VOV4.Êđê - Ho\ng du\m hdră ma\ brua\ mbrua\, leh 4 thu\n hluê ngă hdră brua\ mơ\ng ala ]ar ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, kdriêk Đak Hà jing leh alu\ wa\l ba ako\ hlăm ]ar Kon Tum hla\m brua\ anei, ho\ng dua sa\ djăp ênoh ]ua\n 19/19 ênoh ]ua\n.

Hà Mòn, sa\ kr^ng [uôn sang mrâo tal êlâo hlăm alu\ wa\l Lăn Dap Kngư jing leh gru bi hmô jăk hlăm brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo du\m thu\n êgao. Kno\ng leh dua thu\n k]ưm ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, sa\ djăp mtam 19/19 ênoh ]ua\n jing sa alu\ wa\l [uôn pro\ng hlăm krah kr^ng [uôn sang. Êlan klông doh siam, sang pưk war bưn khua\t mlua\t, klei êđăp ênang yang [uôn mâo răng mgang kjăp, klei hd^p mda mnuih [uôn sang hơ^t ênang, lehana\n amâo mâo mdei đ^ kyar. Ăt mơ\ng sa\ Hà Mòn mơh ma\ klei hriăm kơ brua\ iêu jak ai tiê mnuih [uôn sang, yua ai tiê mnuih [uôn sang duh kơ klei tu\ dưn kơ mnuih [uôn sang mâo leh đơ alu\ wa\l mkăn ksiêm êmuh, yap anei jing giê ktrâo kơ mnuih [uôn sang ru\ mdơ\ng tu\ jing kr^ng [uôn sang mrâo.

Leh Hà Mòn, sa\ Dak Mar, ăt bi leh ênoh k]ah hlăm brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, hlăk hruê 13/5 leh êgao mâo tu\ yap djăp ênoh ]ua\n kr^ng [uôn sang mrâo. Tui si Nguyễn Chí Anh, Khua knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa sa\ Dak Mar, kdriêk Đăk Hà, ]ar Kon Tum, leh k]ưm tru\n kơ brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, sa Dak Mar kno\ng mâo tur jing 8/19 ênoh ]ua\n, 11 ênoh ]ua\n adôk jing ênoh ]ua\n dleh sơăi, mse\ si êlan klông, knơ\ng mbông êa, sang hra\ mơar, sang êa drao gu\n, răng mgang wa\l hd^p mda, hnơ\ng hrui w^t… {ia\dah ho\ng hdră, ngă brua\ ênưih êlâo, lehana\n brua\ dleh êdei, iêu jak jih jang ai tiê klei dưi ]ia\ng dưi bi mlih kr^ng [uôn sang Dak Mar [rư\ hruê jăk h^n, hnơ\ng ênoh go\ êsei [un hro\ adôk hlăm brô 3,8%, mb^t ho\ng ana\n du\m êpul hrui k[^n djah djâo ăt mâo mko\ mjing, snăn klei doh ê[a\t hlăm kr^ng [uôn sang dơ\ng mđ^ mlih. Nguyễn Chí Anh brei thâo: “Bi kla\ brua\ yuôm bhăn ]ia\ng ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo ana\n jing klei sa ai mơ\ng mnuih [uôn sang, hlăm brua\ mko\ mjing klei hâo hưn mtru\t mjhar si srăng ngă ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang bi mlih klei m^n, bi mlih hdră duah [ơ\ng, ]ia\ng mơ\ng ana\n mđ^ kyar klei hd^p mda, mơ\ng ana\n kơ srăng ai êwa mrâo đru ru\ mdơ\ng brua\ nah gu\ mse\ si sang êa drao gu\n, sang dhar kreh, bi leh ênoh ]ua\n mtru\n”.

Ho\ng du\m boh sang bi k[^n [uôn jing jih jang prăk đru mguôp mơ\ng mnuih [uôn sang mâo ênoh du\m êklai prăk mâo djăp amply, loa, máy vi tính mko\ mạng, lehana\n mâo êlan betong doh siam ho\ng êlan pui kmla\ mtrang mnga] djăp êlan klông, jing leh klei mơak kơ mnuih [uôn sang ti anei. Jih jang brua\ ngă, djăp mta ra brua\ mâo kngan mnuih [uôn sang sơăi, anei yơh jing boh mơ\ng klei iêu jăk mnuih [uôn sang hlăm brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo. Nguyễn Đức Long, Khua chi bộ thôn 4, sa\ Đak Mar, kdriêk Đak Hà la]:“Êlâo h^n mtru\t mjhar anak aneh hlăm go\ sang bi mlih mnơ\ng pla mnơ\ng rông pioh mđ^ kyar klei hd^p mda, mtru\t mjhar mnuih [uôn sang hlăm thôn, alu\ wa\l mnuih [uôn sang dôk mđ^ kyar klei hd^p mda. Kr^ng [uôn sang mrâo mkla\ mklơ\ng kơ klei hd^p mda ala [uôn đ^ kyar, klei hd^p mda yang [uôn dưi răng mgang kjăp. Mơ\ng ana\n asei kâo pô ăt mtru\t mjhar mơh mnuih hlăm găp djuê kpưn đ^ ho\ng ai tiê pô. Tal êlâo, go\ sang mâo wa\l pro\ng snăn ]ô anak po\k mkra ênao rông kan pioh wah mưn mđ^ kyar anôk hlăp mbul ]hưn ênguê. Lehana\n sa ]ô anak mâo brua\ thâo krah mjing, leh mâo knơ\ng brua\ lo\ ru\ mjing kphê mrâo, snăn `u ma\ phu\n kphê mkra mjing lu mta mnơ\ng bi msiam”.

