“Bol hi, Cíñ phủ Ing bơh lơgar Việt Nam Zân củ Kộng hoà dê, ki ngàm dan yal bơr mờ dunia in là: Lơgar Việt Nam geh gơnoar dờp khăt gơboh mờ lơngăp lơngai is, mờ bơta ngan neh gơgơs dùl lơgar khăt gơboh, lơngăp lơngai is. Jơh tơl nă jơi bơtiàn Việt Nam jơh nùs lơh nền ai jơh ală nùs nhơm bal mờ mpồl cau, màng kis mờ phan bơna jơtài nàng gàr kơ̆ gơnoar khăt gơboh, lơngăp lơngai is hơ̆”.

Tàm Ƀlàng dờng Ba Đình kah yau ngai 02/09/1945, tềng đăp nha bồng bi pơrhê sơrmañ rơmĭt gơpar lĭp lơ̆p, Củ tịc Hồ Chí Minh sền sră jơnau yal bơr lơngăp lơngai is yal sơnđan măt lơgar Việt Nam zân củ kộng hoà. Do là jơnau pơyua đơs ngan mờ dunia in là, jơnau kah yau dà lơgar Việt Nam neh mŭt tàm pang pa, mŭt tàm rài lơngăp lơngai is, khăt gơboh. Cau pơgru dờng Mạch Quang Thắng, Hìu bơsram kơlôi sơnơng cíñ trị dà lơgar Hồ Chí Minh mblàng đơs:

Bal mờ sră jơnau yal bơr lơngăp lơngai is ờ tŭ lơi chơ̆t den nha bồng bi pơrhê sơrmañ rơmĭt sền gŏ tŭ jiơ king crŭ bơh Dà lơgar bol he dê: dùl Dà lơgar Việt Nam pa crơng gơs, dùl rài cíñ trị pa tơlik măt, dùl dơ̆ tam gơl rài kis ngan ngồn ai jơi bơtiàn Việt Nam in bơh dùl jơi bơtiàn lơh dĭ gơna gơgơs dùl jơi bơtiàn khăt gơboh. Sùm bơh 80 nam do, nha bồng bi là jơnau tơnggŏ ai rài cíñ trị in, ai bơta hừh nùs bơh jơi bơtiàn dê, tơnggŏ bơta king crŭ gơnoar tờm ù tiah dà lơgar jơi bơtiàn dê.

Jơnau yal bơr là anih sơnđờm bơh sơnrờp, mơya sền gàr lơngăp lơngai is là dùl gơl gùng jòng. Bơh nam 1945 tus nam 1975, jơi bơtiàn Việt Nam neh sơrlèt rlau 2 dơ̆ tam lơh jŏ jòng dră wơl bol sò tơm thàm phà Tây mờ Mỹ.

Tàm phàu crong gar ƀồm gar năt hìt hơng tàm rài tam lơh, nha bồng bi Dà lơgar ngan là bơta àng lam gùng, là anih kơldìng nàng bơtơl tai bơta pràn ai ală cau ling mờ làng bol jơh gùt lơgar sền gàr rài lơngăp lơngai is dà lơgar dê. Bơh rùp rài nha bồng bi “Neh tam lơh, pal jai pha” ờ tŭ lơi kong tềng rơkàng bơtô đơng lam bơh tướng Đờ Cát dê tàm ngai 07/05/1954 tus nha bồng bi tơngklàs tềng rơkàng hìu Gơlăng Độc lập ngai 30/04/1975 ndrờm đơs tus dùl bơta là, jơi bơtiàn Việt Nam ờ tŭ lơi kong tềng đăp khăt dùl bơta kal ke, bơta lòng lơi. Kal ke sơlơ uă, bơta lòng sơlơ dờng den tam lơh jai pha sơlơ pơnrơ dờng ngan. Ồng Nguyễn Văn Tập, cau ling măy rơndeh sơtăng 390 tơm tơrlah mpồng gơlăng Độc lập nam yau ngoh rơngăc kah wơl: Là cau geh sền gŏ bơh sơnrờp lam bồ mpồl ling dờng ồng Bùi Quang Thận cĭt nha bồng bi tơngklàs tềng rơkàng hìu Gơlăng Độc lập, nha bồng bi tam lơh jai pha bơh jơi bơtiàn Việt Nam dê, añ ngoh rơngăc ngan, pơnyờ să ngan. Nha bồng bi sùh bềng gĭt nđờ bơta phi să mhàm ntìng bơh gĭt nđờ rơnàng dê, là tam lơh jai pha bơh dùl bơta pin dờn jơh nùs ngan tàm gùng lòt Đảng, Wa Hồ dê neh săc rwah tài lơngăp lơngai is, tài khăt gơboh, tài hờm ram, gơboh gơbài làng bol dê.

Dà lơgar tơnơ̆ ngai ring lơngai, tơrgùm dùl, dà dờng brê bơnơm gơ rê wơl dùl anih pơn jăt tai ơm tềng đăp rbô bơta lòng, kal ke ngan gĭt lơh. Mơya mờ bồ tơngoh kơlôi sơnơng tam gơl pa bơh Pơrjum dờng dơ̆ VI nam 1986, Việt Nam neh rơhời lik klàs rƀah, pờ mpồng mŭt gơrờm bal mờ dunia, sơrlèt rlau kal ke, lòt guh hơđăp.

