\ Tân Cảnh la]:

“Lo\ dơ\ng mtru\t mjhar mnuih [uôn sang ngă jăk djăp hdră mtru\n mơ\ng Đảng, knu\k kna, lehana\n alu\ wa\l. Krơ\ng phung hđeh nao sang hra\ mơar truh jih gưl 2, lehana\n đ^ gưl 3. Rơ\ng kơ yang [uôn dưi mâo klei êđăp ênang. Ho\ng du\m boh [uôn mnuih djuê [ia\ hmei mđing êdi jing kơ klei mđ^ kyar klei hd^p mda. Ara\ anei mnuih [uôn sang adôk ka thâo ôh hlăm brua\ pla mjing. Hmei ]ia\ng mko\ mjing hdră mtô bi hriăm mnuih [uôn sang pla mjing lu mta mnơ\ng. lehana\n lo\ duh bi liê jăk brua\ nah gu\”.

Truh kơ Đăk Tô Tân cảnh hla\m du\m hruê ako\ yan mnga, du\m boh êdah sar 377 dôk mkuh, mjing leh mnơ\ng pioh bi hdơr kơ sa ênuk blah ngă yan bhang hrah thu\n 1972, lo\ dơ\ng [uh sa Tân Cảnh 45 thu\n êdei leh mâo klei êngiê, lehana\n 28 thu\n leh klei mko\ mjing sa\ dưi păn kjăp leh knhuang đ^ kyar mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo. Ho\ng êbeh 5 êbâo ]ô mnuih [uôn sang mơ\ng 12 djuê ana ayo\ng adei hd^p mb^t hrăm hlăm klei bi hgu\m mguôp, sa ai tiê mjing sa klei hd^p mrâo, lehana\n ba leh kơ yan mnga trei mđao kơ kr^ng lăn h[uê ênuk anei.

                                                Y-Khem pô ]ih hlo\ng răk.