Plei Peng Siel, sa\ Dak Pet, kdriêk Dak Glei mâo 180 go\ êsei mâp phăn jao răng mgang dliê hrông êbeh 140ha. Thu\n 2016 leh êgao, Plei Peng Siel mâo tu\ ma\ êbeh 40 êklăk prăk t^ng tla mơ\ng brua\ răng mgang dliê. A Theo, klam ngă brua\ t^ng mka\ ênoh prăk răng mgang dliê kơ [uôn brei thâo, ênoh prăk anei mâo [uôn ba yua djo\ hdră, ana\n jing t^ng tla kơ êpul hiu gak răng dliê. Ênoh adôk mâo mbha bi knar kơ jih jang mnuih hlăm [uôn:

“T^ng tla kơ mnuih nao bi gak răng dliê, snăn pô tla bi djo\, amâo mâo dưi duah bi liê plia\ plia ôh. Jih boh [uôn mâo 180 go\ êsei ma\ ênoh prăk anei mbha kơ grăp ]ô mâo 46 êbâo prăk. Amâo mâo ôh go\ êsei [ia\ h^n jing bi knar sơăi”.

Mâo phăn jao răng mgang êbeh 160 ha dliê, Plei Đông Nay, sa\ Đăk Man, kdriêk Đăk Glei ăt ba yua prăk prăk t^ng tla kơ klei răng mgang dliê djo\ mse\ snăn mơh. A Tiên, sa ]ô mnuih hlăm [uôn brei thâo:

“{uôn kah kơ êpul răng mgang hiu suang êwa\ng hla\m sa hruê 180 êbâo prăk. Hlăm [uôn bi mbha hluê mnuih. Mnuih [uôn sang bi mbha pioh blei braih mkue#. Sa ]ô 50 êbâo prăk. Mmông nao ma\ prăk dah lu mơ\ng 100 êbâo truh 200 êbâo prăk. Mơ\ng prăk ana\n lo\ pioh mjing keh hlăm [uôn duh kơ brua\ mkra măi mo\k, đ^ng mđoh êa”.

Sa klei s^t brei [uh ana\n jing kah mơ\ng prăk t^ng tla brua\ răng mgang dliê, mnuih [uôn sang lehana\n êpul êya bi răng mgang jăk h^n dliê. Thẩm Bá Tòng, pô ngă brua\ dliê kyâo sa\ Đăk Pet, kdriêk Đăk Glei, brei thâo:

“Mơ\ng anôk brua\ dliê kyâo t^ng tla ba yua prăk anei djo\ hdră kơ klei hiu suang, răng mgang dliê phăn jao. Hiu suang dlăng, răng mgang, lehana\n mko\ mjing klei bi k[^n. Mơ\ng leh mâo prăk anei, snăn brua\ răng mgang dliê mâo ngă jăk h^n, lehana\n mnuih răng mgang dliê [uh mơak h^n mơh. Leh mâo prăk anei, klei hâo hưn mtô mblang ăt jê` h^n mơh, ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang hyua\ kjăp h^n brua\ răng mgang dliê”.

Truh kơ ara\ anei, ]ar Kontum, jih jang du\m go\ êsei, mnuih êpul go\ êsei, yang [uôn mâo jao phăn brua\ răng mgang dliê jing truh 175 êpul êya, 160 êpul go\ êsei, lehana\n êbeh 5 êbâo go\ êsei. Ênoh ênha\ dliê mâo răng mgang jing giăm 154 êbâo ha. Hnơ\ng hrui w^t kah knar grăp ]ô mnuih tu\ ma\ phăn jao jing 5 êklăk prăk, êpul yang [uôn hlăm brô 88 êklăk prăk, êpul go\ êsei hlăm brô 37 êklăk prăk.

Kha\dah yua leh prăk t^ng tla kơ brua\ gak răng dliê djo\ hdră, [ia\dah [uh mnuih [uôn sang lehana\n yang [uôn kno\ng mrâo mil ti klei ba yua prăk anei lo\ w^t duh kơ brua\ răng mgang dliê, lehana\n bi liê ma\ [ia\ kơ brua\ ]ia\ng đu]. Êjai ana\n klei hd^p mda mnuih [uôn sang ]ia\ng dưi hd^p ho\ng dliê, sia\ suôr h^n ho\ng dliê, lehana\n knư\ hruê knư\ răng mgang dliê jăk h^n, snăn klei anei ăt adôk tui duah bi lu h^n ngăn prăk kơ brua\ t^ng tla, ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang mâo tu\ ma\ grăp thu\n pioh mđ^ kyar klei hd^p mda, bi hro\ klei dleh dlan.

Hồ Thanh Hoàng, Khua kia\ kriê keh răng mgang lehana\n mđ^ kyar dliê ]ar Kontum, brei thâo:

“Keh răng mgang lehana\n mđ^ kyar dliê ]ar Kontum mâo leh hdră ktrâo ata\t mnuih [uôn sang ba yua prăk ana\n ho\ng klei tu\ dưn, djo\ ho\ng mta k`ăm ]ia\ng mđ^ kyar klei hd^p mda.

Mse\ si: Srăng mko\ mjing klei bi k[^n hluê hdră mâo jih jang mnuih [uôn sang hlăm sa\, wa\l krah, k`ăm ]ia\ng ktrâo ata\t jih jang mnuih hla\m [uôn sang, mko\ mjing êpul kia\ kriê brua\ ba yua prăk t^ng tla kơ klei răng mgang dliê kơ yang [uôn, thâo mko\ mjing hdră ba yua, ]ih pioh hra\ mơar, kia\ kriê ngăn prăk mơ\ng brua\ t^ng tla klei răng mgang dliê kơ [uôn.

Hdră ba yua prăk kreh [uh mâo 3 mta k`ăm: Bi liê kơ brua\ răng mgang dliê, hiu suang êwa\ng hlăm dliê, blei mprăp kdrăp ma\ brua\, t^ng tla hruê ai ma\ brua\, pla dliê, răng mgang klei pui [ơ\ng dliê. Bi liê kơ jih jang brua\ kluôm hlăm yang [uôn mse\ si mkra w^t sang roong, kah sa kdrê] kơ keh đru mtru\t mjhar hriăm hra\ mơar, kah sa ênoh kơ brua\ răng mkăp. Bi liê pioh kơ hdơ\ng găp bi ]an pioh duah [ơ\ng, ksiêm dlăng [^ng hgu\m brei ]an k`ăm mđ^ kyar brua\ knua\.

Tui hluê mdê bi anôk mnuih [uôn sang dôk bi brei ]an ho\ng mng hdjul, amâodah tui si mnga mơ\ng knơ\ng pra\k. Ênoh dưi bi ]an hluê ho\ng hnơ\ng ]ia\ng, tui hluê klei dưi mơ\ng grăp go\ êsei ana\p amra dưi tla w^t, k`ăm mâo nanao ênoh prăk pioh kơ hdơ\ng găp bi ]an pioh mđ^ kyar klei hd^p.

Tơdah jih jang yang [uôn mâo tu\ ma\ klei phăn jao brua\ răng mgang dliê, ba yua prăk t^ng tla kơ brua\ răng mgang dliê mâo klei tu\ dưn snăn asei mlei digơ\ pô srăng thâo săng kơ klei yuôm bhăn ngăn do\ mơ\ng dliê ho\ng klei hd^p mda pô, mơ\ng ana\n srăng mâo klei bi mlih klei m^n lehana\n brua\ ngă, thâo bi răng mgang dliê”.

                                                                                    Y-Khem pô ]ih hlo\ng răk