Bi Phan Thị Sương, ơm tàm thôn 1, xã Ia Tơi, kơnhoàl Ia H’Drai, càr Kon Tum pà git: 2 nă ùr bơklau bi dê lơh kông ñân kau su, geh priă nhai kơ̆ kơljap sùm. Khin cha càn priă bơh Ngân hàng dê jat tơl dơ̆, pah dơ̆ càn 150 tơlak đông, ùr bơklau bi tă priă nàng ròng kơnrồ me deh kòn, hơ̆ sồng tam 2 lồ mờ nggùl kơphe, rlau 3 lồ chi sa plai… Kơnờm bè hơ̆, pah nam tơnơ̆ tŭ kờp jơh priă tă lơh hìu bơnhă bi gam geh bơh 250 tus 300 tơlak đông: “Hìu bơnhă añ kal ke ngan mơya neh khin cha càn priă ngân hàng dê nàng ròng kơnrồ kờñ bơtàu tơnguh broă lơh sa. Kơnờm geh priă mờ ngân hàng ai càn nàng ròng kơnrồ, priă càn jòi broă lơh nàng bơcri tam sầu riêng, tờm kơphe, tờm chi sa plai ndai, tus tŭ do, broă lơh sa hìu bơnhă añ dê neh bơtàu tơnguh niam ngan. Dilah ờ geh priă càn bơh ngân hàng cíñ sác dê, bal mờ hơ̆ kơnờm geh ƀòn lơgar tàm do sền gròi tus rài kis làng bol dê den bol hi ngan là ờ geh bè tŭ do”.

Là kơnhoàl tiah nhàr dà lơgar bơh càr Kon Tum dê, broă bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn, tơnguh niam rài kis làng bol in sùm là kơnòl tờm geh ală kâp ủy Đảng, gơnoar atbồ kơnhoàl Ia H’Drai lam lơh lài. Dong kờl làng bol pơn jat tai geh càn ală bơnah priă bơtàu tơnguh lơh sa, uă ngan ală hìu bơnhă rƀah, ndrờm bè cau rƀah tàm kơnhoàl geh tai bơta gơn kơnờm nàng bơtàu tơnguh lơh sa mờ rài kis. Ồng Đinh Văn Trung, Kwang atbồ Cơldŭ lơh broă Ngân hàng Cíñ sác xã hội sơnĕ kơnhoàl Ia H’Drai pà git: “Bơnah priă càn dong kờl priă cồng neh ai rlau 2 rbô hìu bơnhă rƀah mờ cau geh sră dong kờl bơh dà lơgar in càn, kờp jơh priă ai càn rlau 173 tơmàn đông. Geh càn priă do, ală hìu bơnhă rƀah chờ hờp ngan bơcri nàng tam chi, ròng phan di mờ ù tiah tàm do. Bơh bơnah bơnah priă càn, ală hìu bơnhă làng bol neh lơh di ală rơndap broă lơh sa kă bro, cèng wơl cồng nha lơh sa uă”.

Tàm càr Gia Lai, bơh bồ nam tus tŭ do neh geh rlau 13 rbô hìu bơnhă làng bol jơi bơtiàn dùl êt nă cau geh dong kờl càn priă dong kờl priă cồng. Bơnah priă càn neh pơgồp bơnah ai geh broă lơh, tơnguh niam rài kis làng bol tàm ală tiah gam uă kal ke in. Hìu bơnhă bi Đinh Văn Hiơp ơm tàm Tổ zân phố Plei Dơng, thị trấn Kông Chro, kơnhoàl Kông Chro lài do là hìu bơnhă rƀah. Tơnơ̆ 3 nam geh càn 40 tơlak đông bơh Ngân hàng Cíñ sác xã hội kơnhoàl nàng bơcri lơh sa, ròng phan, tŭ do hìu bơnhă bi neh geh mpồl kơnrồ 9 nơm. Tàm khà do geh 6 nơm kơnrồ geh deh bơh 3 nơm kơnrồ sơn rờp. Bi pin dờn, tơnơ̆ do ờ jŏ, hìu bơnhă bi rơp bơtàu tơnguh rlau: “Lài do lơh kòi, kal ke ngan, mơya añ kung gam kờñ ròng kơnrồ. Bơtuah là añ geh càn 40 tơlak đông. 40 tơlak đông den añ blơi 3 nơm kơnrồ, gam 5 tơlak tai den añ lơh wàng ròng. Ròng kơnrồ ngai sơlơ gơ deh kòn den hìu bơnhă lời ròng, tam nhơt ròng kơnrồ nàng bơtàu tơnguh rlau”.

