Rơ Châm Dik- kra ƀòn pơnrơ ngan tàm tiah nhàr lơgar Gia Lai
Thứ ba, 08:52, 21/10/2025 Cau mblàng: Lơ Mu K’Yến/ Cau cih: Hoàng Qui (VOV Tây Nguyên) Cau mblàng: Lơ Mu K’Yến/ Cau cih: Hoàng Qui (VOV Tây Nguyên)
VOV.K'Ho- Tàm sơnam 76, rlau 50 sơnam Đảng, Kra ƀòn ồng Rơ Châm Dik ơm tàm ƀòn Mook Đen 1, sàh Ia Dom, càr Gia Lai kung gam ngai pah ngai sùm lòt hòi jà làng bol lơh sa, sơrbì adăt bơhiàn bơngơl gơla ờ gam kwơ tai, lơh jăt adăt boh lam. Bulah măt sền neh ờ huan loh, pràn neh lơbơn, mơya ồng kung gam sùm geh măt tàm tơl broă bal ƀòn dê bơh bơto sồr oh kòn lòt bơsram, lòt ling, tus jơnau prăp gàr lơngăp lơngai rơndăp tăp sèng tiah nhàr lơgar. Rlau 40 nam do, kra ƀòn ồng Dik geh làng bol pin dờn kờñ gơboh ờ mìng tài bơh jơnau đơs song ngan, jơh nùs jơh tồr lơm mờ gam tài bơh ồng sùm bơr đơs gơlòt bal mờ tê lơh, ai broă lơh krơh ai làng bol ƀòn lơgar in đòm jăt.

Hìu kra ƀòn ồng Rơ Châm Dik dê ờ gŏ mpờl gŏ tài bơh bơta niam tre, dờng pas ngan mờ lơh gơlik jơnau kah niam tài bơh bơta sàng goh, rơndăp tăp sèng mờ uă ngan sră jờng rơ, pơ àr jờng rơ. Tàm bă sươn tơlir niam, rlau 300 tờm kơphê neh sơnđờm dum rah rài hơ pơrgon dùl kàl tơnhàu uă ngan. Tàm pơn jăt tai mờ sươn kơphê là sươn kau su rlau 3 rbô tờm gam tàm kàl còr bơsơ̆t. Neh mŭt tàm sơnam 76, mơya ồng kra Dik ờ ơm rlô. Tŭ den lòt còp sươn, tŭ den lòt rwàng sươn kau su, halà lòt pơrjum tàm sàh, halà lòt còp rwàng cau gơ̆p să halà tìp mpồl ătbồ is nàng bơyai broă bal ƀòn dê. Sơnam dờng mơya kung gam lơh lài đòm jăt bơta bơtàu tơngguh jak chài măy mŏk tàm lơh sa, kis tam klăc bal mờ tơl nă cau, kra ƀòn ồng Rơ Châm Dik là krơh àng ai làng bol ƀòn Mook Đen in đòm jăt.

Ồng pà gĭt, gơ wèt mờ làng bol kòn cau Jrai, broă mblàng yal, hòi jà mìng lơh geh cồng nha tŭ cau mblàng yal kung là cau jak tàm broă lơh, geh làng bol dòn kơnờm: “Kơphê añ kung tam, kau su kung tam sơl, lơh lài ai làng bol in nàng tơn jơh jơgloh tơrmù rƀah, dilah mìng đơs mờ ờ lơh den đơs pal gơ lòt jăt bal mờ lơh den làng bol hơ̆ sồng lơh jăt. Lài ờ geh rơndeh măy, tŭ do geh rơndeh măy añ đơs đìh rơndeh pal ndau sơgơn gàr bồ, ờ gŏ di pơndiang pe, pơndiang 4, geh cau ờ ndau sơgơn gàr bồ. Añ đơs ờ ndau sơgơn gàr bồ dilah ờ bơtuah gơtìp rơndeh rơndồ bơcah bồ den mbè he lơh, sền gàr bồ he dê in, sền gàr ai să tờm he dê in”.

