VOV4.Êđê - Ia Hlôp, kdriêk }ư\ Sê, ]ar Gialai jing sa\ mâo lu mnuih djuê ana Jarai dôk hd^p mda, brua\ duh mkra lu jing dôk jưh knang hla\m brua\ nga\ lo\ hma. Thu\n 2016, kha\dah brua\ lo\ hma tu\ lu klei lui] liê mơ\ng adiê  mđia\ không k[ah êa nga\, [ia\dah brua\ knu\k kna alu\ wa\l leh ana\n mnuih [uôn sang ti sa\ Ia Hlôp hgu\m mb^t, hluê nga\ tu\ jing du\m hdra\ k`a\m mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo. Mrâo êgao, sa\ Ia Hlôp mâo leh Knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa ]ar Gialai tu\ yap nga\ leh 19 hnơ\ng ]ua\n mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, jing 1 hla\m 9 sa\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo tal êlâo mơ\ng ]ar.

Drông tit hlăm sa boh sang mrâo mdơ\ng, Kpuih Or, ti [uôn Gran, sa Ia Hlôp, kdriêk }ư\ Sê, ho\ng klei mơak: Jăk leh, mơak snăk. Kyua mâo du\m boh adu\ mjua\t bi hriăm, ktrâo ata\t mơ\ng knu\k kna, go\ sang `u thâo pla kphê, ngă lo\ dua yan mâo boh mnga đ^, ara\ anei amâo mâo djo\ kno\ng tlaih mơ\ng [un [ia\dah grăp thu\n lo\ mâo mkuôm pioh du\m pluh êklăk prăk. Kpuih Or yăl dliê, mâo ho\ng anei 5 thu\n, go\ sang `u jing sa hlăm du\m go\ êsei knap m`ai h^n hlăm [uôn. Kyua amâo mâo thâo hdră duah [ơ\ng, kha\ mâo truh kơ 1ha lăn dưn pla kphê, lehana\n 3 sao lăn lo\, [ia\dah yo\ thu\n ăt le\ nanao hlăm klei kplu\t aguah k[ah tlam. Ara\ anei amâo lo\ hyưt ôh kơ klei ư\ êpa, Kpuih Or hlăk dôk t^ng kơ brua\ si srăng ngă ]ia\ng đ^ nao kơ mdro\ng sah: “ Êlâo dih go\ sang kâo bo\ ho\ng klei dleh dlan, ngă lo\ kno\ng sa yan mdiê. Leh kơ anei mâo nao hla\m adu\ mjua\t bi hriăm, ti ana\n mâo hriăm lu mta brua\ mơ\ng dlăng kriê wiê ênăk kphê, tiêu, pla lo\ dua yan… Ara\ anei go\ sang kâo djăp leh êsei hua\ djam [ơ\ng, mnơ\ng ]u\t h’ô, tloh blei leh êdeh honda, blei tivi, blei êdeh kang, êsu\ng kwa\ kphê… Hlăm wưng kơ ana\p, kâo srăng lo\ w^t pla kphê, pla thiăm tiêu ]ia\ng mâo mnơ\ng hrui w^t lu h^n”.

