VOV4.Êđê - }ar trà Vinh mâo êbeh 30% ênoh mnuih jing mnuih [uôn sang djuê ana Khmer, hd^p lu hlăm kr^ng [uôn sang. Leh 4 thu\n ngă brua\ ala ]ar k`ăm ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, trà Vinh mâo leh 13/85 sa\ mâo tu\ yap bi leh ênu\m ênoh ]ua\n ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, dôk mrô sa dua hlăm kr^ng Dap mnai krông Cửu Long. Mâo he\ klei tu\ dưn anei, kyua Đảng bộ, lehana\n brua\ sang ]ư\ êa mâo hdra\ ma\ brua\ ho\ng klei mbrua\, lehana\n klei bi sa ai pro\ng hlăm mnuih [uôn sang, hlăm năn mâo mnuih [uôn sang djuê ana Khmer.

Êlâo dih êlan klông nao truh kơ [uôn Tăk Ho#, sa\ Ngọc Biên, kdriêk Trà Cú jing kno\ng sa klông điêt bo\ ho\ng klei kdlu\t kdla\t, snăn klei êrô êbat, klei du\ mdiăng mnơ\ng dhơ\ng bo\ ho\ng klei dleh dlan. Mâo êlan klông pro\ng siam mse\ ara\ anei, ana\n yơh jing klei mnuih [uôn sang ti anei dôk ]ang hmăng mơ\ng sui. Giăm anei leh Knu\k kna mâo hdră êlan po\k phai êlan klông ngă ho\ng gudro\ng, kha\ djo\ wa\t hla\m kdrê] lăn pô dưn, [ia\dah Sơn la Lene amâo mâo hngah ôh hlo\ng myơr mtam lăn ana\n êbeh 1 sao hlăk mâo ana boh kroh, dah t^ng truh 100 êklăk prăk. “Hlăm yăn hjan êrô êbat dleh dlan. Tal dua, brua\ du\ mdiê kuê, êtak êbai ăt dleh dlan, [uh mse\ snăn kâo jao lăn kâo anei pioh po\k êlan pro\ng h^n ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang găn êrô jăk, lehana\n phung hđeh nao sang hra\ mơar êđăp ênang mơh”.

Ngọc Biên, jing sa\ kr^ng tiah kbưi kdriêk Trà Cú, mnuih [uôn sang djuê ana Khmer hd^p ti anei truh 81%. Kno\ng ho\ng brua\ lo\ hma, kyuana\n klei hd^p mda dôk hlăm klei dleh dlan, hlăm năn t^ng ênoh go\ êsei [un êbeh 25%...{ia\dah kyua ngă jăk brua\ hâo hưn, mtô mblang snăn mnuih [uôn sang ti Ngọc Biên mâo klei sa ai, ]o\ng bi myơr lăn, ngăn do\ pô hlăm năn ]ia\ng mâo anôk mkra êlan klông, mnuôr mbông êa.

Ho\ng hdră êlan “mnuih [uôn sang thâo, mnuih [uôn sang bi trông ]hai, mnuih [uôn sang ngă, mnuih [uôn sang ksiêm dlăng” kyua klei ana\n mơh mnuih [uôn sang mâo klei sa ai pro\ng, lehana\n đru mguôp jih ai tiê. Êdah êdi hlăm brua\ mkra êlan klông lehana\n knơ\ng mbông êa mâo leh 519 go\ sang myơr truh 145 êbâo m2 lăn, t^ng gia\m 6 êklai 500 êklăk prăk. Êngao ana\n, lo\ mkrum mguôp dơ\ng êbeh 500 êklăk prăk, hrăm mb^t ho\ng knu\k kna mkra 8 boh kban hlăm kr^ng [uôn sang. Kim Rây, jing go\ sang ba ako\ hlăm brua\ myơr lăn la]: “Mâo klei bi đru mguôp ai tiê mb^t, amâo mâo lo\ ]ih yap êlan giăm amâodah kbưi, êlan gudro\ng amâodah betong ăt mkra tơl leh, ]ia\ng mâo êlan êrô êbat găl ênưih. Mphu\n dô ka mâo êlan klông ôh snăn êrô êbat dleh dlan snăk, snăn ara\ anei mâo leh êlan klông jăk brua\ du\ mdiăng mnơ\ng dhơ\ng mdiê ktơr bo\ ho\ng klei găl ênưih”.

