Ƀòn ờs mờng kòn cau K’ Ho, thôn Klong Trao 1, sàh Di Linh, càr Lâm Đồng bơyai lơh ñô chờ gờm kòi pa kòn cau K’ Ho sre dê. Do là dùl tàm ală broă lơh ñô sa chờ dờng ngan geh lơh wơl, ngui ală bơta kwơ niam chài jơi bơtiàn bơh ƀòn do dê. Lơh chờ ñô sa geh uă nùs nhơm pin dờn ală bơta ndrờm geh huềng soàn, là bơta niam chài krơi is. Jăt tơngai bơh tờm kòi dê, tơnơ̆ mờ tŭ tơnhào, làng bol tàm Tây Nguyên mờng bơyai lơh chờ ñô sa gờm chờ kòi pa. Lơh chờ ñô sa nàng ưn ngài yàng neh ai geh bơta bơtoah, kàl lơh sa geh tơnhào uă, rài kis hờm ram; mờ kung là dơ̆ nàng làng bol tus bal ñô sa chờ, dờp bal cồng nha bơh broă lơh dê, răc dan ai kàl lơh sa pơn jăt tai geh hờm ram. Tơnơ̆ mờ ală broă lơh răc dan mờ Yàng, dơ̆ gơsơ̆t phan pơdơng, sreh rơpu, là bơnah hòi jà yàng, cau năc ñô sa mờ dròng cing.
Ƀòn lơgar mùl màl mŭt tàm nùs nhơm chờ hờp bal mờ ală dơ̆ dròng cing, đơs pơn đik, tamya xoang bơh ală ùr ơruh klao pơnu kòn cau K’ Ho dê gùt dar tờm gơnơng. Do kung là tŭ ală cau năc gơtùi tìp bal, tus bal tàm săp dròng cing, tamya xoang tŭ neh ñô tơrnờm bơh brê bơnơm dờng Tây Nguyên dê. Lơh chờ ñô gờm kòi pa hòi jà gal ngan cau chài, cau kra, cau kơnòm tus bơh uă ƀòn bal mờ ală mpồl dròng cing. Oh Tam Ƀộ Thùy, kis tàm thôn Klong Trao 1 chờ hờp pà git: oh geh tus bal tamya tàm dơ̆ do là chờ hờp ngan. Do là bơta pràn nàng oh lơh ngan pơn jăt tai bơsram sră, pơgồp bal tàm broă prăp gàr, ngui bơta niam chài krơi is kòn cau dê.
“Añ gơlơh chờ hờp mờ gơboh gơbài ngan tŭ tus bal dròng cing mờ ƀòn lơgar. Là dùl nă cau bơh ƀòn lơgar dê, den añ kờñ ală cau git tus mờ bơhiàn kòn cau K’ Ho. tơnơ̆ do, añ kung kờñ oh kòn, kòn sao, cau rơnàng tơnơ̆ do kung tamya, kung git dròng ală jơnau cing, nàng prăp gàr bơta niam chài jơi bơtiàn dê”.
Ồng K’ Keo, tàm thôn Hàng Làng, sàh Di Linh pà git, ală nam do, Đảng mờ Dà lơgar sùm ai tơl bơta niam nàng dong kờl làng bol lơh geh wơl ală broă lơh niam chài ờs mờng. Ồng mìng tàm ƀòn, cing mồng mờ gam geh ai tàm broă bơto tàm ală hìu bơsram, mờ bơsram tàp sùm tàm uă mpồl niam chài dê. Kơnờm mờ hơ̆, ngai sơlơ geh uă ơruh pơnu, kơnòm pa tào tus bal bơsram dròng cing. Jăt ồng K’ Keo đơs, broă bơyai lơh ñô sa chờ gờm kòi pa là dơ̆ niam ngan nàng oh kòn geh pơn jăt tai, tơnguh bơta niam chài jơi bơtiàn dê.
“Do là dơ̆ ñô sa chờ geh bơyai lơh dờng ngan, niam ngan. Să tờm añ là kra ƀòn, cau geh bơngă pin dờn tàm tiah làng bol jơi bơtiàn ờ gal cau dê, den tàng kờñ lơh geh wơl bơta niam chài krơi is do, nàng prăp gàr mờ bơto oh kòn tơnơ̆ do in bơsram tai. Di lah geh tơl niam rơlao den bơ̆t bơtàu, lơh geh wơl nàng pơn jăt tai prăp gàr bơta niam chài cing mồng jơi bơtiàn he dê, bal mờ mpồl bơtiàn ală jơi bơtiàn oh mi ndai”.
