VOV4.Êđê - Ho\ng brua\ mđ^ h^n ai ktang mơ\ng
klei bi sa ai mơ\ng brua\ sang ]ư\ êa lehana\n mnuih [uôn sang, kdriêk
Thôn 1 B, hlăm sa\ Hoà Tiến, ara\ anei bi mlih mdê leh mka\ ho\ng êlâo, êlâo mâo mkra ho\ng betong leh sơăi. Ngô Thái Duy, jing mnuih ]o\ng ruh he\ mnư\ sang, lehana\n mguôp truh 5 êklăk 200 êbâo prăk pioh mkra êlan hưn la]: “Mkra êlan anei kơ mnuih [uôn sang yơh pioh êrô, thâo săng kơ klei anei jih jang hmei bi krăp mguôp prăk, hruê ai ma\ brua\, ]o\ng bi ruh he\ mnư\, pioh dăng êlan bi kpa\, bi siam”. ]ia\ng dưi mâo klei sa ai hlăm mnuih [uôn sang, snăn êpul kia\ kriê thôn 1B mko\ mjing klei bi k[^n mnuih [uôn sang, bi trông ]hai kơ ênoh bi mguôp, mkra hdră ma\ brua\, lehana\n bi ma\ brua\. Hluê ana\n, t^ng hlăm 1m êlan, grăp go\ êsei bi mguôp 200 êbâo prăk lehana\n ]o\ng bi ruh he\ mnư\ pô pioh po\k pro\ng h^n êlan. Êlan tăp leh mkra snăn êpul kia\ kriê hlo\ng jao kơ go\ sang ana\p êlan ana\n hlo\ng kia\ kia\ kriê. Snăn kno\ng hlăm sa wưng bhiâo, 360 go\ êsei hlăm thôn mâo bi mguôp leh 634 êklăk prăk, mb^t ho\ng prăk mơ\ng knu\k kna đru, lehana\n prăk mơ\ng knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa kdriêk mguôp ]ia\ng bi leh 4 b^t êlan ho\ng boh kbưi truh giăm 3km.Trần Ngọc Phú, Khua brua\ Đảng, Khua Dhar brua\ kia\ kriê klei ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo sa\ Hoà Tiến brei thâo: “Ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo jing hdră êlan pro\ng mơ\ng Đảng, Knu\k kna lehana\n ]ia\ng bi mâo sa ênoh prăk pro\ng. Kyuana\n, êngao kơ prăk mơ\ng Gưl dlông, mơ\ng ]ar, kdriêk snăn klei mnuih [uôn sang bi mguôp jing yuôm bhăn êdi. Thâo săng kơ klei anei, gưl brua\ Đảng, brua\ sang ]ư\ êa mđ^ h^n brua\ hâo hưn mtô bi hriăm ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang thâo kla\ kơ mta k`ăm, lehana\n klei tu\ dưn mơ\ng brua\ knua\, mơ\ng năn jih ai tiê bi sa ai ngă brua\. Grăp thôn mâo sơăi klei bhiăn mkra êlan klông, jih jang mnuih hlăm êpul mtru\t mjhar jing mnuih hlăm thôn ]ia\ng păn kjăp klei ngă phu\n mơ\ng mnuih [uôn sang. Lehana\n brua\ Đảng, Knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa sa\ ăt hriăm, ma\ klei hriăm, hdră ma\ brua\ mơ\ng alu\ wa\l mkăn, mơ\ng năn brua\ knua\ ngă ho\ng klei tu\ dưn”.
Ho\ng
klei ma\ brua\ mse\ snăn, 4 thu\n leh ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo mơ\ng
thu\n 2011 – 2014, kdriêk krông Pa] mâo mkra leh êlan betong truh 140km êlan
phu\n krah thôn, mkra mđ^ 74km mgăn hlăm thôn, mkra 34km betong êlan nao hlăm
lo\ hma mkra 19 boh kban, [a\ng bi kơ êlan mnuih [uôn sang êrô, bi kjăp lo\
mkra w^t lu mnuôr mbông êa, knơ\ng kdơ\ng êa.
Mb^t
ho\ng ana\n, brua\ sang ]ư\ êa lehana\n mnuih [uôn sang hlăm kdriêk ăt mkra w^t
êlan klei pui kmla\, sang hra\ mơar, sang k[^n [uôn, sang mnia, [a\ng jang,
mkra w^t wa\l hd^p mda…đru bi leh hdră ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo.