Sơnam kơnòm ồng Rơ Châm Dik dê gơ ơm rềp mờ mpồl ling klàng. Lòt ling nam 1966, neh geh tŭ bơsram Klờng Sìh kwan Lục kwan mờ chờ hờp geh ơm tàm mpồl Đảng tàm nam 1973, ồng cèng tàm să he nùs nhơm dòn song kơ̆ don bơh cau ling kăc màng dê mờ gĭt wă mpồl bơtiàn jrô ơnàng ngan. Tài bè hơ̆, bơh tàm lơh broă lơh sa, tàm rài kis pah ngai, broă lơi kra ƀòn kung geh làng bol ƀòn Mook Đen dòn kơnờm lơm. Bi Siu Hải, kwang bàng niam chài – mpồl bơtiàn sàh Ia Dom, dùl nă cau kòn ƀòn dê pà gĭt: “Ồng là dùl nă cau geh bơngă tàm ƀòn, tàm sàh Ia Dom geh 5 ƀòn, làng bol rơ̆p jà ồng rê nàng bơyai lơh tơrña bơyai, geh tơrña bơyai ùr bơklau, ală hìu làng bol gơlik jơnau tàm bơcêk tàm bơcik tàm hìu bơnhă den ồng rơ̆p bơyai lơh ñă ntàu tơrña bơyai tàm ƀòn lơgar ndrờm bè broă lơh rbàng tàm tơrbŏ ai làng bol tàm ƀòn lơgar in”.

Tơnơ̆ uă nam kra ƀòn ồng Dik lơh krơh ndang mơkung kơ̆ nùs hòi jà, lam sồr, làng bol ƀòn Mook Đen neh sơrbì ală bơhiàn bơngơl gơla bè ñô bau, pơthi ƀồc jŏ ngai ir, ñô uă ir ơlak tơrnờm, tam pà phan cau chơ̆t in, sơm kòp bơh lòt triang mờ gru mờ cru sơnơm, bau gờñ ờ hềt tơl sơnam ai bau, bau mờ cau rềp jơi nòi bal…Bi Siu H’Ơn, dùl nă cau tàm ală cau neh geh tŭ kờñ bau tŭ rơ̆p pa 15 sơnam, pà gĭt kơnờm kra ƀòn ồng Dik mờ bi neh wờng ală bơta gơ aniai bơh bau gờñ dê: “Tài bơh mè bèp chơ̆t gờñ den tàng añ kung rơngòt sơl, ngòt ờ geh cau lơi kơlôi rơcăng he in, den tàng sơning bau gờñ rơ̆p geh cau kơlôi rơcăng he in. Ồng Dik đơs là tơl sơnam hơ̆ sồng bau, pal bơh 18 tus 20 sơnam bau den là gơtùi, dềt sơnam bau ờ gơtùi, dilah deh kòn kung ờ kơlôi rơcăng geh ai kòn he dê in. Ồng kung sùm lòt hòi jà pal tơl sơnam den hơ̆ sồng geh bau, tài bơh pal tơl sơnam gơnoar ătbồ hơ̆ sồng ai lơh sră tam bau”.

Ồng Rơ Châm Nin, cau dùl ƀòn bal, kung dờp bơta dong kờl bơh jơnau bơto ồng kra Dik dê sơl. Lài do, kòn klau ồng 20 sơnam mờ kung gam ờ hềt lơh kơnòl broă pal lơh jăt broă ling klàng sơl. Tơnơ̆ uă dơ̆ geh hòi jà, ồng wă wờng là lòt ling là kơnòl, là tiah niam nàng kòn in tàp bơsram. Bơta tam gơl bơh ờ khin tus dan lòt is là cơng tàng tơnggŏ ai cồng nha bơh broă lơh mblàng yal ai bơta kwơ, kơnòl mờ bơta dờng kràñ lơh broă tờm bơh ồng kra Dik dê.

