VOV4.Êđê - Kdriêk Mang Yang, ]ar Gia Lai jing kdriêk [un, mâo 12 sa\, wa\l krah, hla\m ana\n mâo 4 sa\ dleh dlan êdimi, ho\ng êbeh 60% ênoh mnuih jing mnuih [uôn sang djuê ana [ia\, leh 5 thu\n hluê nga\ hdra\ brua\ k`a\m ala ]ar mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, kdriêk mâo duh bi liê kơ du\m sa\ êbeh 486 êklai pra\k, hla\m ana\n phu\n pra\k mka\p mơ\ng hdra\ brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo mâo êbeh 21 êklai pra\k, mnuih [uôn sang đru mguôp mâo êbeh 6 êklai pra\k… Klei duh bi liê pro\ng anei mb^t ho\ng klei sa ai, bi hgu\m mơ\ng mnuih [uôn sang lo\ mđ^ mjing leh ai ktưn đ^ kơ du\m sa\, [rư\ [rư\ nga\ bi mlih [o# mta mrâo mơ\ng kluôm kdriêk. 

Să Đak Djrăng jing să êdah kdlưn h^n kơ bruă mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo ti kdriêk Mang Yang. Mơ\ng 1 să [un, bruă nah gu\ adôk êdu k[ah, êlan klông êrô êbat dleh dlan, leh 5 thu\n hluê ngă hdră bruă, să Đak Djrăng mâo leh klei bi mlih jing leh 1 să kr^ng [uôn sang mrâo siam ê[a\t, doh jăk. 7 hlăm ênoh 9 boh [uôn dưi tu\ yap jing [uôn dhar kreh, klei hd^p mda, ai tiê klei m^n, mnơ\ng dhơ\ng mơ\ng mnuih [uôn sang [rư\ hruê [rư\ đ^ kyar. Êdah klă mâo [uôn dhar kreh [uôn Brêp, êbeh 60 go\ êsei mnuih [uôn sang Bahnar hlăm [uôn mâo sang simăng, êdeh kai, êdeh kang, êdeh p’phu\t, mâo pui kmlă yua mtrang mnga]… leh ana\n jih jang go\ êsei mnuih [uôn sang mâo pla s’a^ kphê, tiêu, go\ êsei pla [ia\ êdi ăt mâo 5 sào, go\ êsei pla lu mâo 2-3 ha.

                          Êlan [ê tông mrâo ngă mkra hlăm lăn mnuih [uôn sang myơr ti [uôn Đe Hrak.

            Bi ti [uôn Đe Hrak – [uôn dleh dlan h^n mơ\ng să ara\ anei ăt hlăk kpưn đ^ ktang kjăp. Pui kmlă – êlan klông – sang hră ăt dưi duh bi liê ngă mkra siam, mjing tur knơ\ng kơ mnuih [uôn sang mđ^ kyar bruă duh mkra, msir klei ư\ êpa mhro\ klei [un knap. {uh klă [uôn sang [rư\ hruê [rư\ mlih mrâo, trei mđao, mduôn [uôn Hon, 80 thu\n hơ\k m’ak êdi lac\: Băng.

            “ {uôn hmei êlâo dih dleh knap êdi, ara\ anei dul [ia\ leh. Pui kmlă yua mtrang mnga] mâo leh, êlan [ê tông mâo leh, bruă duh mkra [rư\ hruê [rư\ mâo boh tu\ dưn. Du\m go\ êsei [un mâo Knu\k kna mđing dlăng đru brei, mbha êmô, đru brei braih… {uôn Đe Hak anei jing [uôn dleh knap h^n, êlâo dih jing [uôn [un điêt, ara\ anei hlăk kpưn đ^ jăk êdi. Mnuih [uôn sang hlăm [uôn thâo bi hgu\m mguôp, hdơr knga êdi kơ Đảng, Knu\k kna lu êdi”.

            Bi mklă ]ia\ng mđ^ kyar pral leh ana\n h’^t kjăp, êlâo h^n bi ngă rue# leh mta bruă nah gu\, hlăm 5 thu\n êgao, kdriêk Mang Yang duh bi liê ktang leh ana\n mâo du\m hdră m^n mjing hlăm klei mko\ mkra mta bruă nah gu\ kr^ng [uôn sang. Ho\ng hdră bruă “ Knu\k kna leh ana\n mnuih [uôn sangảha\m mb^t ngă”, kdriêk ngă mkra leh ana\n ba yua 62 km êlan mlir să, 125 km êlan mlir [uôn, giăm 7km êlan nao kơ wa\l nga\ lo\ hma…… Mb^t ho\ng ana\n lo\ duh bi liê ru\ mdơ\ng 8 boh sang hră, 70 boh adu\ hriăm mrâo, 34 boh sang tlô kơ êpul êya [uôn sang… mta bruă nah gu\ dưi mkra mđ^ leh ana\n ngă rue# ênu\m.