Mse\ ho\ng sa\ Ngọc Biên mơh, ti sa\ Hiếu tử, kdriêk Tiểu Cần jing sa\ kr^ng taih kbưi, mâo 67% jing mnuih djuê ana Khmer. Leh 4 thu\n ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, alu\ wa\l anei mâo leh klei bi mlih êdi, boh nik êlan klông. Mâo he\ klei tu\ dưn anei, kyua mâo klei đru mguôp pro\ng ai tiê, lehana\n mnơ\ng dhơ\ng mơ\ng mnuih [uôn sang, boh nik myơr lăn. Tôhmô mse\ ho\ng sang Sơn On, [uôn Ô Trom, kha\dah amâo mâo djo\ jing go\ sang sah mdro\ng ho\ng ara\ng ôh, [ia\dah `u myơr leh truh 300m2 lăn pioh mkra êlan. Kyuadah tui si Sơn On, brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo jing mơ\ng mnuih [uôn sang yơh pô phu\n, djăp mta brua\ ru\ mkra amâo mâo djo\ kno\ng kơ sa ]ô mnuih ôh, [ia\dah klei anei ba w^t klei tu\ dưn kơ jih jang mnuih, lehana\n jing klei găl kơ klei bi mlih kr^ng [uôn sang, mđ^ kyar klei hd^p mda, hlăm năn mâo wa\t go\ sang `u “Mâo klei brua\ sang ]ư\ êa alu\ wa\l mtru\t mjhar mkra êlan hlăm [uôn Ô Trom kâo bo\ ho\ng klei mơak, lehana\n kâo myơr mtam lăn pioh ngă êlan, găl ênưih kơ mnuih [uôn sang mđ^ kyar klei hd^p mda, êrô êbat găn ênưih. Hlăm năn mâo wa\t go\ sang kâo”.

Amâo mâo djo\ kno\ng du\m năn ôh, Sơn On lo\ jih ai tiê mtru\t mjhar mnuih [uôn sang sa ai tiê bi mguôp ho\ng knu\k kna ma\ brua\ knua\. Ho\ng brua\ klam jing khua kia\ kriê Sang yang Ô Trom, lehana\n ho\ng k’hưm pô, `u mâo mtru\t mjhar leh 33 go\ sang myơr êbeh 5 sao lăn, lehana\n bi mkrum êbeh 40 êklăk prăk ]ia\ng mguôp ho\ng prăk mơ\ng knu\k kna bi leh êlan mơ\ng [uôn anei kơ [uôn adih.

Ho\ng klei g^r mơ\ng du\m gưl brua\ Đảng, brua\ sang ]ư\ êa, lehana\n klei mnuih [uôn sang sa ai bi mguôp, sa\ [un Hiếu Tử pral ăt dưi bi leh mơh ênoh ]ua\n kơ brua\ mkra êlan klông, jing sa hlăm du\m ênoh ]ua\n dleh h^n hlăm brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo. Amâo mâo djo\ kno\ng mdei tăp năn, mơ\ng klei thâo dưn yua klei ngă phu\n hlăm mnuih [uôn sang, ho\ng ai tiê mnuih [uôn sang pô ba w^t klei tu\ dưn kơ mnuih [uôn sang, snăn lu brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo mkăn ăt mâo bi leh. Hnơ\ng hrui w^t kah knar grăp ]ô mnuih hlăm sa\ mâo 29 êklăk prăk/thu\n, go\ êsei [un adôk 7,96%, hro\ 10% mka\ ho\ng thu\n 2011. Lâm Văn Hiếu, Khua sa\ Hiếu Tử, kdriêk Tiểu Cần brei thâo: “Leh êbeh 3 thu\n ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, mnuih djuê lăn djăl h^n mâo klei sa ai, bi myơr lăn ala, mnơ\ng mnua\ pô mâo ]ia\ng mkra êlan klông hlăm kr^ng [uôn sang. Ara\ anei adôk dua b^t êlan hla\m 2 boh [uôn  Ô Trom, lehana\n Ô Trao truh kơ ara\ anei mâo ruh mgaih leh anôk ala, lehana\n brua\ Đảng, brua\ sang ]ư\ êa ăt mâo leh mơh klei akâo kơ kdriêk, ]ar ]ia\ng mâo prăk mkra 2 b^t êlan anei”.

         Kyua mâo klei bi sa ai pro\ng, klei mnuih [uôn sang bi đru mguôp, lehana\n klei gưl dlông duh bi liê, kha\dah alu\ wa\l jing anôk [un [in h^n hlăm kr^ng, [ia\dah truh kơ ara\ anei ]ar Trà Vinh mâo leh 13/85 sa\ djăp ênoh ]ua\n 19/19 ênoh ]ua\n ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo. Lehana\n truh ti jih thu\n anei Trà Vinh ]oh ]ua\n lo\ mâo 7 sa\ srăng bi leh ênoh ]ua\n ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, hjăn 65 sa\ adôk djăp mơ\ng 10 ênoh ]ua\n kơ dlông, hlăm năn ênu\m sa\ bi leh ênoh ]ua\n kơ brua\ mkra êlan klông kr^ng [uôn sang.

                                                            Y-Khem Niê pô ]ih mkra, răk dlăng.