“Añ geh 2 nă kòn klau lòt lơh kơnòl broă pal lơh broă ling klàng, dùl nă lòt lụk kwan, dùl nă lòt ling sền gàr nhàr lơgar, tŭ jơh kơnòl broă pal lơh rê hờ ƀòn bau mờ deh kòn, lơh mìr lơh sươn. Tŭ geh ồng Dik mblàng yal den gĭt là broă lòt lơh kơnòl broă pal lơh broă ling klàng là kơnòl broă pal lơh làng bol dê, tiah hơ̆ geh bơsram tàp pràn kơldang, nùs nhơm lơh broă, nùs nhơm ơm kis nàng dờng kràñ, bơh hơ̆ gơgơs cau geh kwơ ai mpồl bơtiàn in”.

Ƀòn Mook Đen 1 geh rlau 1 rbô nă làng bol, mìng là làng bol jơi bơtiàn dồ êt nă cau lơm. Kơnờm broă lơh ƀòn lơgar pa, phan bơna geh bơcri priă ndrờm bal: gùng ƀê tông, ồs đèng tus tơl hìu, “gùng bơkàu”, “pơnggàr tơlir”, đèng pờ àng. Hìu ing geh ala mờ hìu sơmang, rài kis tơl ngui tơl sa rlau, 100% hìu geh rơndeh lòt rê, sền iăt; làng bol gĭt ngui jak chài măy mok, ngui măy mŏk tàm lơh sa, priă lơh geh kờp bal dùl nă cau pah nam geh rlau 42 tơlak đong.

Đơs bè kra ƀòn ồng Rơ Châm Dik, ồng Nguyễn Đình Tiến, Phó Củ tịc Anih duh broă Làng bol sàh Ia Dom pà gĭt, uă nam do, kra ƀòn ồng Rơ Châm Dik sùm đòm jăt nùs nhơm Cau ling Wa Hồ, lơh krơh àng tàm mpồl bơtiàn. Bàr nă kòn klau ồng kra Dik dê gam lơh broă tàm Pôs đồng ling Sền gàr nhàr lơgar tàm gơl gùng nhàr lơgar Gia Lai, tàm pơn jăt tàm pơndờn bơhiàn bơh bèp he dê, pơgồp bơnah prăp gàr gơnoar tờm ù tiah Dà lơgar tờm dê. Mờ ală tă pơgồp jơh nùs sùm, kra ƀòn ồng Rơ Châm Dik neh geh Dà lơgar mờ ƀòn lơgar pà uă pơ àr jờng rơ, sră jờng rơ tàm ală srơh hòi jà làng bol chài, bơtàu tơngguh lơh sa jak, bơ̆t bơtàu mpồl tam klăc dờng jơi bơtiàn…tàm tiah nhàr lơgar Ia Dom.  

“Kra ƀòn ồng Rơ Châm Dik là cau pơnrơ ngan tàm bàr pe nă kra ƀòn sàh dê neh dong gơnoar ătbồ ƀòn lơgar mờ mpồl bơtiàn làng bol ơm kis geh uă cồng nha niam ngan. Bè broă hòi jà làng bol neh bơto pơlam làng bol bè ơm kis mờ broă lơh sa, ròng siam bơto bơtê oh kòn bơsram sră. Ồng gam dong kờl ai bàr pe hìu rƀah, hìu kal ke tàm ƀòn lơgar in tai, dong kờl phan ngui lơh sa dong làng bol in, là krơh nàng tơl cau in đòm jăt”.

Bơta jơh nùs jơh tồr, pơndềt să mờ bơta pin dờn jơh nùs tàm Đảng, tàm ƀòn lơgar neh lơh kra ƀòn ồng Rơ Châm Dik gơgơs dùl rùp pơrya kis, cau prăp gàr ring lơngai tiah nhàr lơgar Dà lơgar tờm dê. Krơh ồng dê ờ mìng là is ƀòn Mook Đen 1 dê lơm mờ gam là cơng tàng ai gŏ dùl nă kwang bàng jơh nùs jơh tồr, gĭt đơs gơlòt jăt bal mờ lơh, ngui tơn rài kis he dê nàng lơh gơlik geh bơta tam gơl uă ngan mờ kơnhăp jŏ.

Cau mblàng: Lơ Mu K’Yến/ Cau cih: Hoàng Qui (VOV Tây Nguyên)

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC