Tàm ƀòn Kon Wang, sàh Tân Tiến, càr Dăk Lăk, cau chài Thiap, kòn cau Sơdàng jơh nùs ngan mờ broă bơto dròng cing, mờ neh lơh geh 4 mpồl dròng cing-tam ya đơs jơnau pơn đik. Bơh ală mpàng tê chài bal mờ nùs nhơm bơh ală cau chài hơ̆, săp dròng cing Tây Nguyên gam ntas sùm, geh prăp gàr mờ lơh geh uă. Hơ̆ kung là phan lòt nhơl niam chài krơi is ngan Tây Nguyên.

Săp kơno mpong niam bơnĕ bơh săp dròng cing, mpong niam bơh săp đờng ting ning, nggồr nggàc bơh đờng klông pút; wăc rơwờl blơh ală jơnau đơs pơn đik kòn cau Sơdàng dê neh gơmŭt tàm poăc să ồng Thiap bơh tŭ gam dềt. Tus tŭ dờng, ồng Thiap, tàm ƀòn Kon Wang, sàh Tân Tiến, càr Dăk Lăk neh lơh geh jơnau kơ̆p kờñ bơh să tờm ồng dê: “Tàm pơgăp nam 2005, añ jòi tus ală cau chài tàm ƀòn nàng bơsram tàm broă dròng cing. Tài nùs nhơm kờñ gơboh, añ lơh ngan bơsram, tŭ neh git. Tus tŭ do añ neh bơto mờ lơh geh 4 mpồl dròng cing, tàm hơ̆ geh 2 mpồl dròng cing mồng cau dờng mờ 2 mpồl dròng cing mồng kơnòm pa tài mờ kơnòm dềt. Añ bơto mờ nùs nhơm kờñ gơboh añ dê, ờ geh jơnau lơi sồr ha là tài bơta kwơ bè priă jền lơi. Di lah kơno săp dròng cing, mồng gơlơh nùs nhơm añ chờ hờp ngan, săp dròng cing mồng bơh mò ồng he lời wơl bơh lài do dê”.

Tŭ do, cau chài Thiap geh jào broă sền gàr mờ prăp gàr bàr bòr cing mồng yal ƀòn lơgar dê, tàm hơ̆ geh: Dùl bòr cing mồng Hlêng, geh 12 pang mờ dùl bòr cing mồng Boa geh 6 pang. Tŭ tàm ƀòn geh ñô sa chờ kwơ màng, ha là lơh broă niam chài cíñ trị ƀòn lơgar dê kờñ ngui cing mồng, den cau chài Thiap tus nàng đơng lam tàm broă dròng. Bơdìh hơ̆ tai, cau chài Thiap gam bơyai lơh pờ ală ơdŭ bơto dròng cing mồng ai rơnàng kơnòm să in. Tài cau kờñ bơsram gal, ồng pal bơceh lơh tai cing gle, rơ̆p bơsram cing lơngô. Oh A Yih, 13 sơnam, tàm ƀòn Kon Wang pà git: “Oh gơboh ngan bơsram dròng cing, tus tŭ do oh bơsram neh 5 nhai bloh, oh dròng neh git 2 jơnau dròng cing”.

Săp ntas nggồr bơh cing mồng geh bơta pràn hòi jà uă ngan gơwèt mờ ală mpồl bơtiàn dê. Ồng mìng oh kòn kòn cau Sơdàng tàm ƀòn Kon Wang mờ oh kòn tàm ală ƀòn ndai kung kờñ tus bơsram dròng cing tàm hìu ồng Thiap dê sơl. Ală Mpồl dròng cing mồng geh cau chài Thiap lơh gơs neh tus bal uă dơ̆ lòt dròng cing, pơrlòng dròng cring mờ geh uă khà jờng. Bơdìh mờ broă ngui mờ bơto dròng cing, cau chài Thiap gam jòi, bơceh lơh mờ teh đờng ting ning bal mờ uă jơnau krơi is ndai. Ồng kung bơceh lơh gơs jơnau pa ai ală jơnau đơs pơn đik in, ai bơh tàm jơnau rơngê, ting ning dê… Ồng A Điêt, kwang bàng lơh broă niam chài, yal tơngit sàh Tân Tiến, càr Dăk Lăk pà git: Ồng Thiap là cau chài uă bơta ngan, pơgồp bal tàm broă prăp gàr bơta niam chài jơi bơtiàn dê, mờ yal rùp rài niam bơnĕ ƀòn lơgar. Tàm hơ̆ uă ngan là sàh Tân Tiến gam bơ̆t bơtàu broă lòt nhơl mpồl bơtiàn, ờ gơtùi ờ geh broă lơh niam chài cing mồng dê: “Ồng Thiap neh pơgồp bal tàm broă prăp gàr mờ ngui niam bơta niam chài ờs mờng bơh jơi bơtiàn tàm ƀòn lơgar dê. Añ pin dờn mờ sền ngềr ngan cau chài Thiap, mờ bơta chài bal mờ broă lơh, ồng neh “lơh geh wơl” săp ntas cing kòn cau Sơdàng geh mpong săp sùm”.

