Mpồl ling phàu crong càr Dăk Lăk tơnggơs ngai 23/9/1945, tơnơ̆ pha linh bơh Kăc màng nhai 8 dê. Bơh ală ngai sơn rờp, tềng ƀồng bi kăc mang, do là mpồl ling tờm neh bal mờ ling klàng mờ làng bol ală jơi bơtiàn Tây Nguyên khin cha jak chài tam lơh, geh lơh tam lơh pha lin Buôn Ma Thuột kah yau, pờ sơn rờp ai dơ̆ Ntào tam lơh dờng kàl prang nam pa 1975, pơgồp bơnah kwơ màng tàm tơngklàs jơh tiah đah Jum, tơrgùm gùl Dà lơgar dê. Ồng Lê Chí Quyết, lài do là Phó Ƀí thư Tỉñ ủy càr Dăk Lăk, kah wơl: Tam lơh pha lin Buôn Ma Thuột neh gơ gơs pơrya àng gơ crà bè nùs nhơm jơh nùs lơh ngan tam lơh, lơh tus geh jai pha bơh ling klàng mờ làng bol he dê: “Nùs nhơm mpồl ling lài mờ tŭ mut tàm broă tam lơh neh rcang lài nùs nhơm loh làng ngan, ơm kơ̆ mờ ting bơtrơh jơh ală dơ̆ tam lơh bơh bol sò tơm dê, gàr kơ̆ cồng nha lơh geh bơh dơ̆ tam lơh dê. Jơh ală mpồl ling, ling klàng làng bol Đảng tờm, mpồl ling Anih duh broă sền gàr ling klàng neh rcang bồ tơngoh nền nòn ngan, lòt là jai pha, jơh nùs lơh ngan cèng pha lin cèng rê”.
Tơnơ̆ ngai Dà lơgar tơrgùm dùl, bal mờ kơnòl broă bơsong jơnau gơ lời wơl tài bơh tam lơh, bè ờs wơl rài kis, sền gàr ù tiah, mpồl ling phàu crong càr pơn jat tai pơgồp bal mờ lơgar bơyô Lào, Campuchia jòi kŭp mpồl ling nrah nring pơrlơ̆ dră, sền gàr tiah nhàr lơgar, dong lơgar bơyô bè ờs wơl rài kis. Tàm tiah lơh broă pa, ală mpồl ling neh jơh nùs tus bal bơsong jơnau gơ lời wơl tàm rài tam lơh, bơt bơtàu anih lơh broă cíñ trị, lơh kơ̆ kơl jăp sền gàr Dà lơgar- lơngăp lơngai, pơgồp bơnah ai Dăk Lăk hời rơ hời bè ờs wơl mờ bơtàu tơnguh. Đại tá ồng Phạm Hồng Sơn, lài do là Đơng lam bồ Gah đơng lam ling klàng càr dê yal:“Bơh bơta đơng lam bơh Đảng, bol he neh lơh broă lơh gàr kơ̆ tiah nhàr lơgar mờ jòi kŭp bol ling pơrlơ̆ dră Fulro; tus bal lơh kơnòl broă dong kờl lơgar bơyô tơngklàs lơgar. Bơh hơ̆ tus tŭ do mpồl ling phàu crong càr Dăk Lăk neh geh bơta dờng pràn uă ngan”.
Lơh kơnòl broă bơt bơtàu mpồl ling jài, lơh kơ̆ kơl jăp sền gàr Dà lơgar jài, mpồl ling phàu crong càr gam lơh niam broă lơh hòi jà làng bol, tam klăc đềt mềr mờ làng bol, sùm ơm rềp mờ ù tiah ƀòn lơgar. Uă broă lơh bơh mpồl ling dê neh lời wơl tềl lời wơl uă ngan tàm nùs nhơm làng bol ală jơi bơtiàn dê. Ồng Y Tum Ayun (ồng Bân dê), cau geh bơngă pin dờn tàm ƀòn Ea Tuk, sàh Cư Pơng, pà gĭt, mpồl ling rê tàm ƀòn lơgar ờ mìng dong làng bol bơtàu tơnguh lơh sa, bơt bơtàu hìu đam, gùng lòt lơm mờ gam rềp mềr, tam pà bal, hòi jà làng bol lơh jat niam gùng dà broă lơh bơh Dà lơgar dê: “Bàr pe mpồl ling lơh oh mi mờ ƀòn. Bol añ ơm rềp Kông ty 15- mpồl ling lơh sa geh dong kờl uă ngan, bơh 15 tus 20 nam lài neh geh dong kờl bè sơnơm tơm ba, phan soh ram să, den ală ngai lơh chờ dờng, sa tềp dà lơgar den kung geh dong kờl ƀòn lơgar, pah nam sền gròi lùp còp pơndờm pơnđiang ală hìu bơnhă, ngan là hìu bơnhă rƀah jơgloh, ală phan pà nùs nhơm bulah dềt rơhền mơya geh gơ tha dờng ngan”.
