------------------------------------

Bi mlih klei m^n hla\m brua\ mđ^ kyar duh mkra mb^t ho\ng ai tiê klei m^n jho\ng m^n jho\ng nga\, amai H’Xiêm, mnuih [uôn sang M’Nông ti alu\ 4, sa\ Trường Xuân, kdriêk Dak Song, c\ar Daknông dưi dla\ng jing sa c\ô mnuih jho\ng kmla\n amâo thâo hu\i kyua jho\ng nga\ brua\ c\h^ hbâo pruê leh ana\n hrui blei mnơ\ng mơ\ng lo\ hma. Ho\ng hdra\ nga\ amâo thâo hu\i anei, tu\ klei lông dla\ng, ga\n hgao dja\p klei dleh dleh amâo mâo tu\, nga\ leh kơ `u nao truh klei tu\ jing ara\ anei: jing pô sa anôk c\h^ hbâo pruê leh ana\n hrui blei mnơ\ng ma\ mơ\ng lo\ hma ti alu\ wa\l. ~u năng jing sa gru bi hmô êdah kdlưn hla\m hdra\ brua\ mđ^ kyar brua\ duh mkra ti alu\ wa\l.

Jing amai khua hlăm sa go\ êsei [un [in dleh knap, êngu\m ayo\ng amai adei, sơnăn mơ\ng điêt amai H’Xiêm bi ngă bruă sua^ êmăn đru am^ ama kriê dlăng phung adei. Khă gơ\ nao sang hră kno\ng thâo ]ih, thâo dlăng, [ia\dah kyua kreh kriăng ngă bruă, boh nik gơ\ ]h^ mnia, amai mâo klei pral kdal thâo boh klei hlăm sang ]ơ mnia ]ia\ng mđ^ kyar bruă duh mkra go\ êsei. Amai yăl dliê: mrâo 10 thu\n amai thâo pe\ du\m mta djam dliê, plei giêt ba ]h^ hlăm sang ]ơ. Leh dôk ung, 2 ung mo# kreh kriăng ngă bruă mưn leh ana\n mkuôm pioh [rư\ [rư\ ]ia\ng mâo prăk duh [ơ\ng. Amai ênguôt dhuôt hdơr w^t du\m thu\n mlan dleh dlan bruă duh [ơ\ng: “ Dua hruê kâo ngă bruă kơ sang, dua hruê kâo nao ngă bruă mưn. Hlăk ana\n anak kâo mrâo 1 mlan, [un knap êdi amâo mâo mnơ\ng [ơ\ng, ]hum ao ]u\t h’ô. Go\ êsei mbha mâo 3 ha lăn pla kphê leh ana\n hrui w^t mâo 2 ton kphê asa\r, hlăk ana\n ]h^ ăt mâo ênoh 40 êbâo prăk hlăm 1kg. Mơ\ng ana\n kâo mkuôm pioh ba m’^t kơ knơ\ng prăk, [rư\ [rư\ lo\ mdar w^t duah thiăm hdră ngă ]ia\ng mâo prăk mnga leh ana\n kâo mphu\n k]ưm ]h^ mnia điêt”.

Tal êlâo, amai hiu hlăm djăp [uôn sang ba dưm du\m mta mnơ\ng ]h^ mnia kơ du\m sang ]h^ mnia mnơ\ng yua kơ klei hriăm hră. Leh mâo [ia\ prăk leh ana\n klei thâo ]h^ mnia, thu\\n 2012, amai jho\ng kmlăn po\k anôk ]h^ mnia, hrui blei mnơ\ng mă mơ\ng lo\ hma ti sang pô. Ho\ng amai, ya mta bruă ngă g^r ngă bi dưi, khă gơ\ amâo mâo ba w^t klei tu\ dưn ăt g^n ktưn, mă klei hriăm lo\ ngă bi jăk. Đrông 2 thu\n mtam, amai lui] liê du\m êtuh êklăk prăk: thu\n 2013 hrui blei [lang tuôm ho\ng ênoh tru\n, thu\n 2014 amai păt ]ia\ng kruh rai, kyua hrui blei kphê amâo djo\ wưng. Grăp bliư\ amâo mâo tu\ dưn jing 1 klei hriăm yuôm, amai mâo he\ klei tu\ jing mse\ si hruê anei: ngă khua knơ\ng bruă trách nhiệm hữu hạn Luyn Xiêm, thơ\ng kơ bruă ]h^ hbâo pruê leh ana\n hrui blei mnơ\ng mă mơ\ng lo\ hma ti să Trường Xuân. Amai bi kah: ngă bruă mnia mblei bi mđ^ h^n klei đăo knang, bruă mnia mblei mnga] ta], amâo duah mplư luar, ]h^ djo\ ênoh, djo\ hnơ\ng ]ua\n, djo\ ana\n knăl. Kyua ana\n, anôk amai ]h^ mnia [rư\ hruê [rư\ jak iêu lu phung tuê h^n leh ana\n ara\ anei tuê djuê ana Yuăn truh 2/3. Amai H’Xiêm yăl dliê:“ Thu\n 2000 kâo ]h^ mnia mnơ\ng yua kơ klei hriăm hră. ]h^ mnia mâo 3 thu\n kâo [uh ba nao mnơ\ng kơ djăp sang ]h^ mnia mơ\ng Dak Lak truh kơ Daknông sua^ êmăn êdi, êdeh êdâo êrô hiu dleh dlan, sơnăn kâo mdei. Mơ\ng thu\n 2012 kâo po\k anôk hrui blei mnơ\ng mă mơ\ng lo\ hma. Truh kơ thu\n 2014 kâo mko\ mjing Knơ\ng bruă trách nhiệm hữu hạn hlo\ng truh kơ hruê anei. Kâo [uh anôk ]h^ mnia [rư\ hruê [rư\ đ^ kyar, tuê blei [rư\ hruê [rư\ lu”.

