VOV4.Êđê - H`ơt mduôn [uôn Plei Piơm, wa\l krah Đăk Đoa, ]ar Gialai, thu\n anei êbeh leh 80 thu\n, jing mnuih hur har lehana\n mbrua\ hlăm brua\ bi grăng klei mnuih [uôn sang mâo klei amâo mâo thâo bi djo\, du\m pluh thu\n ho\ng anei leh. Ho\ng klei thâo blu\ mtô, mghaih msir ênuah kpa\ hlăm djăp mta klei, ho\ng klei pral lehana\n jăk djăp mta ra klei hâo hưn mtru\t mjhar mnuih [uôn sang, lehana\n thâo blu\ lu klei mnuih djuê ana mkăn ti Lăn Dap Kngư, mduôn [uôn hing ang anei mâo đru mguôp leh lu hlăm klei ksul mbu\ klei bi hgu\m mguôp jih jang djăp djuê ana, lehana\n mâo nanao klei mnuih [uôn sang đăo knang, lehana\n mpu\.

Hlăm du\m pluh thu\n mâo klei mnuih [uôn sang đăo knang lehana\n ruah `u jing mduôn kơ [uôn, H`ơt ti Plei Piơm, wa\ krah Đăk Doa, nao mghaih msir bi mgrăng leh lu klei amâo mâo thâo bi djo\ hlăm [uôn, dơ\ng mơ\ng klei bi mneh msao hlăm găp djuê, truh kơ klei bi ks^ng mia\ lăn ala, hma pưk, truh kơ klei bi mdjiê mnuih kyua đing ksơ\k mtâo… mduôn ngă jih brua\ klam pô jing mnu\t ako\ êa hra\ ako\ [uôn.

 Boh nik mse\ ho\ng klei phung hđeh êdam mnuih Bahnar, lehana\n Jrai ti Plei Piơm, lehana\n Plei Thung Dôr, sa\ An Phú, [uôn pro\ng Pleiku, ]ar Gialai, kyua bi due# hdơ\ng găp truh kơ klei mdjiê mnuih hlăk thu\n 2009. Du\m hruê mphu\n mâo klei bi mdjiê mnuih ana\n, mâo dhar brua\ djo\ tuôm ksiêm ba phat kđi, mơ\ng năn klei bi roh plah wah hđeh êdam dua boh [uôn đ^ h^n êjai. Hu^ kơ dua nah lo\ dơ\ng bi ru\ ênua, hruê mlan `u mb^t ho\ng phung knua\ druh [uôn, phu\t [uôn yu\, truh [uôn ngo\ duah êlan dăp mkra he\ bi êđăp jih jang brua\.

Sua\i êmăn mse\ snăn, klei pah mưn kơ `u hlăm grăp blư\ bi grăng boh klei kno\ng du\m êtuh êbâo prăk, amâodah kno\ng “sa ]eh kpiê ka\ mnăm, ho\ng sa drei mnu\”, tăp năng kno\ng klei mnuih [uôn sang bi kdria pah mngan hơê] hmưi kơ `u! {ia\dah `u mâo ai tiê mơak kyua mâo ba klei êđăp ênang, klei thâo bi djo\, lehana\n klei bi hgu\m mguôp hla\m mnuih [uôn sang”. Mduôn [uôn H`ơt la]:

“Brua\ bi grăng hlăm [uôn sang amâo mâo ]oh ]ua\n klei pah mưn ôh. Klei kâo ]ia\ng êdi jing kha\ bi mnuih [uôn sang mâo klei thâo bi hgu\m mguôp, thâo bi đru hdơ\ng găp, amâo mâo klei bi kah ôh. Jih jang klei amâo mâo thâo bi djo\ điêt amâodah pro\ng hla\m [uôn sang mnuih Jrai, Bahnar, amâodah Sedang tơdah mnuih [uôn sang knang kơ kâo, kâo nao mghaih msir brei, amâo mâo djo\ kâo jing mnuih thâo kđi ôh, [ia\dah mnuih [uôn sang jưh knang kơ kâo, hriê duah kâo, snăn kâo g^r yơh [uôn je\ giăm he\ amâodah taih kbưi; Ti Măng Yang he\ amâodah ti Đức Cơ, mđia\ hjan kăn uê` rei, kâo nao bi mgrăng brei kơ mnuih [uôn sang jih”.

Hur har ho\ng ai tiê ]ia\ng bi hgu\m mguôp jih jang mnuih [uôn sang, kyuana\n leh tuôm ho\ng phung bi roh mơ\ng ta] êngao hriê mjhua, mtru\t m]hur ktu\ng ba, m]eh luar kơ knu\k kna, kơ Đảng, m]hur mnuih [uôn sang ngă klei bi ru\ng, k`ăm bi kah ana mbha djuê, snăn mduôn [uôn H`ơt amâo mâo ư ai ôh. Tơl [uôn Piơm ăt mâo leh mơh mnuih tuôm le\ hlăm mnê] ara\ng mplư, ngă klei bi ru\ng lu] klei bi hgu\m mguôp.