Bơh nùs nhơm gơboh kờñ uă ngan mờ cing mồng jơi bơtiàn dê, cau chài Thiap neh ai jơh nùs nhơm tàm broă prăp gàr mờ lơh geh uă bơta niam chài cing mồng, phan lời wơl ờ di phan bơna kòn bơnus dê. Mờ mpàng tê chài bal mờ nùs nhơm chài rơgơi, ồng neh lơh geh wơl nùs nhơm kờñ gơboh tàm rài kơnòm să, dong kờl geh uă kơnòm dềt kờñ jòi gŏ bơta pơnyờ să bal mờ bơta niam chài krơi is jơi bơtiàn dê bơh tơl săp dròng cing, săp teh đờng dê…

Ai tàm ƀòn lòt nhơl mpồl bơtiàn Akô Dhông (sơnah ƀòn Buôn Ma Thuột), càr Dăk Lăk, bơhiàn niam chài kòn cau Rơđê gam geh lơh jat pràn kơl dang. Năc lòt nhơl tus sền ờ mìng sền gĭt ală hìu jòng ờs mờng, hùc dà kơphê mờ ală phan sa bơkah pơn rơ bơh kòn cau Rơđê dê lơm mờ gam sền gĭt niam chài cing mồng niam bơnĕ ngan.

Nàng rcang niam ngan ai dơ̆ ràng tơlik dròng cing mồng lồi poh, cau chài jak Y Bhiông Niê (kòn cau Rơđê) neh lời jơh ngai tơn nàng “lơh niam wơl” bòr cing knah ai jơnau ntas niam ngan in. Ià mŭt ờs ngui rơlĕ rơlùn teh tàm tơl nơm cing, Cau chài jak Y Bhiông Niê mblàng:“Nàng lơh geh cing knah kung kal ke ngan sơl, kung ờ ƀuơn dồ ết lơi. Tŭ do tàm ƀòn kung mìng geh bàr pe nă cau gĭt lơh niam wơl jơnau ntas cing dê. Bulah geh dròng cing mơya mờ lơh niam wơl jơnau ntas cing dê den kal ke ngan. Lơh niam wơl bè lơi ai tiah mờ he dròng den kơno dờng, tiah lơi dròng den kơno dềt, dròng tiah lơi kơno niam, di mờ jơnau ntas cing knah dê, dròng lài, dròng tơnơ̆, dròng 2 gah. Gơ kal ke tàm tàm tiah hơ̆. Geh uă ơdŭ bơto lơh niam wơl jơnau ntas cing dê geh pờ; pơgăp 40 ơdŭ tàm càr Dăk Lăk do rao. Añ kơ̆p kờñ ală ƀòn lơgar ndrờm geh cau gĭt lơh niam wơl jơnau ntas cing dê, tài bơh tàm Dăk Lăk do mìng gam geh bàr pe nă cau gĭt lơm. Cau  lơi geh cing kung cèng ai añ in lơh niam wơl lơm, añ ờ gơtùi lơh den ờ geh cau lơi gơtùi lơh tai”.

Đơs bè bơta chài lơh niam wơl săp ntas cing dê, cau chài jak Y Bhiông Niê pà gĭt, lài do cau lơi ngui ală broă lơh bè, kồih,... mơya tŭ do uă ngan là kồih mờ mŭt ờs ngui. Kờñ ai săp ntas jơnhoa den kồih bơh đah dơlam lik tus bơdìh, kờñ lơh niam wơl ai săp ntas lơyah den lơh bơh đah bơdìh mut tàm dơlam; jat khà tàm gơ lin gùng ntas bơh tơl cing halà jơh bòr cing dê. Mơya, jat cau chài Y Bhiông Niê nàng ai geh wơl jơnau ntas niam ngan ai tơl nơm cing in, cau chài pal “lơh jơh mờ nùs nhơm” mờ ngan ngồn kờñ ngan:“Nàng lơh niam wơl săp ntas cing niam ngan, lài ngan bol he pal kờñ broă lơh do. Cau lơh niam săp ntas cing dê pal geh nùs nhơm niam, hơ̆ là pal pơyoa hwềng nùs he dê mờ cing, nàng cing in mpoong uă ngan. Tŭ hơ̆, broă lơh niam wơl săp ntas cing dê hơ̆ sồng di, hơ̆ sồng lơh geh jat jơnau kờñ. Pal lùp bơsram hời rơ hời, den kờñ ngan den bol he hơ̆ sồng rơ̆p kuèng mờ gĭt lơh niam wơl săp ntas cing dê”.