Ti du\m boh [uôn Bông, [uôn Kon Brung, să Ayun; [uôn Đak Trôk, să Đak Jă, [uôn Groi, [uôn Chưp mơ\ng să Lơ Pang… bruă tuh [ê tông êlan kr^ng [uôn sang jing leh hdră bruă bi lông ktưn hlăm djăp [uôn. Mnuih [uôn sang ti anei ]o\ng pô koh druôm du\m êtuh phu\n kphê, gơ\ng tiêu, myơr du\m êbâo mét carê lăn ]ia\ng po\k pro\ng êlan, ru\ mdơ\ng sang dhar kreh êpul êya [uôn sang… Kyua ana\n, du\m kdrê] êlan ngă ho\ng [ê tông mrâo nga\ mkra [rư\ [rư\ bi hrô kơ du\m kdrê] êlan lăn hrah tơ  adiê mđiă [hu\l, tơ hjan ]ho\, êbhơr kdlu\t kdla\t ti du\m boh [uôn.

            {o# mta [uôn sang bi mlih mrâo, êlan klông pro\ng siam, klei êrô êbat, bruă duh mkra găl êlưih, anăn mnuih [uôn sang ư ai, hơ\k m’ak êdi. Alin, 62 thu\n ti [uôn Kon Brung la]: Băng.

            “ Đảng, Knu\k kna mâo hdră mtru\n djo\ ai tiê mnuih [uôn sang, mnuih [uôn sang ư ai êdi. Hla\k ngă mkra êlan kr^ng [uôn sang mrâo Knu\k kna đru mnơ\ng ngă mkra, mse\ si simăng, mnuih [uôn sang mguôp ai ngă bruă. Mâo êlan ngă ho\ng [ê tông doh siam mnuih [uôn sang hơ\k m’ak, la] jăk kơ Knu\k kna”.

            Awa Ưn, mnuih [uôn sang ti [uôn Bông – [uôn mâo 15 go\ êsei mnuih [uôn sang ba myơr lăn ngă mkra êlan, hrăm mb^t hgu\m kngan hluê ngă hdră bruă mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo bi mklă s’nei:

            “ Êlan [ê tông siam doh jing klei ]ang hmang mơ\ng mnuih [uôn sang hmei. Kyua ana\n, s^t Knu\k kna iêu la] nga\ mkra êlan, mnuih [uôn sang jih ai tiê hluê ngă. Jih jang mnuih [uôn sang đru mguôp ai ngă bruă leh ana\n koh druôm mnơ\ng pla ]ia\ng mă lăn ngă mkra êlan [ê tông”.

            Hluê ngă hdra\ k`ăm bruă duh mkra, mđ^ hnư hrui w^t kơ mnuih [uôn sang wưng thu\n 2011 – 2015, kdriêk Mang Yang po\k leh 78 boh adu\ hriăm bruă, đru brei du\m pluh ton mjeh mdiê, ktơr, hbâo pruê, du\m êtuh êbâo êđai kphê, ana bời lời, tiêu, mbha 172 drei êmô ana mđai kơ du\m go\ êsei [un… mb^t ana\n mko\ mjing du\m êtuh gru hmô rông mnơ\ng, duh mkra hluê hdră pla mjing mnơ\ng ba ]h^ mnia.

                                             Mnuih [uôn sang g^r ktưn ngă mkra êlan kr^ng [uôn sang.

            Klei duh bi liê phu\n mơ\ng hdră bruă mtru\t mjhar mđ^ kyar bruă duh mkra – yang [uôn ti alu\ wa\l. Hlăm 5 thu\n êgao, grăp thu\n hnơ\ng đ^ kyar bruă duh mkra mơ\ng kdriêk truh êbeh 18%, hnư hrui w^t yap mdu\m kơ 1 ]ô mnuih thu\n 2014 mâo êbeh 19 êklăk prăk kơ 1 ]ô mnuih hla\m 1 thu\n, đ^ 2,37 bliư\ mkă ho\ng thu\n 2010, ênoh go\ êsei [un grăp thu\n tru\n mơ\ng 4% kơ dlông. Hluê si t^ng knhal jih thu\n 2015, ênoh go\ êsei [un adôk êbeh 15%...

            Phạm Ngọc Cư, K’iăng khua Anôk bruă g^t gai hdră bruă k`ăm ala ]ar kơ bruă mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, Khua adu\ bruă Lo\ hma leh ana\n Mđ^ kyar kr^ng [uôn sang kdriêk Mang Yang, ]ar Gia Lai bi mklă:

            “ Tơdah mkă ho\ng ako\ thu\n 2011, s’năn kdriêk Mang Yang păt dah ka mâo ôh să ngă leh ôh 1 hnơ\ng ]ua\n kơ bruă mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo. {ia\, truh kơ ara\ anei, mâo să ngă lu êdi truh13 hnơ\ng ]ua\n, să [ia\ êdi mâo 5 hnơ\ng ]ua\n. S’năn grăp thu\n ho\ng du\m să dleh dlan g^r kpưn đ^ ngă mâo 1 hnơ\ng ]ua\n, bi du\m să mkăn ngă mâo mơ\ng 2 truh kơ 3 hnơ\ng ]ua\n”.

                                                 H’Nga pô ]ih mkra.