Ata\t hmei nao hlăm êlan betong dăp [hia\r, Siu Lun, ti [uôn A|, sa\ Ia Hlôp, ho\ng klei mơak yăl dliê: Ara\ anei klei êrô êbat găl ênưih nao kơ sa\ truh kơ kdriêk, mnuih [uôn sang [uôn je\ giăm taih kbưi jih jang mâo leh êlan doh siam, êdeh pro\ng, êdeh điêt êran jăk j^n. Tơl hnơ\ng êlan nao kơ hma, êlan kơ lo\ ăt mâo ]uk hli dăp siam kl^ ]uah êga. Klei yan hjan kdlu\t kdla\t, êbhơr ksak, yan không [hu\l ]ho\ amâo lo\ mâo ôh. Găn êrô găl ênưih, mnuih [uôn sang lo\ thâo ba yua klei kreh knhâo pioh duh mkra pla mjing, mđ^ leh ênoh mâo ba w^t. Mse\ ho\ng A| di`u anei, amâo lo\ mâo ôh go\ êsei le\ hlăm klei ư\ hra êpa êsei hlăm yan giăm wia\; ênoh go\ êsei thâo mâo dơ\ng đ^. Siu Lun lac\:“ Êlâo dih hlăk ka mâo ôh êlan, mnuih [uôn sang êrô êbat hlăm klei dleh dlan. Ara\ anei mâo mkra leh êlan jăk, mnuih [uôn sang nao kơ pưk hma ho\ng klei găl ênưih, duh [ơ\ng đ^ kyar h^n mơh. Mơ\ng leh mâo êlan siam anei, mnuih [uôn sang mdul leh klei dleh dlan, mâo leh klei hd^p trei mđao jăk yâo h^n”.

Ia Hlôp jing sa hlăm dua sa\ bi hmô kơ klei hluê ngă ala ]ar k`ăm Mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo ti kdriêk }ư\ Sê. Sa\ mâo 8 hlăm ênoh jih jang 13 boh  [uôn jing [uôn mnuih djuê ana Jrai. Hlăm brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, brua\ sang ]ư\ êa sa\ tio\ nao leh mnuih đru brua\, mjing djăp klei găl ]ia\ng đru mnuih [uôn sang [un mâo ]an prăk, mtô bi hriăm hdra\ ma\ brua\ ]o\ng pô mđ^ kyar klei hd^p mda. Mb^t ho\ng klei duh bi liê, mnuih [uôn sang djăp djuê ana hlăm sa\ sa ai bi mguôp hruê ai ma\ brua\, myơr lăn ngă êlan, msir sang hluh [rô], bi leh du\m mta k1`ăm bi hro\ [un… Truh jih thu\n 2016, hnơ\ng hrui w^t kah knar grăp ]ô mnuih ti sa\ Ia Hlôp mâo leh 32 êklăk prăk/]ô mnuih; jih jang êlan hlăm sa\ mâo mkra betong leh sơăi, giăm 80% êlan nao kơ lo\ mâo mkra kjăp, jih jang knơ\ng mbông êa mâo mkra w^t, gơ\ng pui kmla\, sang hra\ mơar, sang êa drao mâo mkra mđ^ djo\ ho\ng klei hd^p mda ala [uôn. Kơ du\m klei bi mlih hla\m alu\ wa\l, Siu Thi, k’ia\ng khua knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa sa\ Ia Hlôp, brei thâo:“ Êlâo dih Ia Hlôp jing sa\ kr^ng 3, lehana\n kr^ng 2, ara\ anei yap jing kr^ng 1. Mnuih [uôn sang thâo ba yua leh klei kreh knhâo hlăm brua\ pla kphê, tiêu, thâo ngă lo\ dua yan… Ngă brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, sa\ Ia Hlôp bi k[^n leh du\m [uôn, bi sa ai hdră êlan ma\ brua\: Knu\k kna lehana\n mnuih [uôn sang hrăm mb^t bi mkra êlan hlăm [uôn, ]ia\ng kơ jih jang brua\ nah gu\ hlăm sa\ mâo mđ^ kyar, mâo êlan klông jăk găl, duh mkra đ^ kyar”.

Jhuang hlăm thu\n mrâo 2017, sa\ Ia Hlôp mâo leh klei tu\ yap bi leh 19 ênoh ]ua\n k]ah mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo. Anei jing boh kdru\t ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang djăp dkjuê ana hlưm alu\ wa\l ktưn h^n mđ^ kyar klei hd^p mda, ru\ mdơ\ng [uôn sang pô knư\ hruê knư\ jăk siam mdro\ng sah h^n.

                                                                      H’Nga pô ]ih mkra.