VOV4.Êđê - Êbeh 47 êbâo hruê ai ma\ brua\, êbeh 53 êbâo phu\n ana kyâo mtah mâo pla, ana\n jing klei đru mguôp leh amâo mâo djo\ điêt ôh mơ\ng phung khua mduôn ]ar Lâm Đồng hla\m 5 thu\n 2010 – 2015, mơ\ng brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo hlăm ]ar. Đơ klei đru mguôp pro\ng pr^n h^n mơ\ng phung khua mduôn ana\n jing klei thâo săng mơ\ng brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, lehana\n mtru\t găp djuê lehana\n mnuih [uôn sang hrăm mb^t bi ru\ mdơ\ng.

Mnuih khua mduôn, mb^t ho\ng găp djuê, mtru\t mjhar ]ô anak myơr êbeh 260 êbâo m2 lăn, bi mkrum mâo du\m pluh êklai prăk, hrăm mb^t ho\ng Knu\k kna bi ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo hla\m alu\ wa\l pô. Ho\ng ai tiê hlăm klei bi hmô mơ\ng phung mduôn khua, Êpul hgu\m mnuih khua thu\n hlăm ]ar jih ai tiê hlăm klei bi ktưn “Mnuih khua mduôn duah [ơ\ng mbrua\, bi đru hdơ\ng găp msir klei ư\ êpa bi hro\ klei [un knap, duah klei sah mdro\ng ho\ng brua\ ênuah ênô, klei jih jang mnuih [uôn sang bi hgu\m mguôp ru\ mdơ\ng klei hd^p dhar kreh hlăm alu\ wa\l anôk hd^p mda, mguôp ho\ng brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, mko\ mjing alu\ wa\l hd^p dhar kreh, doh siam. Mse\ si ti sa\ Quảng Lập, kdriêk Đơn Dương, Êpul hgu\m mnuih khua mduôn mtru\t mjhar leh phung knua\ druh, mnuih khua mduôn myơr truh 2 êbâo m2 lăn, bi mkrum truh 5 êklai prăk, bi mguôp truh 150 hruê ai ma\ brua\, pla mâo 150 phu\n kyâo bi êyui, đru bi nao ksiêm dlăng truh kơ 50 blư\ brua\ knua\ ngă ]ia\ng mâo klei uê` klam, rơ\ng kơ brua\ knua\ ngă ho\ng klei kjăp, mâo klei mnuih [uôn sang jưh knang. Bi ho\ng kr^ng taih kbưi êpul hgu\m phung khua mduôn ti Liêng Bông hlăm sa\ Da\ Nhim, kdriêk Lạc Dương, di`u myơr leh 3500m2 lăn, mkrum mâo 300 êklăk prăk, bi mguôp 150 hruê ai ma\ brua\, lehana\n pla mrâo 100 phu\n kyâo mtah hlăm [uôn. Adôk êpul hgu\m phung khua mduôn mâo nga lu brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo mse\ ho\ng sa\ Lộc An, kdriêk Bảo Lâm, sa\ Hoà Bắc, kdriêk Di Linh, sa\ Phú Hội, kdriêk Đức Trọng, sa\ Đông Thanh, kdriêk Lâm Hà, ho\ng brua\ ngă kla\ s^t mâo leh klei bi mni. Mâo êbeh 4 êbâo ]ô phung khua mduôn hlăm kluôm ]ar hlăk jing khua đang war, khua anôk duh mkra, jing leh phung mâo klei bi hmô jăk hlăm klei duah [ơ\ng, mđ^ kyar klei hd^p mda, lehana\n mjing brei brua\ knua\ ma\ kơ lu mnuih, mâo lu phung mda asei tui nao hriăm mơh. Di`u dưi bi êdah leh phung khua mduôn năng mâo klei bi hmô jăk, amâo mâo djo\ jing klei ktro\ kơ găp djuê, kơ go\ sang ôh, di`u mâo leh klei hing ang jăk, năng mpu\, năng kơ ]ô anak tui hluê.

