Càr Dăk Lăk tŭ do geh mờr 400 mpồl dròng cing mồng, rơlao 150 mpồl niam chài ờs mờng bơh ală mpồl bơtiàn ală jơi bơtiàn tus lơh ală tiah Tàm gùl – Đah jum – Đah tô. Ală lơh chờ bè Lơh chờ Kơphe Buôn Ma Thuột, Pơrlòng bơta niam chài Cing mồng, Ngai chờ Niam chài ală jơi bơtiàn Việt Nam, Lơh chờ ờs mờng ală jơi bơtiàn Tây Bắc… neh gơs bơta niam chài tờm bơh càr dê, “ù tiah niam” nàng niam chài ală jơi bơtiàn geh bơtàu tơnguh tàm mpồl bơtiàn.

Ồng Y Ñuel Niê, kòn cau Rơđê, Kwang atbồ ƀòn lòt nhơl mpồl bơtiàn Ako Dhông pà git: “Bol añ chờ hờp ngan tài Tỉñ ủy, Anih duh broă Làng bol càr, Sờh Niam chài, Tàp pràn să jan mờ Lòt nhơl sền gròi prăp gàr bơta niam chài ờ di pal bơna, tàm hơ̆ uă ngan là cing mồng, đơs ei-rei, tamya xoang mờ ală phan uh, phan teh jơi bơtiàn dê. Bơh tàm broă bơcri priă, tơnguh bè niam chài, ƀòn lơgar bol añ neh tơrgùm bơtàu tơnguh mờ lòt nhơl mpồl bơtiàn. Cau năc lòt nhơl tus tàm do sền, lơh mờ pơgồp bal tàm broă lơh geh priă, gàr niam nàng geh sùms mờ bơtàu tơnguh”.

Mìng is tàm tiah đah măt tơngai mŭt càr Dăk Lăk, tàm nam 2023 mờ 2024, geh 10 ƀòn lòt nhơl mpồl bơtiàn bè ƀòn Ako Dhông neh mŭt lơh broă, pà gŏ gùng dà broă “bơtàu tơnguh lơh sa phan lời wơl”, den tàng tàm Jơnau rơcang cih Jơnau yal cíñ trị Pơrjum dờng dơ̆ XIV, neh geh lài tơngu me tàm rài kis. Niam chài gam gơs bơta pràn bơtàu tơnguh rài kis broă lơh broă sa mờ nùs nhơm pơnyờ să mpồl bơtiàn. Mơya, tàm pơn jăt rài kis pa, broă lơh geh wơl phan lời wơl gơlơh bè lơyài rơlao broă lơh sa phan lời wơl. Geh ờ uă jơnau đơs, bơhiàn, phan uh, phan teh ờs mờng Tây Nguyên dê ờ hềt lik bơdìh bơta cang kơl dìng lời huĭ; mpồl cau kơnòm tus bal broă lơh mpồl bơtiàn.

PGS.TS mò Buôn Krông Tuyết Nhung, Phó Kwang lam bồ Anih kơlôi sơnơng Niam chài Mpồl bơyiàn mờ Bơta niam kòn bơnus, Hìu bơsram Đại họk Tây Nguyên đơs là, bơta do ai geh broă ờ ndrờm bal đah “bơtàu tơnguh tơl ală bơta kòn bơnus Việt Nam dê bè nùs nhơm, ngăc ngar, niam bơnĕ, pràn kơl dang, ngăc ngar kis” mờ “tơnguh lơh sa phan lời wơl”, 2 tơngu me tàm Jơnau rơcang cih Jơnau yal cíñ trị Pơrjum dờng dơ̆ XIV bơh Đảng dê jăt mò Buôn Krông Tuyết Nhung đơs, nàng mùl màl tơl ală bơta pal geh broă bơ̆t bơtàu niam chài gùt dar bơta tờm bơh bơta niam chài krơi is dê: “Lơh bè lơi nàng ai rài kơnòm să mờ rài tơnơ̆ do in wă là mờ tơl dùl jơi bơtiàn, kòn bơnus là kwơ màng ngan, bơta niam chài là kwơ màng ngan. He pal wă loh bè bơta krơi is bơh bơta niam chài dê nàng he pơnyờ să mờ he lơh bơta pơnyờ să hơ̆ gơs ală broă lơh mùl màl. Tàm rài tơrgùm bal do den bơta sơnrờp ngan là he pal gàr ală bơta kwơ tờm he dê, hơ̆ là bơhiàn ờs mờng, jơnau đơs, akhar cih, phan soh kung bè ală jơnau pal jăt tàm mpồl bơtiàn dê, bơta do gơs bơta krơi is”.