Ờ mìng ơm bal mờ làng bol lơm, mpồl ling phàu crong càr gam lam lài tàm ală broă lơh dong kờl, jòi cau gơtìp rềs àr, dong làng bol bơsong jơnau gơ lời wơl tài bơh trồ tiah lơh aniai, rcang lài pleh kòp aniai. Rùp hin “ào ling” lòt lơh broă tàm tiah lam lài sơlơ lơh àng gơ crà nùs nhơm “Cau ling Wa Hồ dê”, đơs nền nùs nhơm khin cha tàm tơl kơnòl broă, bơh pơlam tàp, crăp rcang tam lơh tus tus bal ală broă lơh tàm mpồl bơtiàn. Ồng Nguyễn Đình Trung, Ƀí thư Tỉñ ủy càr, Ƀí thư Đảng ủy Ling klàng càr Dăk Lăk đơs nền: “Kấp ủy Đảng tàm mpồl ling phàu crong càr neh lơh sir niam ngan ală kơnòl broă, rcang lài tă pơgồp jơnau đơs ai càr in lam lơh ală kơnòl broă bè ling klàng, sền gàr Dà lơgar; tơnguh uă ală bơta pràn sền gàr Dà lơgar; bơt bơtàu mpồl ling gàr niam crăp rcang tam lơh. Mpồl kwang bàng, đảng viên, cau ling, ling geh griăt tàm mpồl ling phàu crong càr sùm yờ tơnguh uă nùs nhơm khin cha cíñ trị, di pal mờ mat sơnđan Cau ling Wa Hồ dê”.
Mut tàm tơngai tam gơl pa, mpồl ling phàu crong càr sền gròi bơt bơtàu cíñ quy, hời rơ hời lơh pa. Bơt bơtàu mpồl Đảng sàng goh, kơnhăp pràn; tơnguh uă nùs nhơm pơlam tàp, crăp rcang tam lơh; pờ ơnàng lơh broă mờ lơgar ndai sền gàr Dà lơgar, pơgồp bơnah gàr kơ̆ kơ̆ kơl jăp tiah nhàr lơgar, sơlơ lơh kơ̆ rlau tai nùs nhơm tam klăc lơh bơyô bal mờ ală càr Mondulkiri, Rattanakiri bơh lơgar Campuchia. Đại tá ồng Đinh Văn Hưng, Cíñ ủy Gah đơng lam Ling klàng càr, pà gĭt:“Bol añ pơn yờ să uă ngan mờ bơhiàn 80 nam bơt bơtàu, tam lơh, pha lin mờ dờng pràn. Do là bơta gơn kơnờm nàng ai rơnàng tơnơ̆ do in tàm pơrdờn cơnđoà jơng bèp bi dê bơt bơtàu mpồl ling phàu crong càr lam lài, pơn rơ jak, crăp rcang tam lơh geh jai pha tàm tơl ală bơta digơlan gơlik geh. Pơn jat tai đơs nền rơ̆p là mpồl ling cíñ trị, mpồl ling tam lơh jơh nùs mờ pin dờn, sền gàr Đảng, gơnoar atbồ làng bol càr dê tàm lơh jat 2 kơnòl broă kwơ màng bơt bơtàu mờ sền gàr Dà lơgar tàm bơta pa”.
Mờ ală cồng nha lơh geh mờ cồng nha is ồn jak ngan, mpồl ling phàu crong càr Dăk Lăk neh geh Đảng, Dà lơgar pà sră jờng rơ Cau ling khin cha phàu crong làng bol, jàu pà uă bơnah phan pà kwơ ngan bè Sơlòng Sơrmañ rơmĭt, Sơlòng Hồ Chí Minh, Sơlòng Cồng nha lơh geh tàm mpồl ling klàng, SơlòngSền gàr Dà lơgar tờm... Đòm jat niam bơhiàn ờs mờng, mpồl ling phàu crong càr tŭ do pơn jat tai cih gơs pang pa, mờ nùs nhơm geh kơnòl, bơta phi să ngềt ngơ̆t mờ jơh nùs lơh ngan gàr kơ̆ lơngăp lơngai ai làng bol in, pơgồp bơnah bơt bơtàu càr Dăk Lăk bơtàu tơnguh kơnhăp jŏ, pas niam, jak chài.
Viết bình luận