Lo\ w^t dlăng brua\ 5 thu\n mnuih khua mduôn đru hlăm brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, đru bi răng mgang wa\l hd^p mda, Đàm Xuân Đêu, Khua Êpul hgu\m phung khua mduôn ]ar Lâm Đồng la]: Mơ\ng brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrao, mguôp ho\ng brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, mâo leh lu êpul êya mnuih khua mduôn tu\ kdlưn hlăm brua\ hâo hưn mtô mblang, mtru\t mjhar mnuih [uôn ngă jăk brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, ho\ng hdră “Mnuih [uôn sang ngă brua\ - Knu\k kna đru”. Di`u hlo\ng jing leh gru bi hmô mnga] kơ găp djuê lehana\n kơ yang [uôn tui hriăm, lehana\n ba êlan êlâo hla\m brua\ ksiêm dlăng, myơr lăn, mguôp ai ma\ brua\, mguôp ngăn prăk k`ăm ata\t Lâm Đồng pral mâo bi leh ênoh ]ua\n ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, đru bi mlih kr^ng [uôn sang hlăm ]ar.

Bùi Văn Tân, K’ia\ng khua êpul hgu\m kia\ kriê mnuih khua mduôn kdriêk Đức trọng la]: Brua\ mơ\ng mnuih khua mduôn amâo mâo djo\ kno\ng “Hd^p mơak – hd^p suaih – hd^p bi mâo klei tu\ dưn” [ia\dah lo\ bi sa ai ho\ng kdriêk ngă jăk brua\ mko\ mjing Đảng, mko\ mjing brua\ sang ]ư\ êa [rư\ hruê ktang kjăp doh mnga]. K]e\ đru mko\ mjing hdră mtru\n kơ brua\ Đảng kdriêk, kơ klei ]ua\ êmuh mđ^ ai phung mduôn khua 90 thu\n, 100 thu\n. Phung mduôn khua lo\ mtru\t mjhar anak ]ô hlăm găp djuê, hlăm yang [uôn sa ai tiê bi leh djăp mta k`ăm ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo pral h^n.

Êngao ana\n, mnuih mduôn khua Lâm Đồng lo\ mko\ mjing bi lar 600 po\k hdruôm hra\ mơar kơ hdră ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo hlăm ]ar Lâm Đồng wưng thu\n 2010 – 2020, hra\ mơar mđ^ h^n klei ngă phu\n hlăm mnuih [uôn sang ho\ng brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, ho\ng hdră “mnuih [uôn sang thâo, mnuih [uôn sang bi trông ]hai, mnuih [uôn sang ksiêm dlăng, mnuih [uôn sang kia\ kriê”. Hra\ mơar “Êmuh lehana\n w^t la] kơ klei ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo”…mbha truh kơ du\m sa\ wa\l krah mâo hra\ mơar ksiêm dlăng, hâo hưn. Mơ\ng ana\n mđ^ klei thâo, ]ia\ng kơ jih jang mnuih [uôn sang hrăm mb^t bi krăm ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo.

Boh tu\ dưn, ti knhal jih thu\n 2014, kluôm ]ar mâo leh 117 boh sa\ bi leh ênoh ]ua\n k]ah ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, 112 sa\ mâo leh klei bi kla\, mâo leh 23 sa\ djăp 19 ênoh ]ua\n lehana\n mâo leh knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa ]ar mkla\ mklơ\ng tu\ yap jing sa\ djăp ênoh ]ua\n kr^ng [uôn sang mrâo. Đru mguôp klei tu\ dưn ana\n, mơ\ng gưl nah gu\ hlăm [uôn, tuh kơ sa\, wa\l krah, mnuih mduôn khua mâo klei bi mguôp sơăi ho\ng ai tiê leh awa\t êmăn dưn, [ia\dah mâo k’hưm đrumđ^ ai mnuih [uôn sang bi kjăp brua\ kđi ưảư nah gu\. Ho\ng giăm 6 êbâo ]ô mnuih khua thu\n hlăk hgu\m hlăm brua\ yang [uôn, đa jing khua kia\ kriê brua\ Đảng, khua êpul mnuih [uôn sang hd^p, khua [uôn, đa k’ia\ng khua brua\ mặt trận, amâodah khua halưm êpul ksiêm dlăng yang [uôn…di`u mâo đru mguôp leh sơăi ho\ng brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo ho\ng klei kjăp, mko\ mjing brua\ kđi ]ar kjăp ktang, mko\ mjing Đảng, brua\ sang ]ư\ êa doh mnga] kjăp ktang.

Y-Khem pô ]ih mkra.