Bal mờ jơnau kơlôi rơcang gơwèt mờ PGS-TS Buôn Krông Tuyết Nhung dê tàm broă bơ̆t bơtàu kòn bơnus Việt Nam pa pơgồp bal mờ tiah niam chài niam bơnĕ, gơguh jăk, lŏ H’ Za Wút Byă, tàm sàh Ea Tul, càr Dăk Lăk kung kơ̆p kờñ là, tơngu me kwơ màng do bơh Jơnau rơcang cih jơnau yal cíñ trị dê rơ̆p geh sền mờ lơh jăt bơh bơta tờm ngan: “Añ pin dờn là jơnau đơs là bơta tờm huềng soàn bơh dùl jơi bơtiàn dê. Añ neh bơto dà kòn cau Rơđê tàm ală bơta internet mpồl bơtiàn, tam pà bal ală jơnau bơsram ƀuơn niam, đềt mềr nàng ală cau gơtùi bơsram wơl dà đơs jơi bơtiàn he dê. Di lah bè ală cau kung ndrờm git jơnau mờ ngui dà đơs bơh jơi bơtiàn tờm he dê den bơta niam chài bơh dùl jơi bơtiàn rơ̆p kis sùm”.

Bơh aoă broă lơh ngan bơh mpồl bơtiàn dê, cau kơlôi sơnơng bal mờ mpồl kơnòm să, nùs nhơm “ai bơta niam chài lơh bơta pràn tàm dơlam nàng bơtàu tơnguh kơl jăp” tàm Jơnau rơcang cih sră nggal Pơrjum dờng dơ̆ XIV bơh Đảng dê neh geh lơh mùl màl niam tàm càr Dăk Lăk. Bơta do kung di pal mờ gùng dà broă lơh tàm Sră nggal Pơrjum dờng Đảng ƀộ càr Dăk Lăk dơ̆ XVIII dê: “Tơnguh pràn kơl dang bơta kwơ niam chài ờs mờng ală jơi bơtiàn; bơ̆t bơtàu kòn bơnus càr Dăk Lăk kơ̆ nùs, kờñ gơboh bal, bơceh lơh; prăp gàr mờ tơnguh bơta niam chài cing mồng Tây Nguyên pơgồp bal mờ broă bơtàu tơnguh lòt nhơl kơl jăp; lơh pràn broă tam gơl sồ tàm gah niam chài, tàp pràn să jan mờ lòt nhơl”. Ồng Trần Hồng Tiến, Kwang lam bồ Sờh Niam chài – Tàp pràn să jan mờ Lòt nhơl càr Dăk Lăk pà git: “Sờh gam lơh ngan gơs là dùl tàm ală mpồl lam lài tàm broă lơh tam gơl sồ nàng ngui tàm broă lơh atbồ gah niam chài, lòt nhơl, tàp pràn să jan, tàm pơlam tàp pơlam tàp, bơto bơtê, jat sền tàm pơrlòng, nàng lơh gơlik bơta ƀuơn ngan rơlao jơh ai làng bol mờ mpồl lơh sa kă bro in. Bơtàu tơnguh gah broă lơh he dê bơh bơnàng jă lòt nhơl geh ngan mờ ờ geh ngan; tam gơl sồ jơh ală phan lời wơl tàm ù tiah càr Dăk Lăk dê nàng năc lòt nhơl in gơtùi mut tơn tàm ală pang internet yal tơnggit jơnau bơh càr dê nàng jòi git. Tơnguh bơta niam lơh broă bơh gah he dê mờ kung rơhời lơh jat ngan ngồn Jơnau lơh nền tàm pơrjum sồ 57 bơh Dà lơgar dê bè tam gơl sồ”.

“Bơt bơtàu mờ bơtàu tơnguh rài niam chài Việt Nam pa ngan, bềng lìu bơta niam is ồn jơi bơtiàn dê, ndrờm bal tàm bơngă jă ală bơta kuơ dà lơgar, ală bơta kuơ niam chài, ală bơta kuơ hìu bơnhă mờ mờng kwèng niam chài kòn bơnus Việt Nam dê”, là jơnau đơs nền tàm Jơnau rơcang cih jơnau yal cíñ trị pơrjum dờng dơ̆ 14. Mờ tàm càr Dăk Lăk, broă tơl nă cau dùl nă să is ndrờm ki ngàm bơta niam chài, tơl ƀòn ndrờm geh bơta niam is ồn, bơrlŭ bal tàm dùl càr geh 49 jơi bơtiàn ơm kis bal, neh ai gŏ bơta di mờ bơta mùl màl mờ bơta ai tơlik lài gùng dà broă lơh bơh jơnau rơcang cih dê. Dùl rài niam chài mờ bơta bơrlŭ bal bơh niam chài cíñ trị, niam chài kă bro, niam chài sơn đờm mut lơh broă bơceh lơh, niam chài hìu bơnhă – hìu bơsram mờ mpồl bơtiàn… gam geh bơt bơtàu kơ̆ kơnhăp.