VOV4.Êđê - Hla\k êjai nga\n pra\k knu\k kna yua kơ hdra\ brua\ kriê dla\ng, ra\ng mgang dliê adôk [ia\ mơh, sna\n hdra\ t^ng tla pra\k kơ  brua\ ra\ng mgang dliê đru leh kơ du\m anôk brua\, pô dliê ti ]ar Kontum lo\ mâo phu\n pra\k  mbo\ yuôm bha\n ]ia\ng ra\ng mgang leh ana\n mđ^ kyar dliê ja\k h^n. Du\m klei hma\i ja\k mơ\ng hdra\ mtru\n anei ti Wa\l dliê kmrơ\ng mkuôm Ngọc Linh jing sa klei bi  tôhmô.

Alu\ wa\l kriê pioh dliê knu\k kna mkuôm Ngọc Linh, ti kdriêk Đăk Glei, ]ar Kontum mâo ênha\ êbeh 36 êbâo 700 ha, jih jang ênha\ dliê anei mâo leh hdră êlan knu\k kna t^ng tla hlăm brua\ răng mgang. Mâo ênoh t^ng êbeh 5 êklai prăk grăm thu\n, êpul êya brua\ mkăp prăk pioh kơ klei răng mgang dliê, răng mgang klei pui [ơ\ng dliê, răng mgang jih jang mnơ\ng dhơ\ng hd^p, lehana\n amâo mâo jưh knang đei kơ prăk kăk mơ\ng knu\k kna ôh. Đinh Ngọc Thanh, Khua kia\ kriê Êpul brua\ răng mgang dliê Ngọc Linh brei thâo:“ Prăk bi liê kơ brua\ anei grăp thu\n, êpul êya mko\ mjing leh hdră ma\ brua\ pioh răng mgang dliê, yua tal êlâo kơ du\m brua\ mjê] jing păn jao răng mgang dliê kơ mnuih [uôn sang, kơ yang [uôn, kơ êpul brua\ ktuê knhal ]uê kmrơ\ng, lehana\n mâo klei kuôl ka\ ho\ng êpul thơ\ng kơ brua\ răng mgang dliê, duh kơ du\m brua\ răng mgang klei pui [ơ\ng, lehana\n hâo hưn mtô mblang hdră bhiăn knu\k kna truh ho\ng alu\ wa\l mnuih [uôn sang dôk”.

Kyua mâo prăk kơ brua\ răng mgang dliê, mơ\ng thu\n 2012 truh kơ ara\ anei Dhar brua\ kia\ kriê klei răng mgang dliê knu\k kna mkuôm Ngọc Linh mâo prăk pioh lo\ bi kjăp êpul răng mgang, blei mprăp kdrăp ngă brua\ pioh kơ brua\ răng mgang dliê. Êpul êya mâo leh klei kuôl ka\ mnuih ngă brua\ hluê yan truh 35 ]ô, ho\ng ênoh [ơk kah knar  3 êklăk 500 êbâo prăk/mlan/]ô mnuih, mko\ mjing mrâo sa anôk kia\ răng dliê, mkra 30km êlan hiu suang êwa\ng hla\m dliê, 3 boh pưk răng kơ pui arôk, 4 b^t mdha ]ih gha\ răng kơ klei pui [ơ\ng dliê; pơ\ng mkra 1000 b^t mdha\ mta dhar ]ih rup gha bi rai dliê, kăm ]uh dliê hla\m alu\ wa\l ênưih mâo klei pui [ơ\ng, mkra mjing truh 300 gơ\ng knăl kơ kdriêl mbha gưl hlăm kmrơ\ng mkuôm…

}ia\ng kơ mnuih [uôn sang hd^p sia\ suôr h^n ho\ng dliê, khăp kơ dliê, mâo brua\ đua klam răng mgang dliê. Dhar brua\ kia\ kriê dliê knu\k kna mkuôm Ngọc Linh păn jao leh êbeh 22 êbâo ha dliê kơ du\m êtuh go\ êsei mnuih [uôn sang, 4 êpul êya yang [uôn, lehana\n 9 êpul brua\ t^ng ho\ng ênoh 400 êbâo prăk/ha/thu\n. Klei năng mơak jing mnuih [uôn sang mâo klei thâo săng s^t kơ brua\ răng mgang dliê. A Đa\p, ti sa\ Đăk Man, kdriêk Đăk Glei brei thâo:“ Mnuih [uôn sang răng mgang dliê, jing amâo lo\ koh druôm kyâo dliê ôh. Mnuih [uôn sang răng amâo lo\ brei mnuih mu\t hla\m kmrơ\ng ôh. Tơdah hmao [uh mâo mnuih mu\t hla\m kmrơ\ng snăn nao hưn mtam ho\ng anôk gang răng, ho\ng sang sa\. Hlăm [uôn êpul răng mgang mâo 5 ]ô sa êpul, hla\m grăp mlan hiu suang êwa\ng hlăm brô 5 blư\. Hlăk êlâo ka mko\ mjing ôh êpul, snăn lu snăk mnuih bi `u\ kma hlăm kmrơ\ng. Leh mko\ mjing êpul snăn amâo lo\ mâo mnuih jho\ng mu\t hla\m kmrơ\ng ôh. Dliê đ^ jing jăk siam h^n leh”.