Pơgồp bal broă prăp gàr, tơnguh bơta kwơ niam chài krơi is jơi bơtiàn dê, ală mpồl dròng cing tàm sàh Di Linh, càr Lâm Đồng neh tus bal dròng, drơng nàng cau năc in sền. Do là dùl broă lơh drơng ala lòt nhơl pa, pơgồp bal tàm broă lơh pràn lơh sa mpồl bơtiàn ƀòn lơgar bơtàu tơnguh jăt gùng dà kơl jăp.
Ƀòn ờs mờng bơh yau jơi bơtiàn K’Ho dê tàm thôn Klong Trao 1, sàh Di Linh, càr Lâm Đồng geh ai tơmŭt ngui bơh nhai 09 nam lài, mờ kờp jơh priă bơcri lơh 12 tơmàn đong. Do là broă bơ̆t bơtàu niam chài pơnrơ ngan, gơ wèt Rơndăp broă lơh 6 (Broă lơh jơnau kờñ dà lơgar dê) bè prăp gàr, ngui niam bơta kwơ niam chài ờs mờng bơh yau niam bơnĕ jơi bơtiàn dồ êt nă cau dê pơn jăt bal mờ bơtàu tơngguh lòt nhơl mpồl bơtiàn jŏ jòng tàm Lâm Đồng.
Ƀòn bơhiàn yau kòn cau K’Ho, tàm thôn Klong Trao 1, sàh Di Linh, càr Lâm Đồng, niam ngan tài bơh 5 nơm hìu rơng gùt dar tàm dùl ơpah ƀlàng jơng ơnàng ală phan kir sơnrai niam chài lơh kah wơl rài kis lơh broă sa kung bè bơhiàn ờs mờng bơh jŏ rài bơh kòn cau K’Ho dê. Do kung là ù tiah nhơl ñiŏ lơh rài bồ tơngoh sền gĭt drơng broă lòt nhơl mpồl bơtiàn dê.
Tàm do, làng bol neh bơyai lơh dơ̆ lơh Yàng Ñô lir bông bơh kòn cau K’Ho Srê dê. Kra ƀòn ồng K’ Breo ơm tàm sàh Di Linh pà gĭt dơ̆ lơh Yàng Ñô lir bông ờ mìng nàng kờñ dong làng bol sền gàr bơhiàn niam chài lơm mờ gam gơ hòi gơ jà năc lòt nhơl rềp ngài tai sơl: “Ƀòn bơhiàn yau kòn cau K’Ho dê là tiah sền gàr lơh wơl, tìp mat lơh kwèng, bơyai lơh ală dơ̆ lơh chờ ờs mờng bơh kòn cau K’Ho lài do dê bè niam chài dròng cing, lơh Yàng duh khoai dan geh pràn kơl dang să jan, lơh Yàng duh khoai sền gàr tờm kòi, dơ̆ lơh Yàng dan kàl tam phan geh tơnhào uă, is ồn là dơ̆ lơh Yàng Ñô lir bông pa, dùl tàm ală dơ̆ lơh Yàng dờng, niam ngan rlau jơh bơh kòn cau K’Ho dê mờ phan ơn pơdơng là rơpu mờ kơ̆p kờñ mìu càl niam, kàl tam phan geh tơnhào uă, ƀòn lơgar pràn kơl dang, làng bol kis tam klăc bal mpồl bơtiàn. Do là ală niam chài ờs mờng bơh kòn cau K’Ho dê kơ̆p kờñ geh sền gàr, mblàng lời wơl ai oh kòn kòn sau tơnơ̆ do in, rơ̆p gam sùm”.