Bơh dùl rài lơh sa bơngơl gơla, Việt Nam neh brồ guh gơgơs dùl tàm ală rài lơh sa duh hồl mờ bơtàu tơngguh sơrbăc mhar bơh kơnhoàl ù tiah do mờ dunia dê, bal mờ khà GDP gơguh pràn ngan mờ priă lơh geh kờp bal dùl nă cau gơguh uă ngan. Việt Nam neh rề ơnàng gĭt gơ̆p lơh broă mờ lơgar ndai bal mờ 193 dà lơgar mờ kơnhoàl ù tiah tàm dunia, gơgơs dùl lơgar tàm mpồl jơh nùs bơh rlau 70 mpồl kơnhoàl ù tiah do mờ ală lơgar dê. Rài kis phan bơna mờ nùs nhơm bơh làng bol dê sùm geh tơngguh uă, khà hìu rƀah gơmù uă ngan.

Phó Cau pơgru dờng, Tiến sìh ồng Trần Đình Thiên, lài do Lam bồ Anih kơlôi sơnơng Lơh sa Việt Nam đơs là: Nha bồng bi pơrhê sơrmañ rơmĭt tàm muh măt ală lơgar tơnggŏ bơta pràn mờ nùs nhơm rơcăng lài bơh jơi bơtiàn Việt Nam dê.

Ală tam gơl bè cíñ trị, mpồl bơtiàn, ală tam gơl bè lơh sa lơh gơlik geh nùs nhơm rơcăng pa, gơtùi dòn là Việt Nam jăt thàn mờ dơ̆ tàm ntoăt pơrlòng mờ kòn bơnus gùt dunia bơsong ală broă bơtàu tơngguh bơh he dê. Mờ dà lơgar do sơlơ lòng uă den jơnau tơl pràn lơh geh cồng nha sơlơ uă.

80 nam tềng đăp nha bồng bi pơrhê sơrmañ rơmĭt là 80 nam bal mờ ală lơh ngan tam gơl pa ờ ơm rlô nàng ai dà lơgar rơhời bơtàu tơngguh dờng pràn, pas sơm. Bơh bơta đơng lam Đảng dê, jơi bơtiàn Việt Nam neh lơh gơs ală jơnau lời wơl crih crài ngan tàm jơnau kah yau mờ tŭ do gam kơnhăp tai jơng cơnđoà mŭt tàm rài bơtàu tơngguh pa jơi bơtiàn dê. Tổng Ƀí thư ồng Tô Lâm, đơs loh:

“Rài pa, rài brồ să bơh jơi bơtiàn Việt Nam dê, hơ̆ là rài bơtàu tơngguh, rài pas pràn bơh bơta đơng lam bơh Đảng Kộng sản dê, bơ̆t bơtàu gơtùi lơgar Việt Nam sàh hội củ nghĩa, làng bol pas, lơgar pràn, mpồl bơtiàn ring bal làng bol lơh tờm, ndrờm bal, jak chài, tơ ƀă pơnì bal mờ ală lơgar dờng pràn làm gùt dunia. Do ngan là jơnau kơ̆p kờñ ngan bơh jơi bơtiàn dê, jơnau kơ̆p kờñ ngan bơh Wa Hồ dê tŭ gam kis mờ jơnau kờñ bol he dê pal kơlôi tus”.

Kràñ cê jơh nùs nàng lơh geh ală jơnau kờñ dờng, ai dà lơgar ngai sơlơ bơtàu tơngguh, tŭ do, Đảng mờ Dà lơgar jơh nùs lơh ngan lơh jăt dơ̆ tam gơl bơta yau gơgơs bơta pa tơrmù dipal mpồl lơh broă. Bơh ngai 01/07/2025, ală anih lơh broă gơnoar ătbồ ƀòn lơgar jăt broă lơh bàr kâp neh lòt mŭt lơh broă. Do là dùl dơ̆ tam gơl bơta yau gơgơs bơta pa dờng ngan bè tam gơl pa ătbồ broă dà lơgar.

Phàm jơ̆t nam kờp bơh ngai tơnggơs lơgar, kơ̆p kờñ ngan bơ̆t bơtàu dà lơgar dờng pràn sùm gơchồt bơtrồt pràn kơldang ngan. Jơnau lơh nền tàm Pơrjum dờng XIII Đảng dê neh ai jơnau kờñ tus nam 2045- di 100 nam ngai tơnggơs lơgar- Việt Nam gơgơs dà lơgar bơtàu tơngguh, priă lơh geh uă, dờng pràn mờ gơboh gơbài.

Bơh Jơnau yal bơr Lơngăp lơngai is nam 1945 tus tơnơ̆ do dờng pràn nam 2045, tềng đăp nha bồng bi pơrhê sơrmañ rơmĭt tam klăc mờ kơ̆p kờñ ngan, jơi bơtiàn Việt Nam lòt tus tơnơ̆ do, bal mờ bơta pin dờn jơh nùs tàm Đảng, tàm să tờm he mờ tàm rài àng gơcrà bơh dùl lơgar Việt Nam dê tàm rài bơtàu tơngguh pa.