Mb^t
ho\ng brua\ bi mguôp kơ brua\ ru\ mdơ\ng, mb^t ho\ng klei g^t gai, ktrâo ata\t
mơ\ng kdriêk, lehana\n djăp dhar brua\ djo\ tuôm, mnuih [uôn ktưn h^n hlăm
brua\ duh mkra, mđ^ hnơ\ng hrui w^t. Êlâo dih go\ sang Y-Thơm Niê ti [uôn Jung
2, sa\ Êa Yông, kno\ng pla hjăn kphê, snăn klei hd^p mda dleh dlan, leh kơ năn
`u pla plua\ 210 phu\n ana boh sầu riêng djuê asa\r pê hlăm 12ha mkrah war kphê
`u. Truh ara\ anei mâo pe\ 39 tôn boh /thu\n, mâo ba w^t prăk mnga truh 500 êklăk
prăk/thu\n. Mơ\ng năn `u lo\ blei mâo 5 sao lăn lo\ pla kphê lehana\n plua\ 60
phu\n ana boh sầu riêng mơh, blei êdeh wia\ mdiê pioh hiu wia\ mưn, ăt mâo ba w^t
hlăm brô 150 êklăk prăk/thu\n. Y-Ngăk Niê, K’ia\ng khua Êpul hgu\m phung ngă
lo\ hma sa\ la] “Brua\ pla plua\ ana boh sầu riêng hlăm đang kphê, kla\ s^t mâo
ba w^t leh klei tu\ dưn. Truh kơ ara\ anei, 40% ênoh go\ êsei hlăm sa\ mâo leh
klei đ^ kyar kyua ma\ brua\ mse\ snăn, ênoh go\ êsei [un kno\ng adôk ma\ 112
go\ êsei. Ara\ anei lu go\ êsei lo\ pla djuê boh [ơr boot hlăm war kphê, ana\p
srăng ba w^t lu klei tu\ dưn jăk”.
Trần
Quốc Vĩnh, K’ia\ng khua knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa kdriêk, jing k’ia\ng khua g^t
gai brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo kdriêk Krông Pa] la]: “Ru\ mdơ\ng
kr^ng [uôn sang mrâo amâo mâo djo\ kno\ng halưm brua\ mkra êlan klông, [ia\dah
klei yuôm bhăn thâo bi mlih hdră mnuih [uôn sang duah [ơ\ng, ]ia\ng mđ^ kyar
klei hd^p mda. Kyuana\n, ]ia\ng kơ brua\ knua\ ma\ mâo klei tu\ dưn, mơ\ng ako\
mtam, brua\ Đảng kdriêk, Knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa kdriêk krông Pa] g^t gai sia\
suôr dơ\ng mơ\ng brua\ mko\ mjing, truh kơ brua\ bi kjăp djăp êpul êya, hlo\ng
kơ klei iêu jak, mtô bi hriăm, mđ^ klei thâo săng knua\ duh lehana\n hlăm mnuih
[uôn sang. Pioh mkra brua\ nah gu\ ăt bi mâo mơ\ng 5 – 6 êklai prăk grăp thu\n
kdriêk mâo hdră đru simăng kơ alu\ wa\l, mb^t ho\ng prăk mnuih [uôn sang bi mguôp
bi mkra êlan klông. Hlăm klei duah [ơ\ng kdriêk mâo hdră brei mnuih [uôn sang
bi mlih mnơ\ng pla mnơ\ng rông, jao kơ Dhar brua\ lo\ hma mtô mblang mtô bi hriăm
kơ mnuih [uôn sang hdră ma\ brua\. Lehana\n mđ^ ai du\m go\ êsei lông ngă klei
bi hmô ba yua hdră ma\ brua\ mrâo mrang. Ho\ng klei găl jing kdriêk Krông Pa] mâo
ênha\ kphê pro\ng h^n hlăm ]ar Daklak, giăm 18 êbâo ha, ho\ng boh mnga mâo hlăm
brô 40 êbâo tôn/thu\n, Dhar brua\ lo\ hma, djăp dhar brua\ djo\ tuôm mđing đru
mnuih [uôn sang ru\ kphê leh khua, lehana\n pla plua\ ana boh hla\m đang kphê,
mđ^ kyar đang kphê ho\ng klei kjăp. Mơ\ng năn mâo mko\ mjing leh kr^ng thơ\ng kơ
brua\ pla mjing snei: Kphê, mdiê, ana boh kroh, rông mnơ\ng…dưi ba w^t leh ngăn
prăk lu, mđ^ kyar klei hd^p mda hlăm mnuih [uôn sang”.
Truh
kơ ara\ anei, kdriêk krông Pa], ]ar Daklak mâo leh 2 sa\ djăp ênu\m 19 ênoh k]ah
ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, 1 boh sa\ djăp 14 ênoh ]ua\n, 2 boh sa\ djăp
13 ênoh ]ua\n, 1 boh sa\ djăp 11 ênoh ]ua\n, du\m adôk djăp mơ\ng 4 – 8 ênoh ]ua\n.
Kdriêk k]ah truh jih thu\n 2020 lo\ mâo thiăm 5 sa\ bi leh hdră brua\ ru\ mdơ\ng
kr^ng [uôn sang mrâo. }ia\ng dưi bi leh jih ênoh ]ua\n anei, êngao kơ klei sa
ai mơ\ng brua\ sang ]ư\ êa, lehana\n mnuih [uôn sang, ]ia\ng snăk mâo klei mđing
mơ\ng ]ar, lehana\n mơ\ng du\m dhar brua\ djo\ tuôm.
Y-Khem
Niê pô ]ih mkra.
Viết bình luận