Kyua ngă jăk klei t^ng tla brua\ răng mgang dliê, snăn brua\ răng mgang dliê hlăm dliê knu\k kna mkuôm Ngọc Linh mâo leh klei tu\ dưn năng mơak. Hlăm ana\n êdeh êdi jing êpul êya dưi răng kriê adôk hrông djưt ênha\ dliê mâo phăn jao, lo\ mđ^ hnơ\ng dliê luôm truh 98%, mjing kơ klei hd^p mda dliê kmrơ\ng h’^t, djăp mta mnơ\ng dhơ\ng hd^p đ^ lar, ]a\t jing, klei bi rai dliê, ks^ng mia\ lăn dliê ngă pưk hma, klei tle\ ua\ druôm kyâo dliê hro\ mơh… Thái Kim Nhật khua kia\ kriê anôk brua\ răng mgang dliê Đak Man, mơ\ng Dhar brua\ răng mgang dliê knu\k kna mkuôm Ngọc Linh brei thâo: Hdră êlan t^ng tla kơ brua\ dliê hmăi leh jăk ho\ng klei hd^p mda, lehana\n klei thâo săng mơ\ng mnuih [uôn sang alu\ wa\l ho\ng dliê:“ Boh nik leh tu\ ma\ phăn jao brua\ răng mgang dliê, du\m boh thôn, [uôn mko\ mjing mtam klei bhiăn kơ pô, lehana\n ba kơ êpul kia\ kriê ksiêm dlăng bi kla\. Hlăm klei bhiăn ana\n tal êlâo jing kơ klei dưi hiu suang êwa\ng, hgu\m ho\ng du\m anôk gak răng dliê. Tal dua, đu\ bi kmhal hlei go\ êsei ngă soh ho\ng klei bhiăn leh mko\ mjing. Anei jing hdră êlan đru mnuih [uôn sang mđ^ kyar klei hd^p. Ênoh prăk mâo mnuih [uôn sang ba yua jing kơ brua\ êđai mjeh, mnơ\ng rông mnơ\ng pla, mse\ si êđai kphê, ana kđu], lehana\n bi liê kơ brua\ duh mkra pla mjing”.

}ia\ng mđ^ h^n klei tu\ dưn hdră êlan t^ng tla kơ brua\ dliê, hlăm wưng kơ ana\p Dhar brua\ kia\ kriê klei răng mgang dliê knu\k kna mkuôm Ngọc Linh bi kla\ leh lo\ dơ\ng hyua\ kjăp h^n brua\ hâo hưn kơ hdră êlan brua\ dliê ho\ng mnuih [uôn sang hlăm alu\ wa\l, ksiêm mka jih jang ênha\ dliê ana\p le\ hla\m klei bi ks^ng mia\, kơ alu\ wa\l giăm ho\ng anôk mnuih [uôn sang hd^p, pưk hma, po\k mlar brua\ phăn jao răng mgang dliê kơ yang [uôn, kơ êpul brua\ ti du\m sa\ dôk hla\m wa\l êngao kmrơ\ng, lehana\n mđ^ gưl păn jao răng mgang dliê truh 5 thu\n ]ia\ng kơ mnuih tu\ ma\ phăn jao ana\n hơ^t ai tiê ngă brua\, sia\ suôr ho\ng dliê, mko\ mjing djăp brua\ pioh kơ klei răng mgang dliê, blei mprăp kdrăp ma\ brua\ pioh kơ brua\ răng mgang dliê kjăp h^n, mđ^ h^n klei hiu suang kih mdoh, lehana\n bi kmhal hlei phung bi rai dliê.

                                                             H’Nga pô ]ih hlo\ng răk