Bơh lài do, cing ờ gơtùi ờ geh tàm rài kis bơh làng bol ală jơi bơtiàn Tây nguyên dê. Cau gĭt dròng cing den uă ngan, ai cau chài lơh niam wơl săp ntas cing den ết ngan. Tàm sàh Đức Lập, càr Lâm Đồng, ồng Y Kri (kòn cau M’Nông) neh geh Củ tịc lơgar pà sră jờng rơ Cau chài Làng bol tàm gah lơh niam wơl săp ntas cing. Ờ mìng kah 16 jơnau cing yau bơh kòn cau M’nông dê lơm, ồng bal mờ mpồl dròng cing ràng tơlik 36 jơnau cing pa tai:  “Ală jơnau cing hơ̆, mpồl dròng cing ndrờm cèng tus bal tìp mat lơh kwèng, ràng tơlik tàm ală dơ̆ lơh chờ Cing mồng tàm Lâm Dồng, Gia Lai, Dăk Lăk. Dơ̆ lơi lòt tus bal ndrờm geh khà jờng lơm. Añ geh dờp Cau chài làng bol bè dròng cing, lơh niam wơl săp ntas cing, bơceh lơh jơnau cing pa”.

Cau chài Làng bol ồng Y Kri jơh nùs mblàng yal cing mồng ai kơnòm bơsram tàm ală Hìu bơsram ơm sa bĭc tơn tàm hìu bơsram càr dê, bơto pơlam bơta chài lơh niam wơl cing mồng ai cau chài tàm ală ƀòn lơgar nàng drơng broă lơh chờ mờ lòt nhơl mpồl bơtiàn. Nàng lơh niam wơl săp ntas cing dê, ờ mìng kơnờm yô mpàng tê chài ngan lơm, mờ bơta kwơ màng ngan rlau jơh ngan là yô tồr gĭt iăt chài ngan, geh bơta chài sền gĭt săp ntas mờ gĭt gŏ ală bơta tìs bulah dềt ngan rlau jơh. Cau chài Làng bol ồng Y Kri pà gĭt, nàng gơtùi “hòi hwềng” ală cing ờ niam săp ntas di wơl mờ gùng ntas dê là jơh dùl broă lơh jŏ jòng lùp bơsram mờ bơsram tàp: “Añ gŏ gai ờs ngui nàng lơh niam wơl săp ntas cing, teh teh tus di tŭ săp ntas bơh cing dê niam ndrờm là di lơm. Tàm mpồl cing mờ geh 1 nơm cing gơtìp ờ niam săp ntas den jơh bòr cing hơ̆ rơ̆p ờ ring bal ờ. Den tàng bè hơ̆, tŭ lơh niam wơl săp ntas cing dê pal lơh bè lơi ai săp ntas jơh bòr cing dê ndrờm bơnĕ bơnài bal”.

Cau chài Jak ồng Y Bhiông Niê mờ Cau chài Làng bol ồng Y Kri là ală cau ờ hoan geh ngan tàm Tây Nguyên gam gàr geh bơta chài mờ bơta kờñ ngan mờ broă lơh niam wơl săp ntas cing dê. Bơh yô mpàng tê chài ngan mờ yô tồr iăt di pal ngan bơh ală cau chài dê, ală bòr cing den mpoong tus hô hơng, mpoong ngài ngan tàm brê bơnơm, cèng "hwềng” bơh jơi bơtiàn kòn cau Rơđê, M’nông rê wơl mờ rài kis tŭ do, pơgồp bơnah sền gàr mờ lơh gơrề uă bơta kwơ niam chài cing mồng, lơh geh jơnau kờñ bơh năc lòt nhơl pah tŭ tus mờ ù tiah Tây Nguyên dê.