Leh mnuih [uôn sang mâo klei jưh knang, ai mnuih [uôn sang mâo leh yơh, snăn brua\ iêu jak ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo amâo lo\ jing klei dleh ôh ho\ng kdriêm Đăk Hà. Sa\ Đak La mâo êbeh 54% mnuih djuê [ia\ ăt djăp 15/19 ênoh ]ua\n. Thôn 9 sa\ Đak La mâo jih jang jing mnuih djuê [ia\, [ia\dah ăt ba ako\ hlăm sa\ kơ ênha\ djăp mta ana tu\ yuôm, kluôm thôn mâo 178 go\ êsei, [ia\dah 190 ha đang ksu, 15 ha kphê. Kyua thâo pla djăp mta ana tu\ yuôm, snăn klei hd^p mda mnuih [uôn sang hlăm thôn anei [rư\ hruê mâo klei đ^ kyar, jih thôn kno\ng adôk 17 go\ êsei [un, đơ go\ êsei mâo hnơ\ng hrui w^t grăp thu\n mơ\ng du\m pluh êklăk prăk truh kơ du\m êtuh êklăk prăk [rư\ hruê lu. Go\ êsei A Nhen jing sa hlăm du\m go\ êsei mâo klei đ^ kyar ti anei. Ho\ng 6 ha ksu leh riêk ktăk, 1ha mkrah kphê, 3 ha ana kđu] hrui w^t grăp thu\n êbeh 100 êklăk prăk. A Nhen brei thâo:

“Kơ brua\ mđ^ kyar klei hd^p mda go\ sang snăn brua\ tal êlâo ăt mâo Đảng Knu\k kna đru brei ]an prăk, mjing brua\ knua\ ma\, ngă tal êlâo điêt, leh kơ na\n mtru\t mjhar mnuih [uôn sang, di`u [uh pô ngă tu\ jing leh snăn di`u tui, snăn ara\ anei grăp boh sang thâo pla ksu leh sơăi”.

Ara\ anei kdriêk Đăk Hà mâo leh 2 boh sa\ djăp ênoh ]ua\n kr^ng [uôn sang mrâo, sa boh sa\ djăp 15 ênoh ]ua\n, 2 boh sa\ djăp mơ\ng 10 – 14 ênoh ]ua\n. Anei ăt jing alu\ wa\l ba ako\ hlăm ]ar Kon Tum kơ ênoh sa\ djăp 19/19 ênoh ]ua\n. Truh kơ ara\ anei kdriêk Đak Hà mâo leh 24/43 boh sang hra\ djăp ênoh ]ua\n ala ]ar, brua\ dlăng kriê klei suaih pral kơ mnuih [uôn sang dưi hơ^t, brua\ răng mgang klei êđăp ênang kđi ]ar lehana\n [uôn kjăp, klei hd^p mda ai tiê mnuih [uôn sang amâo mâo mdei mao klei mđ^ kyar. A Vượng, Khua g^t gai brua\ Đảng kdriêk, khua dhar brua\ g^t gai klei ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo kdriêk Đak Hà, ]ar Kon Tum brei thâo:

“Kơ jih brua\ kđi ]ar tru\n kơ brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo mơ\ng kdriêk hlo\ng kơ nah gu\, snăn dhar brua\ g^t gai brua\ Đảng kdriêk ăt bi kjăp brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang thâo săng, mđing bi hâo hưn, mtru\t mjhar jih jang mnuih [uôn sang bi hgu\m ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo. Ti anôk mnuih [uôn sang ka mnga], ka thâo săng lo\ mblang ]ia\ng kơ jih jang mnuih thâo săng sơăi, lehana\n ]o\ng pô srăng bi sa ai ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo”.

Yua ai tiê mnuih [uôn sang duh kơ klei hd^p mnuih [uôn sang pô, ana\n yơh jing hdră kdriêk Đăk Ha, ]ar Kon Tum dôk ngă ]ia\ng ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo ho\ng klei mđ^ kyar kjăp, lehana\n kla\ s^t anei jing hdră êlan djo\.

                                                          Y-Khem Niê pô mblang, răk dlăng.