Ho\ng klei mưng leh sui thu\n êngu\m mlan hd^p mda, `u nao truh hlăm grăp boh sang hlak mblang, ktrâo la] brei ti klei djo\, ti klei soh, mta\ mtăn kơ mnuih [uôn sang đăm duah hmư\, lehana\n le\ hlăm klei mplư ôh, đăm ngă ôh brua\ soh ho\ng klei bhiăn knu\k kna. Lehana\n mtô mblang kơ mnuih [uôn sang thâo săng kơ hdră êlan mơ\ng Đảng, Knu\k kna. Mduôn [uôn H`ơt brei thâo:

“{uôn Piơm mâo lu djuê ana hd^p mb^t hrăm, mâo mnuih Bahnar, Jrai, lehana\n mnuih djuê lar…Hlăm năn mnuih [uôn sang hluê lu mta klei đăo mdê mdê, mse\ si Tin Lành, đăo khop, lehana\n mnuih amâo mâo đăo, ăt kyua mơ\ng klei anei mơh brei mâo klei thâo bi hgu\m mguôp, amâo mâo klei bi kah ana mbha djuê ôh. Êlâo dih phung bi roh, hriê ktu\ng ba mnuih [uôn sang tui hluê Ksor Kơk bi kdơ\ng ho\ng knu\k kna, ngă lu] klei êđăp ênang, kâo nao mta\ kơ mnuih [uôn sang, đăm duah hmư\ klei ara\ng mplư ôh, bi hgu\m mguôp be\ sa ai tiê tui hluê Đảng, Awa Hô mơ\ng năn mnuih [uôn sang gưt. Ara\ anei amâo lo\ mâo ôh mnuih le\ hlăm klei ara\ng mplư. Klei hd^p mnuih [uôn sang mâo leh klei bi mlih, jih [uôn grăp boh sang mâo leh êdeh p’phu\t, êkeh kai, mâo mdơ\ng leh sang doh siam”.

Kha\ thu\n leh nao kơ khua, ai dơ\ng awa\t, mduôn [uôn H`ơt amâo lo\ dưi hiu ôh mơ\ng du\m kdriêk Đăk Đoa, Mang Yang, truh kơ Đức Cơ mse\ ho\ng êlâo, [ia\dah `u ăt mâo klei m^n, lehana\n ]ang hmăng “Ya brua\ adôk dưi ngă srăng đru brua\ ana\n hlăm ai tiê uê` klam mơ\ng pô ho\ng mnuih [uôn sang” kyuadah `u ăt dưi truh grăp blư\ mâo mnuih [uôn sang băng. Ho\ng mnuih [uôn sang Đăk Đoa, mâo he\ sa ]ô mduôn jih ai tiê, mâo klei uê` klam, mâo klei thâo mbrua\ jing sa klei năng mơak êdi. }ưm dôk ti wa\l krah Đăk Đoa, kdriêk Đăk Đoa, ]ar Gialai, hưn ktưn la]:

“Mduôn [uôn H`ơt jing mnuih mbrua\ êdi! ~u thâo blu\ lu mta klei blu\, nao hlăm klei msir kđi, bi mgrăng boh klei kơ mnuih Jrai snăn `u blu\ klei Jrai, nao bi mgrăng kơ mnuih Bahnar `u blu\ klei Bahnar…Êlâo dih djăp mta ra brua\ điêt amâodah pro\ng hla\m [uôn sang, amâodah hlăm du\m boh [uôn mkăn mâo klei amâo mâo thâo bi djo\, snăn knang kơ `u sơăi nao msir brei. ~u thâo hlăm brua\ bi mgrăng, jih jang mnuih mpu\ kơ `u sơăi”. Ho\ng H`ơt, mduôn [uôn hing ang ti Plei Piơm, wa\l krah Đăk Đoa, kdriêk Đăk Đoa, ]ar Gialai brua\ [uh klei mnuih [uôn sang hd^p hlăm klei thâo bi hgu\m mguôp, mâo klei trei mđao jăk yâo, amâo mâo ngă brua\ soh ôh jing klei mơak pro\ng êdi. Đơ klei đru mguôp mơ\ng `u kơ klei bi hgu\m mguôp djuê ana, lehana\n brua\ bi grăng klei amâo mâo thâo bi djo\ mâo leh mơh brua\ sang ]ư\ êa alu\ wa\l ]ih pioh, lehana\n mđup lu klei pah mni, hra\ pah mni… H`ơt năng yơh jing ko\ ara\ng bâo hlâo ara\ng yap, jing leh mnu\t ako\ êa hra\ ako\ [uôn, jing anôk kơ mnuih [uôn sang djuê ana Bahnar, lehana\n Jrai hla\m alu\ wa\l jưh knang.

                                                Y-Khem pô ]ih mkra.