VOV4.K’ho- Jăt Mpồl Lơh sơnơm Dunia (WHO) yal, ngui iù jràu là jơnau lơh rlau 8 tơlak nă cau chơ̆t tàm gùt plai ù pah nam. Tàm hơ̆, rlau 7 tơlak nă cau chơ̆t tài bơh ngui tơn iù jràu mờ pơgăp 1 tơlak 200 rbô nă cau chơ̆t tài bơh rơhềp di ñhŭ jràu. Chu iù jràu kung là dùl jơnau lơh gơguh jơnau pơhìn bơtờp ală kòp sồt ndơng gùng tă nhơm mờ lơh gơguh bơta kơn jơ̆ bơh ală kòp bè gùng tă nhơm dê. Jăt jơnau đơs bơh mpồl duh broă ală cau jak lơh sơnơm mpồl bơtiàn dê geh WHO bơyai lơh tàm ngai 29/04/2020 pà gŏ, ală cau chu jràu geh pơhìn bơtờp ală bơta gơ aniai kơn jơ̆ bè pràn kơldang să jan tài bơh kòp Kovid-19 uă rlau pơndrờm mờ ală cau ờ chu iù jràu. Bal mờ bơta gơ aniai bè pràn kơldang să jan, ngui iù jràu gam lơh aniai hoàc hươr bè phan bơna gơwèt mờ ală cau dùl nă să is, hìu bơnhă mờ mpồl bơtiàn, ală bơta aniai hoàc hươr do geh dơ̆ ngui priă jền ai chu iù jràu in, priă tă ai broă kham kòp, sơm kòp gơrềng tus chu iù jràu, gơmù halà roh pràn lơh broă tài bơh kòp jê mờ chơ̆t gờñ. Jăt kờp dŭ bơh WHO dê, hoàc hươr phan bơna gùt plai ù bơh iù jràu lơh gơbàn pah nam là 1 rbô 400 tơmàn dolar Mỹ.

Nàng kờñ yal tơngĭt tus mpồl bơtiàn in bơta gơ aniai bơh iù jràu dê tus tiah ơm kis, Mpồl WHO rwah jơnau pơyua “Iù jràu- bơta pơhìn tus tiah ơm kis bol he dê” nàng lơh tơngume tờm Ngai Dunia ờ iù jràu ngai 31/05/2020 do. Bơh tơngume do, WHO hòi jà ală dà lơgar lơh ală broă lơh tơnguh uă bơta gĭt wă bơh mpồl bơtiàn dê bè bơta gơ aniai bơh ngui iù jràu dê tus mờ tiah ơm kis, ờ chu iù jràu nàng tơrmù broă lơh gơbàn ƀơ̆ ƀơl tiah ơm kis mờ pràn kơldang să jan.

Tàm Việt Nam, khà cau ngui iù jràu bal gơmù bơh 22,5% nam 2015 gơmù 21,7% nam 2020. Khà cau klau chu iù jràu gơmù bơh 45,3% tàm nam 2015 gơmù tus 42,3% tàm nam 2020. Kwơmàng khà rơhềp ñhŭ jràu kung gơmù uă ngan sơl tàm ală anih, bè: anih lơh broă, hìu sơnơm, hìu bơsram, tàm rơndeh rơndồ mpồl bơtiàn mờ tiah tàm dơlam hìu. Jăt cồng nha lùp sền broă lơh pràn kơldang să jan kơnòm bơsram gùt plai ù tàm Việt Nam bơh Mpồl WHO dê lơh tàm nam 2019, khà chu jràu tàm kơnòm bơsram sơnam bơh 13 tus 17 gơmù bơh 5,36% nam 2013 gơmù tus 2,78% tàm nam 2019, do là ală cồng nha pal pơn jờng ngan tàm broă kơryan chu iù jràu tàm rơnàng kơnòm să.

Lơh jăt Ngai Dunia ờ iù jràu 31/05/2022, Tơngleh Dà lơgar ờ iù jràu bơh ngai 25/05 tus ngai 31/05, Ƀộ Y tế neh geh sră sồr Ủy ƀan Ñân zân ală càr mờ ƀòn dờng pơgồp bal mờ pơn jăt tai sồr ală anih lơh broă tàm càr, ƀòn dờng lơh pràn ală broă lơh, tàm hơ̆ geh: Sơlơ mblàng yal bơta gơ aniai bơh broă ngui iù jràu dê mờ Adat Rơcăng, sơndră bơta gơ aniai bơh iù jràu dê; Sơlơ pơgồp bal đah ală gah tàm broă lơh rơcăng sơndră iù jràu; Sơlơ lơh tai broă lòt sền, jăt sền broă lơh jăt Adat Rơcăng, sơndră bơta gơ aniai bơh iù jràu dê tàm tiah he dê.

      Cau mblàng Lơ Mu K’Yến