Càr Gia Lai tŭ do geh rlau 38 rbô 500 hìu bơnhă rƀah, geh 90% tàm khà do là làng bol jơi bơtiàn dùl êt nă cau. Tàm 6 nhai bồ nam 2023, Sơnĕ Ngân hàng dong kờl priă cồng càr Gia Lai neh ai càn 964 tơmàn đông mờ rlau 25 rbô hìu bơnhă càn, tàm hơ̆ hìu bơnhă làng bol jơi bơtiàn dùl êt nă cau là rlau 13 rbô hìu bơnhă, khà priă càn mờr 500 tơmàn đông, geh mờr 52% tàm kờp jơh khà priă càn. Mờr 1 rbô hìu bơnhă geh dong kờl mờr 50 tomàn đông nàng tam gơl broă lơh, ù ơm, ù lơh sa mờ lơh hìu ơm… Bơnah priă càn neh pơgồp bơnah dong ală hìu bơnhă rƀah, hìu bơnhă ndrờm bè cau rƀah mờ hìu bơnhă làng bol jơi bơtiàn dùl êt nă cau tàm càr Gia Lai bơsong gơtùi ală kal ke tàm rài kis. Ồng Đinh Văn Nghĩa, Phó Kwang atbồ Ngân hàng Cín sác xã hội càr Gia Lai pà git: “Tŭ do, ală broă lơh ai càn priă dong kờl priă cồng gơ wèt mờ cau rƀah mờ ală cau geh sră dong kờl bơh dà lơgar bơh ngân hàng lam lơh tàm càr neh pơgồp bơnah niam ngan bal mờ càr lam lơh ală broă lơh jơnau kờñ dà lơgar bè tơrmù rƀah kơ̆ kơljap, bơt bơtàu ƀòn lơgar pa, bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtiàn tiah làng bol jơi bơtiàn dùl êt nă cau mờ tiah kơh bơnơm. Bơh bơnah priă càn neh dong làng bol jơi bơtiàn dùl êt nă cau sơrbì ală bơta ƀàs sìl tàm rài kis, tam gơl mờng kwèng kơlôi sơnơng, broă lơh, git ngui priă càn do di jơnau kờñ, uă hìu bơnhă làng bol jơi bơtiàn dùl êt nă cau neh brồ guh lik klàs rƀah”.

Tàm càr Dăk Nông, tơnơ̆ 20 nam lơh jat Nghị địñ sồ 78 nam 2002 bơh Cíñ phủ dê bè ai càn priă dong kờl priă cồng, bơnah priă càn dong kờl priă cồng neh geh làm gùt ală ƀòn tiah ngài, dong uă hìu bơnhă rƀah geh tai bơta ƀuơn nàng brồ guh, bơt bơtàu rài kis kơ̆ kơljap. Tŭ do, Sơnĕ Ngân hàng Dong kờl priă cồng càr Dăl Nông gam lam lơh ai càn 18 broă lơh càn priă cíñ sác, kờp jơ priă ai càn rlau 3 rbô 500 tơmàn đông. Bơh bơnah priă càn do, hìu bơnhă rƀah mờ ală cau geh sră dong kờl ndai geh tai tŭ niam nàng bơcri priă, bơtàu tơnguh lơh sa, brồ guh lik klàs rƀah kơ̆ kơljap jŏ jòng sùm. Tus tŭ do, khà hìu bơnhă rƀah tàm càr Dăk Nông mìng gam 11%. Bơh dùl càr uă kal ke, Dăk Nông neh brồ guh lik bơh mpồl càr rƀah, ờ huan bơtàu tơnguh.