Ara\ anei anôk bruă amai msir mghaih bruă mă kơ 4 ]ô mnuih ti ana\n ho\ng hnơ\ng prăk mlan grăp mlan 4 êklăk 500 êbâo prăk grăp ]ô mnuih. Amai lo\ mjing klei găl kơ lu mnuih [uôn sang ti ana\n ]an prăk duh [ơ\ng, brei ]an hbâo pruê pioh duh mkra pla mjing. Amai ăt hur har đru mguôp prăk, myơr lăn ru\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo ti alu\ wa\l, mko\ mjing ]ua\ êmuh mđup myơr mnơ\ng đru du\m go\ êsei [un hlăm [uôn sang grăp yan tit truh yan mnga hriê. Amai H’Hiền ti thôn 4, să Trường Xuân brei thâo: “ Amai H’Xiêm hd^p mâo klei thâo khăp ]ia\ng, khăng đru mnuih dleh dlan, mâo klei truh. Amai mâo ai tiê thâo pap kơ mnuih [un knap, êr^t am^ ama, dôk hjăn păn. Mnuih [uôn sang la] jăk kơ amai H’Xiêm lu êdi”.

La] kơ amai H’Xiêm, Phạm Tư, K’iăng khua knơ\ng bruă sang ]ư\ êa să Trường Xuân, kdriêk Dak Song brei thâo:“ H’Xiêm jing 1 hlăm du\m ]ô mnuih [uôn sang djuê [ia\ ti ana\n mâo klei đ^ kyar hlăm bruă duh mkra mnia mblei ăt mse\ mơh bruă yang [uôn. Amai đ^ hriê kơ sah mdro\ng ho\ng klei kpă ênhuah kơ asei mlei leh ana\n đru mguôp msir mghaih bruă mă kơ mnuih [uôn sang djuê [ia\ ti alu\ wa\l. Kơ bruă yang [uôn, amai mâo klei blu\ hrăm klă s^t hlăm kr^ng đru mguôp mtô mblang, mtru\t mjhar mnuih [uôn sang hluê ngă jăk hdră êlan mtru\n mơ\ng đảng, hdră bhiăn knu\k kna. Hlăm klei hluê bruă yang [uôn đru mguôp mtô bi hriăm hră ăt mse\ mơh mko\ mjing kr^ng [uôn sang mrâo, amai mâo leh klei đru mguôp kơ mnơ\ng dhơ\ng lu êdi, myơr lăn mkra êlan, đru mguôp prăk”.

Amai H’Xiêm klă s^t jing gru mnga] êdah kdlưn hlăm hdră bruă duh mkra mnia mblei ]ia\ng mnuih [uôn sang alu\ wa\l tui hriam nga\. Ara\ anei amai mâo êbeh 5 ha đang kphê, 2 ha đang tiêu, leh ana\n 5 ha đang k`ul, mjing bruă mă kơ du\m pluh ]ô mnuih ngă bruă ti alu\ wa\l. Bruă ]h^ mnia ăt găl êlưih h^n leh knơ\ng bruă amai dưi mko\ mjing leh ana\n krơ\ng kjăp ai tiê đăo knang ho\ng mnuih [uôn sang hlăm kr^ng.

                                                            H’Nga pô ]ih hlo\ng răk