Tàm ƀòn bơhiàn yau kòn cau K’Ho sùm geh mpồl cau chài, cau kra ƀòn, cau gĭt wă niam chài ờs mờng, dong năc lòt nhơl in tus jòi gĭt, kơlôi sơnơng. Is ồn, tàm do geh Mpồl dròng cing sàh Di Linh mờ 14 nă cau, uă ngan là ơruh pơnu. Bi Tam Bộ Thơ (deh nam 1990) – Atbồ kong kơnòl Mpồl dê pà gĭt, bal mờ drơng tàm Ƀòn niam chàu, Mpồl sùm lòt ràng tơlik tàm ală tiah lòt nhơl tàm ù tiah bè ñjrùh dà Bồbla, ñjrùh dà Li Liang, tiah lòt nhơl tơnau dà Kala... nàng kờñ yal tơngĭt niam chài ờs mờng, niam ngan bơh kòn cau K’Ho dê: “Ală cau tàm mpồl tus bal tàm Mpồl do bơdìh mờ pơgồp bơnah dềt rơhền sền gàr niam chài ờs mờng jơi bơtiàn dê, gam yal tơngĭt bơta niam, bơta niam hèr niam chài dròng cing- tam ya xoang, bơhiàn ờs mờng bơh kòn cau K’Ho tus mờ năc lòt nhơl nàng tơnguh tai priă lơh geh, tam gơl rài kis tàm dơ̆ cau lơh broă sa geh tŭ ru. Bơdìh mờ ală tiah lòt nhơl, anih tờm bơyai lơh broă lơh tàm ù tiah do dê gĭt tus, tŭ do Mpồl geh bol añ yal tơngĭt, yal uă ngan tàm ală gah tàm internet bè facebook, tiktok… Broă lơh do dong Mpồl geh năc lòt nhơl gĭt mhar rlau tai”.
Sàh Di Linh, tiah geh Gùng dờng Dà lơgar 28 mờ Gùng dờng Dà lơgar 20 lòt gan, là tiah tam tìp đah Gia Nghĩa tus Phan Thiết, Dà Làc tus ƀòn dờng Hồ Chí Minh. Tiah do geh ù tiah brê bơnơm niam bè brê nho, tơnhau dà, ñjrùh dà Li Liang... bal mờ bơhiàn niam chài jơi bơtiàn kòn cau K’Ho dê, là bơta pràn bơtàu tơnguh lòt nhơl ƀòn brê bơnơm- niam chài. Ồng K’ Brợt- Phó Mpồl atbồ ƀòn bơhiàn yau K’Ho, pà gĭt: “Bơh ngai lơh sir ƀòn niam chài neh geh uă ngan broă lơh geh bơyai lơh bè tơrgùm pơrjum cribơyai broă kwơ màng bơh thôn dê, wă uă ngan mpồl năc tus sền, jòi gĭt niam chài bơh tiah đah mat tơngai mut, bơh tiah Di Linh dê. Neh geh 6 ơdŭ geh bal cau pơgru mờ cau bơsram dà kòn cau K’Ho tus sền, jòi gĭt bè phan ngui lài do, hìu đam, broă tàñ phan, broă ƀĕ tơrnờm, broă ƀŏ phe... bơh kòn cau K’Ho dê. Ală cau chài bơto pơlam jơh nùs, niam ngan dong ală cau bơsram in gĭt tai bè niam chài ờs mờng jơi bơtiàn, drơng broă cih jơnau jơh bơsram lồi khoă bơsram dê. Tàm tơngai tus, tàm nhai 10, ƀòn niam chài rơ̆p bơyai lơh dơ̆ lơh Yàng duh khoai tờm kòi (ñô wèr) là dùl bơhiàn broă lơh sa suơn sre kwơ màng bơh kòn cau K’Ho sre dê, nàng yal tơngĭt làm uă tiah ai năc lòt sền gùt lơgar in gĭt ƀòn niam chài, jòi gĭt bè dơ̆ lơh chờ do dê.
Ƀòn niam chài bơhiàn yau tàm thôn Klong Trao 1 sàh Di Linh, càr Lâm Đồng, là tiah ơn prăp mờ lơh kah wơl ală bơta kwơ niam ngan bơh mpồl bơtiàn kòn cau K’Ho dê tàm rùp rài tàm pơn jat tai tơngai pa tŭ do dê. Bơh ù tiah pơrjum mpồl bơtiàn, dơ̆ lơh chờ ờs mờng tus ală mpồl dròng cing kơnòm să cèng bềng bơta jơh nùs, jơh ală bơta gam pơgồp bơnah lơh tơn jòng rlau tai bơta niam chài, lơh gơrề uă bơta pơn yờ să jơi bơtiàn, mơkung pờ geh gùng lòt kơ̆ kơl jăp jŏ jòng tàm bơtàu tơnguh lòt nhơl pơgồp bal mờ prap gàr niam chài.
Viết bình luận